گفتگو با یک طلبه نیجریه‌ای

تهاجم وحشیانه ارتش نیجریه به منطقه شیعه نشین زاریا در این کشور و کشتار بی رحمانه رهبران و مردم شیعه این منطقه، باعث ایجاد موجی از اعتراضات در میان افکار عمومی شد. اگرچه رسانه های امنیتی نیجریه هدف از حملات را واکنش ارتش به اهداف برخی شیعیان مبنی بر احتمال ترور یکی از فرماندهان ارتش عنوان نموده اند، با این حال تداوم رویه سرکوب شیعیان و افزایش آن در ماه های اخیر حکایت از یک اقدام سازماندهی شده برای مقابله با اقلیت شیعیان نیجریه دارد.
شیعیان نیجریه بیش از هر جای دیگر در قاره آفریقا متاثر از انقلاب اسلامی در ایران بودند. با آن که قاطبه مسلمانان نیجریه به لحاظ تاریخی از اهل تسنن می باشند، درست از اواسط دهه هشتاد میلادی (پس از وقوع انقلاب 1979 در ایران) شاهد رشد روز افزون شیعیان و گرویدن اهل تسنن به مذهب شیعه جعفری می باشیم. جامعه شیعه نیجریه به صورت بارز تصاویر رهبران و مراجع تقلید شیعه ایرانی را در حسینیه‌ها و مساجد و مجالس خود نصب می‌کنند. شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر شیعیان نیجریه که به ایران علاقه بسیاری دارد، بارها به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده (آخرین بار در ابتدای سال ۱۳۹۳ش به قم و تهران) و کاملا متاثر از افکار شیعیان ایرانی است.
برآوردها نشان می دهد جمعیت شیعه در نیجریه 170 میلیونی، بالغ بر 20 میلیون نفر باشد. با وجود رشد روزافزون گرایش به مذهب شیعه در نیجریه، این جمعیت تحت سرکوب و فشار سازماندهی شده ای قرار دارد و هرازگاهی حملاتی از سوی ارتش و گروه های دیگر مانند گروه تروریستی بوکوحرام به آنها صورت می گیرد. محمد شعیبی، طلبه نیجریه ای که حدود 8 سالی در ایران حضور دارد، در مصاحبه با فرهنگ نیوز، به معرفی شیعیان نیجریه، ویژگی ها، تاثیرپذیری از انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) و همچنین، شیخ زکزاکی پرداخته است. وی که زمانی سنی مالکی بود پس از تحقیقات گسترده به شیعه گرایش پیدا می کند و برای تحصیل در زمینه تشیع، به ایران و شهر قم مراجعت می کند.

لطفا خودتان را معرفی کنید.

من شعیب محمد از کشور نیجریه هستم، تقریبا هشت سال است که به قم آمده ام و در قم طلبه هستم. در نیجریه هم ساکن زاریا، شهری که مورد یورش ارتش واقع شده هستم.

شما از وقتی به ایران آمدید در قم ساکن هستید؟

من سال 1386 به ایران آمدم، ابتدا در اصفهان ساکن بودم و بعد به قم رفتم. در حدود 100 نفر طلبه نیجریه ای در قم حضور دارند و برای تبلیغ به نیجریه می رویم. در کلاس های اساتید برجسته قم شرکت می کنیم. کلاس هایی که بار علمی و مذهبی بسیاری برای ما داشته اند.

در گذشته نه چندان دور مذهب تشیع در نیجریه چندان شناخته شده نبود و در سالهای اخیر جمع کثیری از اهالی نیجریه به مذهب شیعه جعفری گرایش پیدا کردند، آیا شما نیز از همین طیف بودید؟ و به نظر شما چه عواملی بر گسترش مذهب تشیع در نیجریه موثر بوده است؟

در نیجریه قبل از انقلاب اسلامی ایران، شیعیان نمود خارجی نداشتند و شیعیان به صورت مخفیانه و پراکنده زندگی می کردند و اهل سنت تا پیش از آن بیشتر دیده می شد. اما بعد از انقلاب اسلامی، رهبر شیعیان نیجریه شیخ زکراکی به ایران آمد و با امام خمینی قدس سره ملاقات کرد و در آن زمان ایشان فهید که انقلاب ایران براساس مذهبی برپا شده است که احادیث نیز بر آن مذهب تاکید دارند. مثلا در احادیث اهل تسنن داریم که پیامبر(ص) فرموده: من دوازده امام و خلیفه نزد شما می گذارم که اگر از اینها پیروی کردید به هدایت می رسید. و ایشان می بیند که در ایران همین اعتقاد وجود دارد. ایشان در این سفر تفاوت بین مکتب اهل بیت و اهل تسنن را متوجه می شود. حتی امام خمینی (ره) به ایشان کتاب قرآن می دهد و می فرماید؛ برو مردم خودت را به این کتاب دعوت کن. از آن زمان شیخ زکزاکی شروع به تبلیغ مکتب اهل بیت می کند. البته در آن زمان نمی توانست به صورت آشکار تبلیغ کند که مذهبی که او معرفی می کند، مذهب شیعه است ولی حکمت هایی را برای مردم بیان می کرد که دال بر حقانیت شیعه بود و این چنین مردم را به سوی مکتب اهل بیت هدایت می کرد.
حتی در حال حاضر شبکه های عربستان هم اعلام می کنند که حدود بیست و پنج میلیون شیعه در نیجریه حضور دارند. البته ما منبعی برای تعیین تعداد دقیق شیعیان نیجریه نداریم اما آنچه که معلوم است این است که مکتب شیعه در آنجا گسترش پیدا کرده است. مثلا هر سال به تعداد شرکت کنندگان در مراسم های مذهبی افزوده می شود. مثلا امسال در مراسم اربعین حدود ده میلیون نفر در مسیر پیاده روی از شهرهای مختلف به سمت زاریا شرکت کردند.

