چکیده

عطرزدن و به کار بردن بوی خوش سنت پیامبر و ائمه معصومین علیهم السلام است. ایشان نیز مردم را به استفاده از بوی‌خوش سفارش می‌کردند. فضیلت‌ها و خواص فراوانی برای بوی‌خوش طبق روایات وجود دارد که علم امروز هم آن‌ها را ثابت کرده است. این تحقیق آداب خاصی را که اسلام برای به‌کاربردن بوی خوش در نظر گرفته است مانند زمان‌ها و مکان‌های استفاده از عطر را بیان می‌کند و جهت ترغیب ما به استفاده از بوی‌خوش، خواص و آثار آن از طریق روایات و علم امروز بیان می‌شود. از جمله این که عطر به سبب مواد تشکیل دهنده‌اش اثرات مختلفی روی سیستم مغزی می‌گذارد، بوی‌خوش عقل و هوش و قلب انسان را تقویت می‌کند و موجب آرامش و تسکین انسان می‌شود. پس بهتر است انسان همیشه مخصوصا هنگام عبادت و در روز جمعه عطر را فراموش نکند. با انجام این کار جامعه اسلامی چهره و نمود بهتری دارد و رنگ الهی همراه با بوی خوش موجب جذب بهتر دیگر انسان‌ها به خصوص جوانان به دین اسلام می‌شود و دستورات و احکام اسلام را از عمق جان پذیرا خواهند بود.
کلید واژه‌ها: آداب، خواص، بوی‌خوش، عطر، استشمام

مقدمه

پیامبراکرم صلی الله علیه وآله و سلم می‌فرمایند: بهترین بندگان خدا کسانی هستند که به پیمان خود وفا کنند و بوی خوش به کاربرند. (1) عطر آمیزه ای از روغن‌های اسانس، ترکیبات معطر و ثابت کننده و الکل می‌باشد. روغن‌های اسانسی از طریق تقطیر گل‌ها و گیاهان علف‌ها بدست می‌آیند. اگر عصاره گیری از طریق تقطیر میسر نباشد توسط روغن‌های جذاب این کار صورت می‌گیرد. مانند گل یاس. در عصاره گیری توسط روغن‌های جذاب اساسا عمل استخراج و جداسازی روغن بدبو توسط الکل می‌باشد (2). میزان شناسایی عطر 40 % است، تا غلظت 40 % عطر مرغوب و 10 % تا 20 % ادکلن نام دارد. بدون تردید همه‌ی ما انسان‌ها از استشمام بوی خوش لذت می‌بریم و گاهی در هنگام راه رفتن که بوی دل‌انگیزی به مشاممان می‌خورد به طور ناخود آگاه چند قدمی به سمت آن حرکت می‌کنیم و این نشان از قدرت جاذبه عطرها دارد. از نشانه‌های آراستگی استفاده از عطریات و مواد خوشبو کننده است که هم عامل نشاط در روحیه‌ی خود شخص است و هم به دیگران مسرت می‌بخشد. با توجه به جایگاه و اهمیت این سنت حسنه، تحقیق پیش‌رو همگان را با اهمیت و خواص آن و نیز آداب استفاده از آن آشنا خواهدکرد.

فصل اول: آداب به کار بردن بوی خوش

1-1 زمان‌های استفاده از عطر 1-2 مکان‌های استفاده از عطر 1-3 آداب بوییدن و استشمام 1-4 الگوی معطر 1-5 عطر زدن ممنوع
1-1 زمان‌های استفاده از عطر
زمانبندی عطر زدن از منظر اهل بیت علیهم السلام اینگونه است: الف در بعضی روایات بعد از هر وضو پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم به عطر زدن اقدام می‌کرد. (حداکثر میزان مصرف عطر) ب عطر زدن یک روز در میان سفارش شده است. (حد متوسط مصرف عطر) ج عطر زدن در روز جمعه سفارش شده که ترک نشود. (حداقل مصرف عطر)

1. هر روز

امام کاظم علیه السلام می‌فرماید: شایسته است که مرد هر روز از بوی خوش استفاده کند و …(4)

2. یک روز در میان

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: دوستم جبرئیل به من گفت: یک روز در میان خود را معطر ساز و این کار در روزهای جمعه ترک نشود. (5)

3. روز جمعه

رسول خدا به علی علیه السلام فرمود: یا علی بر تو باد که هر جمعه خود را خوشبو کنی، زیرا این عمل از سنّت من است و تا زمانی که بوی آن از تو نمایان باشد برایت حسنه می‌نویسند. (6) عثمان بن مظعون به رسول خدا عرض کرد: می‌خواهم استفاده از عطر [و چند چیز دیگر] را کنار بگذارم. رسول خدا فرمود: عطر را کنار نگذار زیرا فرشتگان بوی خوش مؤمن را می‌بویند، بنابر این دست‌کم در روز جمعه از بوی خوش استفاده کن. (7)

