تخصص طب سنتی

طبق تعریفی که سازمان جهانی بهداشت از طب سنتی ارائه داده است، طب سنتی مجموعه‌ای از مهارت‌ها، دانش و روش‌های عملی است که بر اساس نظریه‌ها، باورها و تجربه‌های بومی هر فرهنگی به کار برده می‌شوند. این روش‌ها می‌توانند با دانش فعلی بشر قابل توجیه باشند یا نباشند. و برای حفظ سلامتی در سه حوزه پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های روانی و جسمی قابل استفاده است (1).

در سایر کشورها، بجای استفاده از واژه‌ی طب سنتی، از کلماتی مانند طب غیرمتداول، طب جایگزین یا طب مکمل استفاده می‌کنند. کلمه‌ی طب مکمل، در ایران معنای جامع‌تری دارد و شامل انواع مکتب‌های طبی مثل طب سوزنی (چینی) ، طب هندی، هومیوپاتی و… می‌شود (1).

رشته‌ی طب سنتی ایرانی به شاخه‌ای از علوم پزشکی گفته می‌شود که دانشجویان پذیرفته شده در این رشته، با روش‌ها و اصول رایج پیشگیری، درمان، پژوهش و آموزش‌های نوآور و کاربردی در طب سنتی ایران آشنا می‌شوند. درنتیجه می‌توانند علاوه بر استفاده از پیشرفته‌ترین و به‌روزترین اطلاعات پزشکی کلاسیک، در مواردی هم که استفاده از طب سنتی به صلاح بیمار باشد، از آن استفاده کنند (2) .

رشته‌های طب سنتی در ایران

توجه داشته باشید که رشته طب سنتی در ایران به 4 قسمت تقسیم می‌شود که دانشجو می‌تواند هرکدام از این موارد را که به تحصیل در آن علاقه داشته باشد، انتخاب کند. این 4 رشته شامل موارد زیر می‌شوند:

1.رشته طب سنتی ایرانی

2.رشته طب چینی و مکمل

3.رشته داروسازی سنتی

4.رشته تاریخ علوم پزشکی (3)

در ادامه به هر یک از این رشته‌ها می‌پردازیم و نکات لازم در مورد آن را بازگو می‌کنیم.
 

رشته طب سنتی ایرانی

ابتدا باید بدانید که این رشته، به معنای فراگرفتن اصول قدیمی و کهن درمان بیماران نیست. تنها در مواردی که پزشک صلاح ببیند، می‌تواند از این روش برای درمان بیماران استفاده کند. از ویژگی‌های مثبت این سبک درمان می‌توان به کاهش عوارض داروهای شیمیایی اشاره کرد. البته به اعتقاد بسیاری از متخصصان، طب سنتی نمی‌تواند تمام بیماری‌ها را درمان کند و گاهی هم باید به عنوان مکمل با طب جدید استفاده شود (3).

برای تحصیل در رشته طب سنتی، باید فارغ‌التحصیلی پزشکی عمومی یا تخصصی بالینی را از دانشگاه علوم پزشکی داشته باشید و سپس می‌تواند در مقطع تخصص، وارد رشته پزشکی سنتی وارد شوید.

از مشاغل مربوط به کسانی که دکترای طب سنتی دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

• فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی

• ارائه مشاوره و درمان در بخش‌های خصوصی و کلینیک‌های طب سنتی

رشته طب چینی و مکمل

دانشجویان این رشته در مورد طب سوزنی، ماساژ درمانی، طب فشاری و مامایی آموزش می‌بینند و می‌توانند بیماری‌هایی ازجمله شب‌ادراری، افسردگی، چاقی، کمردرد و… را درمان کنند. تنها دانشگاهی که این رشته را تدریس می‌کند دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است (3).

رشته داروسازی سنتی

دانشجویانی که در این رشته تحصیل می کنند، با گیاهان دارویی و نحوه تولید آن‌ها آشنا خواهند شد. فارغ‌التحصیلان این رشته، می‌توانند با توجه به دانش روز و پژوهش‌های جدید، متن‌های پزشکی سنتی را تصحیح کنند. برای تحصیل در این رشته، باید ابتدا مدرک فارغ التحصیلی داروسازی داشته باشید و سپس برای آزمون ورودی در رشته ی داروسازی سنتی ثبت‌نام کنید.

از شغل‌های مربوط به این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

• آموزش مسئولان فنی، نظارت بر آن‌ها و ارائه مشاوره به کارخانه‌های تولید داروهای گیاهی

• تهیه دارو از منابع طب سنتی

• آموزش، پژوهش و تحقیق

• حضور در آزمایشگاه

• تصحیح منابع طب سنتی (3)

رشته تاریخ علوم پزشکی

این رشته را می‌توان ترکیبی از رشته‌های داروسازی سنتی، طب ایرانی و اخلاق پزشکی دانست. این دوره در مقطع کارشناسی ارشد برگزار می‌شود و در آن، تاریخ علوم پزشکی به‌خصوص در دوره اسلامی و منابع کهن پزشکی تدریس می‌شود.