وضعیت شیعیان در نیجریه چگونه است؟ آیا زندگی مسالمت آمیزی با اهل سنت و مسیحیت دارند؟ به لحاظ اقتصادی در چه شرایطی به سر میبرند؟

وضعیت شیعیان نیجریه الحمدلله خوب است. حتی خود وهابی ها گاها اظهار می کنند که ما میخواستیم مانند شیعه از این نفوذ برخورد باشیم. در حرکت اسلامی نیجریه هفته وحدت هم داریم و اهل تسنن نیز در این مراسم دعوت می شوند و حتی مسیحیان نیز در مراسم ما شرکت می کنند. حتی در این زمان که این حادثه وحشتناک برای شیعیان نیجریه اتفاق افتاد مسیحیان نامه ای برای مسئولین نوشتند و علت این حادثه را جویا شدند و اظهار ناراحتی کردند. و خیلی به شیعیان علاقه دارند. در انتخابات سال 2007 اتفاقاتی در کشور نیجریه افتاد که در آن خانه خود شیخ زکزاکی پناهگاه مسیحیان بود، و مسلمانان مجروحان اینها را به بیمارستان می بردند و رابطه ما با مسیحیان بسیار خوب است.
از نظر مسائل اقتصادی شیعیان نیجریه تا حدودی در وضعیت خوبی به سر می برند و در دولت هم نسبتا نفوذ دارند و مانند سایر اهالی نیجریه در کارهای دولتی نیز دخالت دارند.

گروه بوکو حرام در چند سال اخیر رشد گسترده ای در نیجریه داشته، آیا منطقه تحت تسلط این گروه به مناطق شیعه نشین نزدیک است؟ و آیا رفتاری مشابه رفتار داعش در سوریه و عراق با شیعیان نیجریه دارند؟

شیعیان در نیجریه فقط در زاریا متمرکز نیستند و گستردگی مناطق شیعه نشین در تمام نیجریه وجود دارد ولی بوکوحرام از زمان پیدایش منطقه ای را تصرف کرده ولی تعداد شیعیان در آن منطقه زیاد نیست و این گروه نزدیک به مرکز تشیع نیستند.ولی باید بدانید این گروهی که به نام بوکوحرام معروف است، آنچنان که گفته می شود خود به خود ایجاد نشده است و خود حکومت با هماهنگی اسرائیل و آمریکا این گروه را ایجاد کرده اند، مثل القاعده و داعش که ساخته دست خودشان است. و هدفشان هم از بین بردن اسلام حقیقی است و می خواهند به جهان نشان دهند که اسلام در نیجریه اینگونه است و مسلمانان در آنجا اینگونه اسلحه به دست می گیرند و به دیگران حمله می کنند و زنان و دختران را می ربایند، اما در واقع اینطور نیست و هدف اصلی اینها ضربه زدن به تشیع است.
در همین حمله ای که به شهر زاریا کردند نشان داد که هدف اصلی آنها حمله به شیعیان است. اخیرا کشور عربستان هم با آمریکا و اسرائیل هماهنگ شده است و حتی با لباس ارتش نیجریه می آیند و مردم را می کشند و بعد می گویند بوکوحرام آنها را کشته است. جای تعجب آنجاست که ارتشی که این قدرت را دارد تا به شیعیان حمله کند و آنها را قتل عام کند، چرا از این قدرت علیه بوکوحرام استفاده نمی کند.

شیخ زکزاکی و 6 فرزند شهیدش. سه تن از آنها در مراسم روز قدس

شهید شدند و سه تن دیگر در حوادث اخیر نیجریه.

با توجه به نقش شیخ زکزاکی در رشد شیعیان نیجریه ، آیا این تاثیر در کشورهای همجوار با نیجریه نیز محسوس بوده است؟

گسترش تشیع در همه کشورهای آفریقا بسیار زیاد است، که متاثر از حرکت اسلامی نیجریه نیز بوده اند مثلا کشورهای نیجر، غنا، مالی و کامرون و کشورهای مختلف از رهبر شیعیان نیجریه الگو برداری کرده اند.