4. پس از وضو

امام صادق علیه السلام فرمود: برای رسول‌خدا صلّی الله علیه و آله و سلم، مشکدانی از قلع بود که پس از هر وضو بلافاصله آن را به دست گرفته، خود را خوشبو می‌ساخت. (8) نکته: در آداب وضو گرفتن وارد شده است که پس از اتمام وضو بوی خوش استعمال کنی تا علاوه بر طهارت معنوی ظاهرت نیز خوشبو باشد. (9)

5. هنگام نماز

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: (اَنَّ الصَّلوةَ مُتَطَیِّب اَفضَلُ مِن سَبعینَ صَلاةً به غیرِ طَیِّب) (10) دو رکعت نماز با عطر بهتر از هفتاد رکعت نماز کسی است که عطر نزده است. امام خمینی (ره) همیشه هنگام نماز از عطر و بوی خوش استفاده می‌کردند و شاید بدون بوی خوش به نماز نایستاده بودند. حتی در نجف هم که نماز را در پشت بام منزل می‌خواندند همیشه عطری به همراه خود می‌بردند. (11)

6. موقع روزه داری

امام صادق علیه السلام هرگاه روزه داشت به خود عطر زده می‌فرمود: (الطیب تحفة الصائم) (12) بوی خوش تحفه‌ی روزه‌دار است. امام صادق علیه السلام: هرکه در حال روزه، اولِ روز خود را با عطری خوشبو کند، هیچ‌گاه عقل خود را از دست نمی‌دهد. (13) نکته: یعنی تند خویی که از لوازم گرسنگی و تشنگی است به سبب بوی خوش از او دور می‌گردد.

7. ماه رمضان

امام صادق علیه السلام می‌فرماید: هر کس در روز اول ماه رمضان یک کف گلاب به صورت بریزد، در آن روز از خواری و پریشانی ایمن گردد و هر که یک کف گلاب به سرش بریزد در آن سال از مرض سرسام ایمنی یابد. (14) برای روز اول ماه رمضان اعمالی به شرح زیر است: 1- غسل کند. 2- خود را با گلاب خوشبو سازد و …(15)

8. موقع زیارت

از جمله آداب زیارت این است که زوار محترم به هنگام زیارت لباس تمیز و مناسب بپوشند و خود را خوشبو کنندو … (16)

9. عید نوروز

امام صادق علیه السلام برای نوروز اعمالی را به معلی‌بن‌خنیس آموخت و به او فرمود: چون روز نوروز شود غسل کن و خود را کاملا خوشبو کن. (17)

10. هنگام مسافرت

حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلم هنگام مسافرت شش چیز را با خود همراه داشت: شیشه‌ی عطر، آینه، شانه، مسواک، سرمه‌دان، قیچی. (18)

11. موقع بیماری

امام خمینی (ره) در حالیکه در بیمارستان بستری بودند و سرم به دست و پایشان وصل بود هم مستحبات زیر را ترک نکردند: تلاوت قرآن، شانه، عطر و … (19)

1-2 محل‌های استفاده از عطر

محل استفاده از عطر هر کجای بدن می‌تواند باشد اما برای استشمام بهتر بوی عطر بهتر است آن را در نقاط نبض‌دار بدن مانند: مچ دست، پشت گوش‌ها، گردن، زیر بازو، محل خم شدن ساعد و بازو، و پشت زانوها استفاده کرد. چون جریان خون قوی و پوست گرم‌تر می‌باشد بنابراین به تبخیر عطر کمک می‌کند. (البته باید حساسیت محل مورد نظر را در نظر گرفت) در روایات هم چنین آمده است:
1-شارب: حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: عطر به شارب زدن از اخلاق پیامبران و احترام کرام الکاتبین است. (20)
2-محاسن: رسول‌خدا صلّی الله علیه و آله و سلم زیاد از عطریات استفاده می‌کرد به طوری که اثر آن در محاسن و سر مبارکش پیدا بود. (21)
3-گودی گردن: حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم، ظرفی نزد من آورد که در آن مشک بود. خطاب به من فرمود: از این مشک بردار و بر خود بمال. مقداری برداشتم و بر خود مالیدم. فرمود: مقداری دیگر بردار و بر گودی پایین گردن بمال. (22)
4-سجده‌گاه: امام رضا علیه السلام فرمود: (کانَ یَعرِفُ مَوضِعَ سُجُودِ اَبِی‌عَبدِالله به طیبِ رِیحَه) جایگاه سجده امام صادق علیه السلام از بوی عطر آن‌جا شناخته می‌شد. (23)
5-محل نماز: عایشه می‌گوید: پیامبر به ما فرمان داده بود تا در خانه‌ها، جایگاه نمازی بسازیم و آن را پاکیزه و خوشبو کنیم. (24)