برای تحصیل در این رشته باید یک مدرک کارشناسی از هر رشته‌ای داشته باشید و در آزمون ارشد وزارت بهداشت شرکت کنید. از مشاغل مربوط به این رشته می‌توان به جمع‌آوری، بازیابی و ارزیابی منابع کهن پزشکی، پژوهش و مأخذ شناسی اشاره کرد (3).
 

روش تحصیل در رشته طب سنتی

در این قسمت دو روش که می‌توان از طریق آن در رشته طب سنتی تحصیل کرد را ارائه می‌دهیم.
 

1.ورود از طریق پزشکی عمومی

ابتدا باید پزشکی عمومی بگیرید و سپس برای آزمون این رشته ثبت‌نام کنید. البته می‌توان بدون کنکور هم در این رشته تحصیل کرد که شامل موارد زیر می‌شود:
 

• دانشجویان استعدادهای درخشان کلیه دانشگاه‌های پزشکی می‌توانند برای تحصیل بدون کنکور در این رشته درخواست دهند که البته به یک مدرک زبان انگلیسی معتبر و یک نسخه از فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی خود نیاز دارند.

• دانشگاه علوم پزشکی تهران هم بر اساس معدل و به شرط این‌که دانشجو در مصاحبه قبول شود، اجازه تحصیل دانشجویان دکترای عمومی در این رشته را داده است. تاثیر معدل 80 درصد و تاثیر مصاحبه 20 درصد است. البته برای پذیرش در مصاحبه نیاز به اطلاعاتی ازجمله فناوری اطلاعات، زبان انگلیسی و مهارت‌های ارتباطی هست.

2.دانشگاه شهید بهشتی

برای دانش آموختگان رشته مامایی نیز دوره‌های طب سنتی برگزار کرده است که در پایان این دوره‌ها برای دانشجویان گواهی شرکت در دوره صادر می‌شود. البته باید توجه داشت که این دوره معادل دکترای تخصصی نیست و فقط برای علاقه‌مندان مفید است (3).

درنتیجه دقت داشته باشید که افرادی که وارد دوره‌های طب سنتی می‌شوند، همگی پزشک عمومی هستند و از آنجا که از قبل پزشک بوده‌اند و دارای مجوز طبابت هستند، می‌توانند طبابت خود را با استفاده از مبانی سنتی تکمیل کنند  (4).
 

تاریخچه تاسیس رشته طب سنتی در دانشگاه‌های ایران

دانشگاه علوم پزشکی ایران همراه با دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شاهد و شهید بهشتی در سال 1386فعالیت خود را شروع کردند. تاسیس این رشته با هدف ترویج، نهادینه کردن و توسعه‌ی طب سنتی آکادمیک در قالب موسسه طب اسلامی و مکمل و مطالعات تاریخ پزشکی آغاز شد (1).

دانشگاه علوم پزشکی ایران اولین دانشگاهی است که از همان ابتدای تاسیس این رشته، دو ساختمان مستقل یکی برای فعالیت‌های آموزشی و دیگری برای فعالیت‌های درمانی این رشته اختصاص داد (1).
 

رشته طب سنتی در کدام دانشگاه‌ها تدریس می‌شود؟

در این قسمت نام دانشگاه‌هایی را که رشته طب سنتی در آن‌ها ارائه می‌شود آورده‌ایم. البته توجه داشته باشید که این دانشگاه‌ها، به طور قطع این رشته را دارا هستند، ولی اگر دانشگاه خاصی مدنظر شما است، بهتر است در سایت دانشگاه وجود یا عدم وجود این رشته را پیگیری کنید. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه شاهد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان فارس، دانشکده علوم پزشکی اصفهان، دانشکده علوم پزشکی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زنجان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اهواز، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قم، دانشگاه علوم‌ پزشکی گیلان (3)

مکمل بودن رشته طب سنتی و درمان مدرن

حدود 70 درصد مرگ ‌و میر افراد به دلیل بیماری‌های غیر واگیر است. پیشگیری و درمان این بیماری‌ها، تاثیر زیادی در سلامت افراد دارد. فعالیت‌های طب سنتی تاثیر بسیاری بر پیشگیری بیماری‌های غیر واگیر دارد و در درمان آن‌ها موثر است (5) .

روش سنتی و مدرن پزشکی از جوانب مختلفی می‌توانند همدیگر را تکمیل کنند و در درمان بیماری موثرتر واقع شوند. از آنجا که تمام کسانی که در این رشته تحصیل می کنند دارای مدرک پزشک عمومی هستند، پس از اتمام این دوره می‌توانند از این دو روش درمان به طور مکمل استفاده کنند. همچنین با این کار می‌توان سردرگمی مردم در استفاده از طب سنتی یا مدرن را برطرف کرد.

پی نوشتها

1. www.iums.ac.ir
2. www.education.tums.ac.ir
3. www.sharifyar.in
4. www.isna.ir
5. www.shafaonline.ir