گیاه گزنه معمولا در عطاری‌ها یافت می‌شود. این گیاه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی همچون ویتامین D و کربوهیدرات و همچنین پروتئین و اسیدآمینه فراوان است. مطالعاتی در زمینه خواص گیاه گزنه و چای گزنه برای مراقبت از پوست، درمان درد مفاصل و سلامت قلب انجام شده است. در این مقاله با چطور همراه باشید تا شما را با خواص گزنه این گیاه پرخاصیت سرشار از انواع ویتامین ها آشنا کنیم.

گیاه گزنه چیست؟

گیاه گزنه که با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) شناخته می‌شود، یکی از ۶ زیرگونه‌ی خانواده‌ی اورتیکا (Urtica) است. پراکندگی گزنه در بعضی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا بسیار زیاد است. برگ‌ها و ریشه‌ی گیاه گزنه خواص دارویی متفاوتی دارند. ریشه‌ی گزنه را می‌توان به‌صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد.

در بعضی فرهنگ‌ها، از گزنه در پخت سوپ یا تهیه‌ی پنیر استفاده می‌کنند تا وعده‌های غذایی سالم‌تری داشته باشند. برگ گزنه معمولا به‌عنوان چای دم می‌شود که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است. از عصاره‌ی روغن این گیاه می‌توان برای درمان‌های موضعی استفاده کرد. اما از آنجا که روغن گزنه بسیار قوی است، آن را با روغن‌های حاملی (carrier oils) مانند روغن بادام شیرین، روغن زیتون و امثال آن ترکیب کنید تا رقیق شود.

طول این گیاه نسبتا کوتاه است و ارتفاع آن به‌ندرت از ۱ متر و ۵۰ سانتی‌متر بیشتر می‌شود. برگ و ساقه‌ی گزنه در بعضی از زیرگونه‌ها کرک‌های بلندی دارند که درصورتی که آن را لمس کنید مجموعه‌ای از مواد شیمیایی شامل هیستامین، فورمیک‌اسید، سروتونین و استیل‌کولین را به بدن‌تان منتقل می‌کنند. این مواد موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست می‌شوند، به‌ همین‌ دلیل این گونه به‌عنوان علف سوزش‌آور یا گزنه‌ی سوزش‌آور هم معروف است.

بااین‌حال اگر ساقه یا برگ‌های این گیاه را بجوشانید یا عصاره‌ی آن را استخراج کنید، مواد گزنده‌ی آن از بین می‌روند و می‌توانید از مزایای واقعی آن بهره‌مند شوید.

شاید افرادی که برگ‌های تند و گزنده‌ی این گیاه گلدار علفی را برداشت می‌کنند اذیت شوند، اما برای هزاران نفری که در سراسر دنیا از گزنه برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده می‌کنند، بسیار پُرفایده است.

حتی شما می‌توانید از برگ گیاه گزنه در انواع دستورهای آشپزی استفاده کنید یا برگ‌های آن را مانند اسفناج و جعفری بجوشانید و مصرف کنید.

در این مقاله بیشتر راجع به گزنه صحبت و خواص آن را بررسی می‌کنیم. لطفاً با ما همراه باشید.

سم‌زدایی از بدن

وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می‌شود تا این گیاه به یک سم‌زدای ایده‌آل برای بدن تبدیل شود و آن را به‌عنوان گیاهی بشناسند که به‌طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می‌کند. به گفته‌ی مجله‌ی اتنوفارماکولوژی (Ethnopharmacology)، گیاه گزنه به‌دلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب می‌شود تا مواد سمی خنثی‌شده‌ در بدن به‌سرعت دفع شوند. این گیاه کمک می‌کند تا مواد مغذی به‌خوبی در روده جذب شوند و روند هضم به‌آرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می‌کند. همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک می‌کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص شود.

کمک به بارداری

اغلب به خانم‌هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می‌شود. از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می‌کند. علاوه‌بر این در تحریک تولید شیر و شیردهی راحت‌تر مؤثر است. در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به‌عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.

افزایش سلامت زنان

یکی از مهمترین خواص گزنه کمک به سلامت زنان است. این گیاه می‌تواند علائم پیش از قاعدگیِ دردناکی مانند گرفتگی و نفخ شکم را کاهش دهد. همچنین به‌دلیل ایجاد انقباض در عروق می‌تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند. این گیاه حالت‌های گذار را برای خانم‌هایی که در معرض یائسگی هستند راحت‌تر می‌کند و به‌عنوان ماده‌ای نیروبخش عمل می‌نماید، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت‌کننده نخواهد بود.1

پیشگیری از پوکی استخوان

گزنه  این گیاه دارویی سرشار از سیلیس و عنصر بور می‌باشد که برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان موثر است. پوکی استخوان در نتیجه‌ی از بین رفتن املاح معدنی از بدن بروز می‌کند که معمولاً از پنجاه سال به بعد افراد را مبتلا می‌کند.