1-3 آداب بوییدن و استشمام

مالک جهنی روایت کرده است، گلی را به حضرت امام جعفرصادق علیه السلام دادم، ایشان گرفتند و بوییدند و بر دو دیده گذاشتند سپس فرمودند: هرکه گلی را بگیرد و ببوید و بر دیده‌ها بگذارد و بگوید (اللهم صلّ علی محمد و آل محمد) هنوز گل را بر زمین نگذاشته گناهانش آمرزیده می‌شود. (25) و در روایت دیگری به همین مضمون امام علی النقی هادی علیه السلام فرمودند: هر که گلی را ببوید و بر چشمانش بگذارد و صلوات بر محمد و آل‌محمد بفرستد، حق‌تعالی برای او به قدر بیابان عالج که مابین مکّه، شام و عراق کشیده شده است حسنه بنویسد و به عدد ریگ بیابان از گناهان او بزداید. (26) پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: هرگاه به یکی از شما گلی دادند، پس آن را ببوید و بر چشمانش بگذارد که آن از بهشت است پس هرگاه گلی به شما هدیه دادند، آن را رد نکنید. (27) و نیز می‌فرماید: هر کس گلاب را به صورت بمالد، در آن روز پریشانی و بدحالی به او نرسد و هنگامی که گلاب را به صورت و دست‌ها می‌مالد، حمد خدای را بکند و صلوات بر محمد و آل او بفرستد. (28)

1-4 الگوی معطر

(لَقَد کَانَ لَکُم فِی رَسولِ اللهِ اُسوَةٌ حَسَنَه) (29) الگو بودن حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلم برای انسان‌ها، بدون هیچ تردیدی از سوی خداوند تایید شده است. به همین دلیل امّت محمدی باید ایشان را الگوی خویش در تمام کردارشان قرار دهند. یکی از عادات این الگوی نمونه، معطربودن ایشان است.
-¬ پیامبرخدا آن قدر معطر می‌زیست که هرگاه ازکوچه و گذرگاهی می‌گذشت، پس از عبورش آنان که از آن مسیر می‌گذشتند از رایحه‌ی خوشِ برجای مانده، می‌دانستند که پیامبر از این کوچه گذشته است. (30)
– آنقدر عطر و مواد خوشبوکننده بر سر و صورت خود می‌زد که گاهی جلوه و براقی آن در موهای سرش پیدا بود. با مشک و عنبر خود را خوشبو می‌ساخت، گاهی هم با عود و غالیه خود را معطر می‌کرد. (31)
– هیچ‌گاه هدیه‌ای را که عطر بود، رد نمی‌فرمود. (32)
– بیش از آنچه برای خوراکی و طعام خرج کند، در راه عطریات خرج می‌کرد. (33)
– هرگاه عطری به او عرضه می‌شد، از آن استفاده می‌کرد و می‌فرمودند: بوی آن خوش است، سنگینی هم ندارد. استفاده از بوی خوش را همیشه دوست داشت و از آن لذّت می‌برد. (34)
– از بوی نیکویش همه او را می‌شناختند، حتّی وقتی نزد فاطمه علیها السلام خود را با کساء یمانی پوشانده بود، وقتی حسنین هر کدام به ترتیب وارد خانه می‌شوند، پس از سلام به مادر عرض می‌کنند: (إنّی أشَمُّ عِندَکِ رائِحَةً طَیِبَه کَأَنَّها رائِحَةُ جَدّی رَسول الله) من بوی خوشی نزد تو احساس می‌کنم گویا بوی جدّم رسول خدا می‌باشد. (35) شهید محمدرضا تورجی زاده نیز به تبعیّت از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلم همیشه از عطر استفاده می‌کرد. خرید عطرهای خوشبو یکی از کارهای همیشکی او بود. هرجا وارد می‌شد بوی عطر ملایمی همراهش بود. نقل از دوستان شهید است: حتّی در شرایطی‌که در خط اول نبرد بودیم، عطر زدن و شانه‌کردن موها و محاسنش ترک نمی‌شد. دو شیشه عطر کوچک از جمله وسایل موجود در جیبش هنگام شهادت بود. (36)

1-5 عطر زدن ممنوع!