چه چیز در تشیع وجود داشته که مردم نیجریه را به این سمت جذب کرده است؟

ما قبلا اهل تسنن بودیم و خود من پیش از این جز مذهب مالکی بودم و در حوزه اهل تسنن درس می خواندم و تدریس هم می کردم. وقتی شنیدیم که مذهب دیگری وجود دارد که به احادیث پیامبر نزدیکتر است، بنابراین به بررسی صحت این موضوع پرداختیم تا در صورتی که چنین باشد به پیروی از مذهب واقعی اسلام بپردازیم. چون خداوند متعال در آیه 17 و 18 سوره زمر میفرماید: « فَبَشِّر عِبادِ الَّذِینَ یَستَمِعُونَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ اَحسَنَه» بشارت بده به بندگان ما که به گفتار دیگران گوش می دهند و اگر صحیح بود پیروی می کنند. ما دیدیم حتی در کتاب های خودمان نشانه های وجود داشت که پیامبر اکرم (ص) جانشینان پس از خود را دوازده امام معرفی کرده اند. پس ما باید می دیدیم که آیا در تسنن دوازده امام داریم یا نه؟ و اگر داریم اینها چه کسانی هستند؟ و از این جهت سخنان تشیع در این مورد را صحیح دیدیم. به تفاسیر آیات قرآن در میان اهل تسنن نگاه کردیم و دیدیم قول های نامناسبی را در مورد پیامبران پیشین مطرح می کنند و با مراجعه به تفاسیر شیعه دیدیم که اینگونه نیست. مذهب تشیع را به فطرت انسان نزدیکتر یافتیم. حتی اخلاق شیخ زکزاکی که پیرو مذهب نتشیع بود در کشور ما تاثیر زیادی داشت و همین موضوع بچه ها را جذب می کرد تا نزد او بیایند و شیعه شوند. چون شیخ زکزاکی با خانواده و اقوام خود که بعضا اهل تسنن بودند هم رفتار بسیار خوبی داشت و حتی با مسیحیان و خود حکومت نیز خیلی خوب رفتار می کند و همه این عوامل باعث گسترش تشیع در آنجاست.

شما شیخ زکزاکی را از نزدیک دیده اید؟ چه ویژگی برجسته ای در ایشان وجو داردد که سبب گرایش مردم نیجریه به وی شده است؟

من در شهری که شیخ زکراکی حضور دارند زندگی می کنم و او را چندین بار دیده ام. به منزل ایشان می رویم و از کرامات ایشان می شنویم و رابطه نزدیکی با ایشان دارم. خود شیخ زکزاکی و شخصیت او را می توان به عنوان “مرد خوب به تمام معنا” توصیف کرد. و قبلا گفتم که رفتار خوب ایشان باعث تمایل بسیاری به مذهب تشیع شده است. مشکلات مردم را درک می کند و برای رفع آنها تلاش می کند.

مردم شیعه نیجریه چه شناختی از شخصیت امام خمینی (ره) و امام خامنه ای دارند؟

حتی خود بی بی سی اذعان دارد که وقتی در خانه شیخ زکزاکی عکس امام خمینی و امام خامنه ای را می بینید بدین معناست که همه اینها یک راه است. در همه مراسم های نیجریه عکس امام خمینی (ره) و امام خامنه ای را در صدر مجلس قرار می دهند و اگر عکس امام و رهبر و را درجایی ببینند میفهمند این فرد شیعه است.

پس شیعیان در نیجریه با امام خمینی (ره) شناخته می شوند؟

بله کاملا همینطور است. از عکس امام خمینی (ره)که همراه فردی باشد می فمهند او شیعه است. از اول انقلاب تا الان عکس های امام خمینی و امام خامنه ای برای ما ارزش خاصی دارد و حتی در مراسم هایی که اهل تسنن حضور دارند مانند مراسم هفته وحدت باز هم عکس های امام خمینی (ره) و امام خامنه ای را می گذارند و خیلی در میان مردم ما تاثیر دارد.

رفتار حکومت با شیعیان چگونه است؟

در قانون کشور ما و در حکومت کشور نیجریه آمریکا، اسرائیل و انگلیس دخالت مستقیم دارند و در ارتش نیجریه هم نفوذ دارند و حتی اگر رئیس حکومت هم فرد خوبی باشد بسیاری از اطرافیان او برای آمریکا و انگلیس و اسرائیل کار می کنند. در مورد برگزاری مراسم اربعین، حکومت را تهدید می کردند که اگر اجازه دهید ده میلیون نفر برای یک هدف در یک جا جمع شوند این خود یک حکومتی است که در داخل حکومت تشکیل شده است و از این جهت احساس خطر می کردند. حتی اگر رئیس حکومت خوب باشد قانون کشور مشکل دارد.
منبع مقاله : فرهنگ نیوز