مقابله با مشکلات پروستات 

گزنه برای آقایانی که پروستاتشان بزرگ شده مفید است. به عقیده‌ی محققان ریشه‌ی این گیاه دارویی  حاوی «لکتین»، «تانین»، «گلیکان» و «لیگنان» هایی می‌باشد که مانند هورمون‌های زنانه عمل می‌کند و تأثیر مثبتی روی غده‌ی پروستات می‌گذارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف ریشه‌ی گزنه برای درمان مشکلات پروستات (غیر سرطانی و خوش‌خیم) مفید است.

مقابله با اسهال

دانه‌ها و برگ‌های گزنه یک درمان فوق‌العاده برای اسهال می‌باشند. دانه‌های این گیاه دارویی سرشار از پروتئین، موسیلاژ و روغن‌های چرب هستند.

برای پوست‌های چرب

گزنه برای افرادی که پوست خیلی چرب، کثیف و پر از آکنه دارند خوب است. به خاطر اینکه این داروی گیاهی خواص قلیایی دارد.مقابله با تب یونجه
تب یونجه همان حساسیتی است که در فصل بهار گریبان خیلی‌ها را می‌گیرد. برای پیشگیری یا تسکین این حساسیت می‌توانید به سراغ گزنه بروید.

مقابله با خستگی

اگر مدام احساس خستگی می‌کنید گزنه را دریابید. این گیاه سرشار از ویتامین C و آهن می‌باشد و برای رفع خستگی‌های جسمی و روحی مناسب است. گزنه انرژی زا بوده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و برای همین هم کمک می‌کند خیلی زود سرپا شوید.

درمان عفونت ادراری

گزنه خاصیت ادرارآوری دارد و برای عفونت مثانه و مشکلات ادراری مفید است همچنین سنگ کلیه را به قطعات ریزتر خرد می کند.

عفونت گلو و دهان

خاصیت آنتی هیستامینی و ضد عفونی کنندگی گزنه برای درمان حساسیت ها و عفونت گلو، سرفه موثر است دم کرده آن را قرقره کنید.

درمان مشکلات لثه

همانطور که گفته شد گزنه خاصیت ضد میکروبی دارد جوشانده آن را دهان شویه کنید برای سلامت دهان و لثه موثر است.

درمان تنگی نفس

به علت وجود ترکیبات گوگردی در گزنه برای ضد عفونی شدن مجاری تنفسی مناسب است مصرف سه فنجان دم کرده آن برای مشکلات تنفسی عالی است.

مفید برای دیابتی ها

دیابتی ها در ترشح هورمون انسولین مشکل دارند بنابراین می توانید با نوشیدن دم کرده گزنه قند خود را کنترل کنید. جوشانده ی یک مشت گزنه ی خرد شده در 200 گرم آب به مدّت 5 دقیقه مقدار قند در ادرار مبتلایان به دیابت را کاهش می دهد . دم کرده ی 7 ـ 10 گرم برگ گزنه قبل یا بعد از غذا سبب درمان بیماری قند می شود.

جلوگیری ازجهش دی ان ای

گاهی اوقات عمدا یا سهوا در معرض سموم محیطی قرار می گیرید که تاثیرات مضری روی سلامتی دارد این سموم ممکن است موجب جهش و پیشرفت سرطان شود اما با مصرف گزنه از اینها جلوگیری کنید.التهاب یکی از دلایل ایجاد تومور است به همین منظور در طب سنتی از جوشانده ریشه گزنه که خاصیت ضد التهابی دارد استفاده می کنند.

برای درمان کم خونی

گزنه حاوی منیزیم و آهن است افرادی که کم خونی دارند با نوشیدن دم کرده آن کم خونی را بهبود می دهند.

درمان جوش

گزنه خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی دارد که در درمان آکنه موثر است و ویتامین آ و ث موجود در آن در از بین لک های ناشی از جوش موثر است.

درمان اگزما

به دلیل خاصیت ضد التهابی و ویتامین ث ، کا گزنه در کاهش اثرات اگزما موثر است و خارش و سوزش را تا حد قابل تو جهی کاهش می دهد.

براق کردن مو

از جمله خواص گزنه می توان به درخشنده کردن موها اشاره کرد به همین منظور جوشانده گزنه را می توان روی موها اسپری کرد.

رویش مو

گزنه حاوی سیلیکا و گوگرد است و در سلامت و رویش مو موثر است شبها جوشانده ریشه و برگ و گل گزنه روی کف سر ماساژ دهید و صبح آبکشی کنید هم چنین روغن گزنه تاثیر مثبتی در سلامتی و رویش مو دارد. 10گرم ریشه ی گزنه در یک لیتر الکل در شیشه ی شفاف 15 روز در مقابل حرارت خورشید قرار داده و 34 قاشق سوپ خوری در 14 بطری آب وارد کرده پوست سر را به آرامی مالش دهید برای رشد مو و عدم ریزش مو مفید است.

درمان شوره سر

برگ گزنه خشک و روغن نارگیل را شبها قبل از خواب روی پوست سر بزنید و صبح بشوئید.

رفع زخم های غانغرا

برگ له شده ی آن در مقدار کمی نمک اثر قاطعی در رفع زخم های غانغرایایی و اولسرهای چرکین دارد.

گزنه مفید برای قاعدگی

گزنه در تنظیم قاعدگی و درمان کیست مفید است و خون ریزی را بهبود و باعث تحریک جریان خون می شود.3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.beytoote.com
3.www.namnak.com