با توجه به جایگاه عطر و اهمیّت و آثار آن، ولی در مواردی از عطر زدن نهی شده است از جمله:
غیر خدا: هر که برای خدای تعالی خود را خوشبو کند [هدف جلب رضایت الهی باشد] روز قیامت بویش خوشبوتر از مشک تیز بوی است و هر که برای جز خدا خوشبو کند، روز قیامت بویش گندتر از مردار است. (37)
مُحرِم: امام صادق علیه السلام: (لایَنبَغی لِلمُحرِمِ أَن یُلَذَذَ بِالرِیحَان) جایز نیست که محرم حج بوی خوش لذّت آور استعمال کند. (38)
معتکف: امام باقرعلیه السلام: (المُعتَکِفُ لایَشُمُّ الطِّیبَ وَ لایَتَلَذَذُ بِالرِّیحَان) جایز نیست برای معتکف استعمال بوی‌خوش و اینکه گل بو کند. (39)
زنان: در این مورد نیز به شدّت از عطر زدن نهی شده است و رسول خدا (ص) سخنان قابل توجّهی در این زمینه دارند:
– زناکار است، زنی که خود را خوشبو کند و بر مردانی بگذرد که بویش را می‌شنوند. (40)
– آن زن که برای کسی جز شوهر، خویشتن را معطر می‌سازد، مایه‌ی آتش و ننگ است. (41)
– هر زنی که خود را برای غیر شوهرش خوشبو کند، خداوند نماز او را قبول نمی‌کند. (42)
و در مورد عطر [زنان] چنین می‌فرمایند: برای مردان بهترین عطر آنست که بویش آشکار و رنگش پنهان باشد و برای زن بهترین عطر آنست که رنگش عیان و بویش پنهان باشد. (43)
استفتاء: آیا عطرزدن و خوشبو ساختن بانوان اشکال دارد؟
آیت الله اراکی: عطر زدن اشکال ندارد امّا اگر عطر زدن موجب مفسده و تحریک باشد جایز نیست. (44)
با توجه به قدرت جاذبه ای که بوی خوش دارد، بعید است موجب تحریک نامحرم و مفسده نشود و این مورد اتفاق تمام علماست. پس بهتر است که زن مسلمان تنها برای همسرش عطر استعمال کند. (45)

فصل دوم: خواص به کار بردن بوی خوش

2-1 آثار استفاده از عطر 2-2 خواص بوی خوش 2-3 رایحه درمانی از نظر علمی 2-4 روش‌های عملی به کار بردن بوی خوش 2-5 نکاتی در مورد استفاده از عطرها

2-1 آثار استفاده از عطر

استفاده از عطر آثار و خواص فراوانی در دنیا و آخرت دارد که عبارتند از:
نوری در قیامت: امام صادق علیه السلام می‌فرماید: هر کس به سر و روی مسلمانی عطر بزند، خدای عزّوجل در مقابل هر مویی، نوری برای او در روز قیامت قرار می‌دهد. (46)
تقویت قلب: پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: (الطِّیبُ یَشُدُّ القَلب) بوی خوش قلب را تقویت می‌کند. (47)
زیادی عقل: امام صادق علیه السلام می‌فرماید: (الرُّیحُ الطَّیِّبَةُ تَشُدُ العَقلَ وَ تَزِیدُ فِی البَاه) بوی‌خوش عقل را استوار و بر توان جنسی می‌افزاید. (48)
سرور و شادمانی: امام علی علیه السلام می‌فرماید: به کار بردن بوی خوش و… از موجبات سرور و شادمانی است. (49) و نیز بعضی دیگر از خواص بوی خوش از گفتار ائمه اطهار به صورت زیر است: (50)
1-عمل به سنّت پیامبر
2- زیاد شدن رزق و روزی
3- زیاد شدن علم و کامل شدن عقل
4- اکرام ملائکه نویسندگان اعمال
5-احترام کسانی که نزدیک اویند
6-تعظیم و آماده شدن برای نماز
7-تعظیم و احترام روز جمعه
8- تعظیم و احترام مسجد
9- سد باب غیبت، چه بسا به جهت بدی بوی کسی از او غیبت کنند.
10- دریافت حسنات که برای اصل این عمل مقرر است.

2-2 خواص بوی خوش

در اینجا به معرفی چند ماده‌ی معطر و به بیان خواص آن‌ها در درمان بیماری‌ها می‌پردازیم.

1-مشک

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: (أطیَبُ الطِّیبِ المِسک) (51) بهترین عطرها مشک است؛ و شاید در بیان علت آن بتوان به سخن علی علیه السلام استناد کرد که می‌فرمایند: چه خوب است عطر مشک، تحمل آن سبک و آسان و بوی آن خوش و عطرآگین است. (52) خاصیت: برای تهیه پادزهر و داروهای چشمی- شادی‌آور [متناسب با مزاج‌های سرد].(53)
نکته: مشک ماده‌ی خوشبویی است که در قرآن نیز آمده است (خِتَامُهُ مِسک) (54) و منظور این است مُهری که بر شراب بهشتی نهاده شده است با مشک است. شراب طهور بهشتی هنگامی که دست بر مهرش می‌نهند، بوی عطر مشک در فضا پراکنده می‌شود و در پایان نوشیدن این شرابِ طهور دهان بوی مشک می‌دهد برخلاف شراب‌های آلوده‌ی دنیا که پس از نوشیدنش دهان تلخ و بدبو می‌شود. (55) مشک در میان شاعران هم جایگاه ویژه‌ای دارد مانند: (به بوی نافه‌ای کآخر صبا زان طرّه بگشاید- زتاب جعد مشکینش چه خون افتاد در دل‌ها) (56) و یا ضرب‌المثل معروف: مشک آن است که خود ببوید نه آن‌که عطار بگوید.

