ابوحنيفه نعمان بن ثابت کوفي را خيلي ها قبول داشتن. او يکي از ائمه چهارگانه ي اهل سنت و پيشواي حنفي ها بود. استادهاي زيادي ديده بود و با عالمان بسياري برخورد داشت. اما در مورد هيچ کدام آن ها اين گونه نگفته بود:«هرگز در عمرم عالم تر و فقيه تر از جعفر بن محمد نديدم!»
*ابن تيميه حراني بنيانگذار مکتب وهابيت است و از کساني ست که با اهل علم سر و کار داشته. اما تنها در مورد امام صادق عليه السلام چنين مي نويسد:«جعفر صادق عليه السلام از برگزيدگان اهل علم و دين است.»
*مالک بن انس، از فقهاي مدينه و امام مذهب مالکي است. او مي گويد:«مردي افضل از امام جعفر صادق عليه السلام از نظر علم و عبادت و تقوا، هرگز چشمي نديده و گوشي نشنيده و به قلب هيچ کس هم خطور نکرده است.»
*شيخ احمد کفتارو هم عالم بود و هم رئيس مجلس افتاء الا علي در سوريه.
او مي گويد:«سعادت و شرف به من روي آورد که در مورد ريحانه و دردانه قريش، رکن خاندان نبوي و استاد علماء و فقها و محدثان و سلاله ي نبوي و نور چشم علي بن ابيطالب… سخن گويم. وجودي که خدا به واسطه ي او ارکان شريعت را استواري بخشيد و معالم دين را روشن ساخت و پس از يک قرن از ظهور اسلام، خدا بار ديگر عظمت اسلام را به وسيله او استوار ساخت.
هدف امام صادق عليه السلام با احداث مدرسه فکري در اول قرن دوم ه.ق احياي مدرسه و مکتب جدش رسول الله بود. خداي تعالي به واسطه ي امام صادق عليه السلام به امت اسلامي کرامت بخشيد و اسلام را دوباره احيا کرد…»
*محمد سعيد رمضان بوطي از نويسندگان بزرگ است. او سني است و در مصر زندگي مي کند. نظرش درباره ي صادق آل محمد چنين است:
«امام جعفر صادق عليه السلام معلم محبت و عرفان و علم بود و آموزگار محبتي بود که از قلب تمام مسلمانان نسبت به رسول خدا صلي الله عليه و آله و آل بيت او مي جوشد و اين امر ويژه ي زمان خاص و فرقه خاصي نبود. او در طول قرن ها، اسوه و استاد و معلم فقه و عرفان است. سفره ي علم امام صادق عليه السلام سفره اي است که از روزي الهي آن، تمام فرقه هاي امت اسلامي بهره جستند. او معلم عرفان و مرکز ثقل تمام علماي رباني در امت اسلام بود. به باور من، اشعاري که فرزدق در رد و جواب «هشام بن عبدالملک» که از ديدن توجه مردم به امام زين العابدين عليه السلام حسادت و کينه خود را ابراز کرد، سرود، مخصوص به فرزدق نيست. اين اشعار از سينه تمام مسلمانان مي جوشد که:

هذا الذي تعرف البطحاء و طاته
 

و البيت يعرفه و الحل و الحرم
شبلنجي مي گويد:«جعفر صادق عليه السلام مستجاب الدعوه بود و دعايش هميشه مورد قبول حق تعالي واقع مي شد و چون از خداوند چيزي مي خواست، هنوز قولش پايان نيافته بود، آن چه طلب کرده بود، برايش مهيا بود.»
*استاد «عبدالحليم جندي» از علماي معاصر مصر است. با اين که سني است، اما درباره امام صادق عليه السلام سخنان بسياري دارد:
«پيشوايان چهارگانه اهل سنت، مستقيم و يا غيرمستقيم از شاگردان امام صادق عليه السلام به شمار مي آيند. ابوحنيفه و مالک، هر دو در خدمت امام شاگردي کرده و در فقه و سير و سلوک از آن حضرت بهره فراوان برده اند. قانون گذاران مصري در اين قرن براي اجراي اصلاحات بنيادي در سيستم اجرايي کشور و سر و سامان دادن به مسائل خانوادگي مردم مصر، به فقه شيعه روي آورده اند و امام جعفر صادق عليه السلام همچنان پرافتخار بر بلنداي قله فقه اهل بيت عليهم السلام پيامبر قرار دارد. در فقه، پيشوا و زندگي اش براي مسلمانان، سرمشق و الگوست. وي تنها پيشواي اهل بيت است که پيشوايي اش بيش از ثلث قرن ادامه يافت و در اين مدت، محافل و مجالس آن حضرت به ويژه در جهت نشر معارف اسلامي برگزار مي شد.»
*محمد بن طلحه شافعي مي گويد:
«جعفر بن محمد از علماي اهل بيت و بزرگان آن ها و داراي علوم بسياري بود. عبادتش فراوان و اوراد و اذکار او پيوسته بود و زهد فوق العاده ايي داشت. قرآن زياد مي خواند و در معاني آن تتبع مي فرمود و از درياي عميق کتاب الهي مطالب گرانبهايي استخراج مي کرد و عجايب آن را بيان مي ساخت… چهره اش، انسان را از دنيا روي گردان مي کرد و چهره نوراني اش نشان مي داد که او از ذريه ي رسول خداست…»
*ابن ابي ليلي مي گويد:
«هرگز در برابر گفتار کسي از سخني که گفته يا قضاوتي که کرده ام، دست بر نداشته ام مگر در برابر يک نفر و آن جعفر بن محمد است.»
*ابن خلدون مورخ مي گويد:
«…جعفر بن محمد عليه السلام در صنعت کيميا (شيمي) از مهارت خاصي بهره مند بود. ابوموسي جابربن حيان طرطوسي، شاگرد او بود. جابر کتابي شامل هزار ورق تاليف کرد که تعليمات جعفر صادق عليه السلام را در برداشت و حاوي پانصد رساله بود.»
*دانشمندي مسيحي (نويسنده کتاب مغز متفکر شيعه) مي گويد:«امام صادق سر منشأ مجموعه ابتکارات و افکار و روش هاي جديد است. او پديد آورنده ي فرهنگ جامع شيعه بود.
او نخستين پايه گذار عرفان در اسلام بود و پايه گذار تئوري حرکت تمام موجودات و ده ها نظريه جديد علمي بود که تفصيل آن را در همان کتاب بايد مطالعه نمود.
او بود که نخستين بار نظريه «بطلميوس» در موضع مرکزيت کره زمين و گردش خورشيد به دور آن را مورد انتقاد قرار داد و مرکزيت خورشيد را مطرح کرد. او نخستين کسي بود که عقيده عناصر چهارگانه آب، آتش، خاک، هوا را مطرح ساخت… او شخصي است که مذهب شيعه را از خطر نابودي نجات داد.»
منابع:
1- پرتويي از چهره درخشان امام صادق عليه السلام ترجمه ي محمد رضا انصاري، کانون انتشارات محمدي.
2- زندگي امام صادق عليه السلام مرکز انتشارات دارالتبليغ قم.
3- امام صادق عليه السلام از ديدگاه سنت، مهدي لطفي، مرکز پژوهش هاي اسلامي صدا و سيما، قم.
منبع:نشريه ديدار آشنا، شماره 120