تأثير سياست بر اداره کشور مناسبات اجتماعي، حساسيت و پيچيدگي بيش از حد اين مقوله را نشان مي دهد به ويژه آن که سياستمداران به بينش هاي مردم جهت مي دهند و آن ها را در مسير اهداف خود هدايت مي کنند. به همين دليل است که حساسيت افکار عمومي در مقابل جريان هاي سياسي بيشتر از مسايل علمي و فرهنگي است. اگر سياست را به معناي تدبير صحيح در امور جامعه بدانيم، در آن صورت در انديشه اسلامي نماز و سياست رابطه تنگاتنگي با هم خواهند داشت. حتي نماز در حالت فردي نيز مي تواند از ابعاد يک عمل سياسي برخوردار باشد؛ زيرا قبول خداوند مستلزم عدم تسليم در مقابل غير او و به معناي تسليم نشدن در مقابل طاغوت؛ يعني حکومت استبدادي است، ولي برپايي نماز در حالت جماعت به نحو آشکارتري داراي بار سياسي است.

نماز عامل تحکيم وحدت سياسي

در يک حکومت ديني، وجود گروه هاي نمازگزار در جامعه، به عنوان يکي از پل هاي ارتباطي بين دولت و شهروندان است و زمينه رواني همکاري و هم انديشي سياسي را بين دولت و شهروندان نمازگزار افزايش مي دهد. تأثير مثبت گروه هاي نمازگزار زماني بر ما آشکارتر مي شود که مي بينيم نماز، هم در سطح خود و هم در سطح کلان بر استحکام، وفاق و جامعه پذيري افراد تأثير فراوان دارد. حضور نمازگزاران در نمازهاي جماعت و جمعه مي تواند از بروز اختلال در مناسبات سياسي جامعه جلوگيري کند. در نتيجه، باعث سهولت در هدايت انرژي عاطفي جامعه، طراوت فرهنگي، تقويت تعهدات جمعي و تحکيم هويت گروهي مي شود. اگر مسئولان و دست اندرکاران جامعه از نمازگزاران واقعي باشند، زمينه براي پيدايش و گسترش گفتمان تفاهم آميز حاکميت با مردم، هموار مي شود و به تبع آن تفاهم سياسي و اعتماد متقابل نسبت به قضاوت، اجرا، تخصص و… محقق مي شود.
افزون بر اين، اگر اين گفتمان سياسي، واقعي و صادقانه بوده و زير سايه نماز ايجاد شده باشد، چند پي آمد را به همراه خواهد داشت:
الف) به افزايش ظرفيت اجرايي و آگاهي مسئولان و مردم نسبت به امکانات، کمبودها، نيازها و اهداف جامعه مي انجامد. اين به نوبه خود باعث افزايش همدلي سياسي و ملي مي شود.
ب) وجود گفتمان مشترک سياسي بين مردم و مسئولان باعث افزايش توان اقناع طرفين مي شود و واقع بيني سياسي را در آن ها افزايش مي دهد.
ج) وجود گفتمان سياسي برآمده از نماز، امکان جذب نيروهاي مختلف در جامعه را که داراي توان مندي هاي لازم باشند، افزايش مي دهد.
د) گفتمان سياسي برآمده از نماز، زمينه پذيرش انتقادات سازنده را بين مسئولان و مردم فراهم ساخته و مانع بروز خشونت هاي سياسي مي شود. در نتيجه، قابليت هاي جامعه براي حل مسالمت آميز تضادها و اختلاف هاي داخلي افزايش مي يابد.
ه) مانع از بروز خودسري مسئولان، سوء استفاده آن ها از قدرت و هرگونه کژرفتاري سياسي در جامعه مي شود.(1)
در مجموع، مي توان گفت نماز مانع از تراکم و تمرکز قدرت زياد و اعطا کننده اختيارات و آزادي هاي واقعي به جامعه است. در مقابل، تراکم و تمرکز قدرت زياد باعث بي ميلي سياسي نمازگزاران و بيگانگي آن ها از نظام سياسي مي شود.(2)

پي نوشت ها:

1- همان، صص 162-164.
2- همان، صص 169-173.

منبع:نمازگزاري تا انس با نماز (1)
/خ