2- عود

جابر بن عبدالله گوید: پیغمبر خدا وارد منزل عایشه شد. دید در آن جا کودکی هست که از بینی او خون جاری است. فرمود چیست!؟ عرض‌کرد سردی بر او عارض شده. فرمود: وای بر شما؟ فرزندان خود را نکشید. هر زنی که این مرض بر فرزندش عارض شد، عودِ هندی را با آب حل کند و آن را به بینی او بکشد. چنین کردند و آن کودک خوب شد (57) و نیز می‌فرمایند: بر شما باد عود هندی که در آن هفت نوع از شفاست. (58) خاصیت: تقویت اعصاب- قوت معده- خون دماغ- شادی‌آور- [باجویدن آن] خوشبوکردن دهان. (59)

3- عنبر

علی بن یقطین گوید به امام رضا علیه السلام نوشتم در سرم سردی سخت حس می‌کنم به طوری اگر بادی بوزد کم می‌ماند غش کنم. در پاسخ من نوشتند: پس از غذا عنبر و زنبق را به بینی بکش انشاء الله نجات پیدا می‌کنی. (60) خاصیت: سردیِ درسر – غش. (61)

4-کافور

خاصیت: برای تهیه پادزهر- آبله و جوش‌های چشمی- اگر بر مرده بپراکنند مدّت زیادی برآن هیأت و صورت باقی بماند. (62)

5-کُندر

کندر دو نوع است: خوردنی و مخصوص دود کردن. امام‌صادق علیه السلام فرمود: هیچ بخوری نیست که به آسمان بالا رود مگر کندر (لبان) و هیچ خانواده‌ای با لبان بخور نمی‌کند مگر این که عفریت‌های جن را از آن‌ها دور می‌گرداند. (63) و در حدیث دیگری از ایشان آمده است: به زنان حامله کندر بخورانید، به درستی که طفل در شکم مادر کندر غذای او می‌شود، دلش محکم و تحملش زیاد می‌شود. (64) خاصیت: أ دود کردن کندر: دفع شیاطین و اجنه- دفع چشم زخم و نظر. (65) ب خوردن کندر: زیادی نور چشم- زیادی عقل و حافظه- محکم کردن لثه و تسکین درد دندان. (66)

6-اسفند

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم: هرکس به مدت چهل روز، هرصبح یک مثقال «هزاراسپند» (اسفند) حل‌شده درآب بخورد، نور حکمت در دلش روشن می‌شود و از هفتاد و دو بیماری که کمترین آن جذام است ایمنی می‌یابد. (67) خاصیت: [دود آن] دفع چشم و نظر – درمان جذام- نشاط آور- شجاعت و دفع ترس. (68)

7-نرگس

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم: گل نرگس را هر روز یک مرتبه، نتوانستید هر هفته یک مرتبه، نتوانستید هر ماه و یا حداقل هرچند مدت یک مرتبه ببویید زیرا در قلب یک ریشه‌ای از جنون و برص است که بوییدن آن این امراض را از بیخ می‌کند. (69) خاصیت: دفع برص- آرام بخش و تسکین اعصاب. (70)

8- گلاب

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم: گلاب به آبرو و رونق انسان می‌افزاید و فقر را می‌برد …(71) نکته: گلاب فعالیت‌های مغزی را زیاد و تحریک می‌کند و اعصاب را تسکین می‌دهد. پاشیدن گلاب بر سر خصوصاً بعد از کوتاه کردن مویِ سر، دافع بیماری‌ها بوده و چشم و نظر را نیز دفع می‌کند. سلمانی‌های قدیم، یکی از وظایفشان پاشیدن گلاب بر سر، بعد از اصلاح موی سر بوده و این کار را به حضرت سلمان نسبت می‌دادند و به این جهت به آرایشگری‌ها «سلمانی» نیز میگویند. (72) یکی از رسوم خوب ایرانیان استفاده از گلاب در هنگام حزن و مصیبت است که از آرام بخش‌ها و مسکن‌هایی است که موجب شادی قلب می‌شود. از جمله مواردی که با کاروان ابا عبدلله به سوی کربلا حمل می‌شد عطر و گلاب بود. خاصیت: زیاد شدن نورِ چشم- دفع پریشانی و اندوه- دفع چشم و نظر- آرام بخش- شادی قلب.

2-3 رایحه درمانی از نظر علمی

رایحه درمانی به عنوان طبی جایگزین در دنیا مطرح است و این امر باعث شده تا پژوهشگران تحقیقات فراوان و دامنه داری در این رابطه انجام دهند و به نتایجی برسند. (73) از جمله آنکه:
1- رایحه دل انگیز بر روحیه‌ی بیماران روحی و روانی اثر نشاط انگیزی داشته و برای درمان افسردگی و اضطراب مؤثر است.
2- رایحه خوش در پیوند روابط زن و شوهر و تحریک روابط انسانی نقش مهمی دارد.
3- بوی مطلوب به انسان اعتماد به نفس بخشیده و بر خلق و خو اثر بسزایی دارد.
4- بوی دلپذیر موجب افزایش توانایی فکر انسان و هوشیاری او گردیده، فشار ذهنی را کم کرده و تفکرات منفی را از او دور می‌کند.
5- بوی خوش عامل سلامتی و تنظیم‌کننده سیستم سمپاتیک و پاراسمپاتیک است.
6- عطریات سبب تعادل و ترشح هورمون‌ها می‌گردند و هماهنگی بین هورمون‌ها بهترین راه برای سلامتی است.

2-4 راهکارهای عملی استفاده از بوی خوش

نحوه‌ی استفاده از عطریات تنها از طریق مالیدن به لباس و بدن نیست بلکه روش‌های دیگری نیز وجود دارد مانند:

1- بالشتک معطر:

شما می‌توانید بالشتی به اندازه دلخواه تهیه نموده و داخل آن را با گل‌های خوشبو و گیاهان معطر پر کرده و جهت ماندگاری بویش آن را داخل یک پاکت پلاستیکی نگه‌داری‌کنید و یا این‌که بالشتکی از پشم یا پر تهیه نموده و در وقت پریشانی و اضطراب چند قطره از عطر دلخواه را روی آن ریخته و به استراحت بپردازید که بوی دلپذیر آن، آرامش مورد نیازتان را هدیه خواهد نمود. (74)

2-حمام معطر:

اگر در حمام وان دارید سعی کنید هفته‌ای یک یا دو بار، با ریختن مقداری عصاره گیاهان معطر مثل: گل یاس، بهار نارنج، مریم گلی، گل محمدی و … داخل وان نیم ساعتی در آن استراحت کنید و یا در صورت نبودن وان سطل آبی را با عطرهای دلخواه موقع بیرون آمدن از حمام بر سر خود بریزید. (75)

3- بخور:

شما می‌توانید وقتی احساس خوبی ندارید یا دچار تنش روحی هستید کمی گلاب یا عطر دلخواه خود را داخل دستگاه بخور ریخته و آن را روشن کنید تا فضای منزل خوشایند و دلپذیر گردد. در صورت نبودن دستگاه بخور، می‌توان دستگاه آغشته به گلاب یا عطر را روی وسایل گرمی مانند: بخاری، شوفاژ یا سماور قرارداده تا به وسیله‌ی حرارت، عطر افشانی شود. (76)

4- انفیه:

دارو را در بینی کشیدن و استنشاق داروست تا جذب دارو از طریق بینی صورت بگیرد. امام‌صادق علیه السلام می‌فرماید: چهار چیز دواست: حجامت، انفیه، اماله، استفراغ. (77) این قسم روایات درمان با استنشاق بو را مهر تأیید زده و یک چهارم درمان را به آن خلاصه می‌کند. حضرت علی علیه السلام نیز می‌فرمایند: شستشوی دهان و بینی سنت و مایه پاکی آن‌هاست. انفیه‌کردن مایه سلامت سر و پاکسازی بدن و همه انواع سر درد است. (78)

5- دود:

از حضرت صادق علیه السلام در مورد اسفند و کندر سوال شد. فرمود: اما کندر برگزیده انبیاست و مریم سلام الله علیها از آن کمک می‌جست و هیچ دودی از دود آن زودتر به آسمان بالا نمی‌رود، دودش شیطان را می‌راند و مرض را دفع می‌کند، از آن محروم نمانید. (79) اسفند آتش زدن و دودِ اسفند بسیاری از بیماری‌ها را درمان و جهت رفع چشم زخم موثر است. در تنه و ریشه‌های اسفند رازی نهفته است و در دانه آن درمان هفتاد و دو درد است، با آن و با کندر درمان کنید. (80) پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: بر شما باد عود هندی که در آن هفت نوع از شفاست. (81)

3-5 نکاتی در مورد استفاده از عطرها (82)

1-عطر را در نقاط نبض‌دار بدن استفاده کنید.
2- عطر را به صورت چند لایه استفاده کنید تا ماندگاری آن افزایش یابد.
3- پس از 3 الی 4 ساعت، معمولا باید مجددا به خودتان عطر بزنید.
4-هیچ‌گاه عطر را مستقیما روی لباس خود به کار نبرید چون ممکن است ایجاد لک کند.
5-بیش از سه عطر را هم‌زمان امتحان نکنید چون بینی شما دیگر قدرت تشخیص نخواهد داشت.
6-موقع استفاده از عطر اگر پوست شما خشک است قبلا از کرم یا وازلین استفاده کنید تا ماندگاری عطر افزایش یابد.
7-می‌توانید عطر را در هوای رو به روی خود اسپری کرده و از آن عبور کنید با این کار عطر به طور یکنواخت روی بدن شما می‌نشیند.
8- قبل از استفاده از عطرها دقت کنید خراش یا زخم رو بازی در بدن نداشته باشید چون ترکیب عطر با مایعات بدن ایجاد بوی نا مطبوع می‌کند.
9- هنگام خرید عطر برای امتحان بوی عطر اجازه دهید عطر برای مدت 10 دقیقه روی پوست شما بماند چون زمانی که با بوی بدن آمیخته می‌شود بوی متفاوتی ایجاد خواهندکرد.
10- عطر را در جایی که ماده‌ی بوبر یا ضد عرق را استفاده کرده‌اید به کار نبرید چون رایحه ملایم عطر را می‌پوشانند.

نتیجه

– بهترین عطر مشک است و بهتر است انسان همیشه معطر باشد.
– تاکید فراوانی برمعطر بودن در روز جمعه و مخصوصا هنگام عبادت شده است.
– برای استشمام بهتر عطر آن را در نقاط نبض دار بدن باید استفاده کرد.
– عطریات علاوه بر استشمام بوی خوش آن‌ها در درمان بیماری‌ها نیز مؤثرند.

پیشنهاد

بهتر است خواص و آثار استفاده از بوی‌خوش به کمک رادیو و تلویزیون و مطبوعات آموزش داده شود تا مردم بیشتر راغب به این امر باشند و البته آداب آن نیز بیان شود. با این کار جوانان مخصوصا بانوان با نحوه‌ی صحیح استفاده از بوی‌خوش آشنا می‌شوند. چون بوی خوش قوه شهوت را تحریک می‌کند باید بانوان در استفاده از بوی‌خوش محتاط‌تر باشند و با رعایت این کار زمینه بسیاری از گناهان بوجود نمی‌آید و جامعه سالم‌تری خواهیم داشت.

پی‌نوشت‌ها:

1- نهج الفصاحه، حدیث 850
www.avaxnet.com2-
3- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، مقدمه
4- میزان الحکمه، ج 7، ص 3339
5- سنن النبی، ص 106
6- همان؛ مکارم‌الاخلاق، ص 83
7- میزان الحکمه، ج 7، ص 3339
8- مکارم الاخلاق، ص 82
9- مفاتیح الجنان، ص 49
10- محجة البیضا، ج 2، ص 24؛ مکارم الاخلاق، ص 82
11- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 41
12- میزان الحکمة، ج 7، ص 3339
13- همان
14- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 59
15- مفاتیح الجنان، ص 901
16- همان، ص 256
17- همان، ص 1053
18- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 45
19- همان، ص 40
20- محجة‌البیضا، ج 2، ص 23
21- سنن النبی، ص 101
22- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 35
23- مکارم الاخلاق، ص 81
24- حسین سیدی، همنام گلهای بهاری، ص 44
25- مکارم الاخلاق، ص 41؛ حلیة المتقین، ص 263
26- همان، ص 81؛ همان، ص 263
27- همان، ص 81؛ حسین سیدی، همنام گلهای بهاری، ص 210
28- همان، ص 86؛ حلیة المتقین، ص 261
29- احزاب/ 21
30- جواد محدثی، همگام با رسول، ص 58
31- همان، ص 57؛ مکارم‌الاخلاق، ص 66
32- میزان الحکمة، ج 7، 339؛ زبیده خدایی، خدایا چه بخورم، ص 181
33- بحارالانوار، ج 16، ص 248؛ محجة البیضا، ج 2، ص 24
34- همان، ص 249
35- مفاتیح الجنان، حدیث کساء
36- گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی، یا زهرا (س)، ص 183
37- میزان الحکمة، ج 7، ص 3341
38- شیخ باقر ایروانی، فقه استدلالی، ص 213
39- همان، ص 147
40- نهج الفصاحه، ص 411، ح 177
41- همان، ح 188
42- همان، ح 1019
43- همان، ح 1516
44- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 49
45- مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، ج 7، ص 388
46- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 56
47- میزان الحکمة، ج 7، ص 3338
48- بحارالانوار، ج 62، ص 275
49- همان، ج 73، ص 141
50- رضا جاهد، داروخانه معنوی، ص 208
51- نهج الفصاحه، ح 334
52- عباس عزیزی، عطر زینت نماز و زندگی، ص 25
53- خواجه نصیرالدین طوسی، تنسوخ نامه ایلخانی، ص 251
54- مطففین/26
55- ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26، ص 276
www.avaxnet.com56-
57- همان، ص 130
58- مکارم الاخلاق، ص 83؛ زبیده خدایی، خدایا چه بخورم، ص 185
59- خواجه نصیرالدین طوسی، تنسوخ نامه ایلخانی، ص 255
60- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 129
61- همان، ص 159
62- خواجه نصیرالدین طوسی، تنسوخ نامه ایلخانی، ص 249
63- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 134؛ بحار الانوار، ج 66، ص 444
64- سیما میخبر، ریحانه بهشتی، ص 109
65- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 159
66- رضا جاهد، داروخانه معنوی، صص 180،182،189
67- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 37
68- همان، صص 40 و 38
69- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 140؛ بحار الانوار، ج 62، ص 299
70- همان
71- مکارم الاخلاق، ص 86؛ حلیة المتقین، ص 260
72- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 135
73- زبیده خدایی، خدایا چه بخورم، ص 182
74- همان، ص 183
75- همان، ص 184
76- همان
77- رضا جاهد، داروخانه معنوی، ص 217
78- محسن کاظمی، عطر درمانی، ص 46
79- همان، ص 134؛ مکارم الاخلاق، ص 355
80- همان، ص 38
81- زبیده خدایی، خدایا چه بخورم، ص 185، مکارم الاخلاق، ص 83
www.vefagh.co.ir 82-

فهرست منابع
قرآن کریم
1- ایروانی، شیخ باقر، فقه استدلالی، ناشر مرکزمصطفی العالمیه للترجمه و النشر، چاپ زلال‌کوثر، چاپ نهم،1390
2- جاهد، رضا، داروخانه معنوی، انتشارات هاتف، چاپخانه شمشاد، چاپ بیستم، 1383
3- حسینی، سید مصطفی، دایرة المعارف معارف و معاریف، ج 1 و 7، موسسه فرهنگی آرایه، چاپ امین، چاپ سوم، 1379
4- خدایی، زبیده، خدایا چه بخورم، انتشارات نگاران نور، چاپ پنجم، 1388
5- دشتی، محمد، نهج‌البلاغه، ناشر: امام‌عصر، چاپ جعفری، اول، 1387
6- سیدی، حسین، همنام گل‌های بهاری، چاپ کیمیا، چاپ هشتم، 1385
7- طباطبایی، محمدحسین، سنن‌النبی، مترجم: محمد هادی فقهی، ناشر: کتابفروشی اسلامیه، چاپ هفتم، 1378
8- طبرسی، رضی‌الدین، مکارم الاخلاق، مترجم: سید ابراهیم میرباقری، انتشارات فراهانی
9- طوسی، نصیرالدین، تنسوخ نامه ایلخانی، چاپ موسسه اطلاعات، چاپ دوم، 1363
10- عزیزی، عباس، عطر زینت نماز و زندگی، انتشارات صلوة، چاپ عترت، چاپ هفتم، 1386
11- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیرکبیر، چاپ شانزدهم،1360
12- قمی، شیخ‌عباس، مفاتیح الجنان، ناشر: افق فردا، چاپخانه بقیع، چاپ بیست‌وهشتم، 1385
13- کاشانی، محمدحسن، محجة البیضا، ج 2، موسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، 1421 ه. ق
14-کاظمی، محسن، عطر درمانی، نشرمیم، چاپ محمد، چاپ اول، 1388
15- گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی، یازهرا (س)، نشرامینان، چاپ قدیانی؛ چاپ یازدهم، 1390
16- مجلسی، محمّد باقر، بحار الانوار، ج 16،62،63،66،67، انتشارات دارالکتب اسلامیه، چاپخانه خورشید، چاپ سوم، 1374
17- محدثی، جواد، هم گام با رسول، انتشارات پویشگر، چاپ آثار، چاپ دوم، 1385
18- معین، محمّد، فرهنگ فارسی معین، ج 1 و 2، چاپخانه حیدری، نشر بهزاد، چاپ اول، 1382
19- محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمة، ج 7، مترجم: حمیدرضا شیخی، ناشر: دار الحدیث، چاپ اول، 1377
20- مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، محقق: سید علی ایمانیان، قم، نشر سرور، 1386
21- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 26، ناشر: دارالکتب اسلامیه، چاپ امیرالمومنین، چاپ‌دهم، 1371
22- ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا، اسرار الصلوة، مترجم: رضارجب زاده، چاپخانه گلبان، انتشارات پیام آزادی، چاپ‌اول، 1363
23- نهج الفصاحه، مترجم: ابراهیم احمدیان، نشر شهاب الدین، چاپ بقیع، نوبت اول، 1385
24- www.avaxnet.com
25-www.vefagh.co.ir