«الذين ينفقون أموالهم بالليل و النهار سراً و علانية فلهم أجرهم عند ربهم و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون؛ کساني که مال خود را انفاق کنند در شب و روز، نهان و آشکار، آنان را پاداش نيکو نزد پروردگارشان خواهد بود و هرگز از حادثه آينده بيمناک و از امور گذشته اندوهگين نخواهند گشت». (بقره:274)
«لن تنالوا البر حتي تنفقوا مما تحبون و ما تنفقوا من شيء فإن الله به عليم؛ هرگز به مقام نيکوکاران و خاصان خدا نخواهيد رسيد، مگر آنکه از آنچه دوست داريد، در راه خدا انفاق کنيد که همانا خدا بر آنچه نفاق مي کنيد، آگاه است».(آل عمران:92)
«قل لعبادي الذين ءامنوا يقيموا الصلوة و ينفقوا مما رزقنهم سراً و علانيه من قبل أن يأتي يوم لا بيع فيه و لا خلل؛ به آن بندگان من که ايمان آورده اند، بگو نماز را به پا دارند و از آنچه روزي آنها کرديم، در نهان و آشکار انفاق کنند، پيش از آنکه بيايد روزي که نه چيزي توان خريد و نه دوستي کسي به کار آيد».(ابراهيم:31)
«و ما تنفقوا من شيء في سبيل الله يوف اليکم و أنتم لا تظلمون؛ و آنچه در راه خدا صرف مي کنيد، خدا تمام به شما عوض خواهد داد وهرگز به شما ستم نخواهد شد».(انفاق:60)
«أولئک يوتون أجرهم مرتين بما صبروا و يدرءون بالحسنة السيئة و مما رزقنهم ينفقون؛ آنان را دو بار پاداش نيکو دهند؛ زيرا صبر ورزيدند و بدي را به نيکي دفع کردند و آنچه روزي آنها کرديم، انفاق مي کنند».(قصص:54)
«قول معروف و مغفرة خير من صدقة يتبعها أذي و الله غني حليم؛ به زبان خوش و طلب آمرزش، فقير سائل را رد کردن، بهتر است تا آنکه صدقه دهند و از پي آن، آزار کنند. خداوند از خلق بي نياز و بر [عصيان و بخل] آنان بردبار است».(بقره:263)
«إن المصدقين و المصدقت و أقرضوا الله قرضاً حسناً يضعف لهم و لهم أجر کريم؛ همان مردان و زناني که صدقه دهند و به خدا قرض نيکو دهند، [پاداش]براي آنها دو چندان شود و براي آنها اجر محترمي است».(حديد:18)
«و أنفقوا من ما رزقنکم من قبل أن يأتي أحدکم الموت فيقول رب لو لا أخرتني إلي إجل قريب فأصدق و أکن من الصلحين؛ از آنچه روزي شما کرديم، در راه خدا انفاق کنيد، پيش از آنکه مرگ بر يکي از شما فرا رسد، در آن حال بگويد: پروردگارا!اجل مرا اندکي تأخير انداز تا صدقه و احسان بسيار کنم و از نکوکاران شوم».(منافقون:10)
«وما ءاتيتم من ربا ليربوا في أموال الناس فلا يربوا عندالله و ما ءاتيتم من زکوة تريدون وجه الله فأولئک هم المضعفون؛ و آن سودي که شما به رسم ربا داديد که بر اموال مردم ربا خوار بيفزاييد، نزد خدا هرگز نيفزايد و آن زکاتي که از روي شوق و اخلاص به خدا، به فقيران داديد، ثوابش چندين برابر شود و همين زکات دهندگان هستند که بسيار دارايي خود را افزون کنند».(روم:39)
«وأقيموا الصلواة و ءاتو الزکوه و أطيعوالرسول لعلکم ترحمون؛ نماز به پا داريد وزکات مال خود را به فقيران بدهيد و از رسول ما اطاعت کنيد؛ باشد که مورد لطف و رحمت شويد».(نور:56)
«قل إن ربي يبسط الرزق لمن يشاء من عباده و يقدر له و ما أنفقتم من شيء فهو يخلفه و هو خير الرزقين؛ اي رسول ما! بگو خداي من هر که از بندگان را خواهد، وسيع يا تنگ روزي مي گرداند و شما هر چه را در راه رضاي حق انفاق کنيد، به شما عوض مي بخشد و او بهترين روزي دهنده است».(سبأ: 39)

پيام هايي از وحي

يا أيها الذين آمنوا أنفقوا مما رزقناکم من قبل أن يأتي يوم لا بيع فيه و لا خلة و لا شفاعة و الکافرون هم الظالمون.
اي کساني که ايمان آورده ايد!از آنچه به شما روزي داده ايم، انفاق کنيد، پيش از آنکه روزي فرا رسد که نه خريد و فروشي در آن است، نه دوستي و شفاعتي. و کافران همان ستمگرانند. (بقره:254).

پيام ها(1)

1-استفاده از فرصت ها در کارهاي خير ارزش دارد: «من قبل ان يأتي يوم».
2-محروم کردن امروز، محروم کردن فرداست. اگر امروز انفاق و بخششي صورت نگيرد، در آن روز هم محبت و وساطتي در بين نخواهد بود: «أنفقوا… يوم لابيع فيه…».
3-ياد معاد، عاملي براي تشويق به انفاق است: «أنفقوا … يأتي …».
4-يکي از راه هاي ايجاد روحيه و سخاوت، توجه به دست خالي انسان در قيامت است: «لابيع و لاخله و لا شفاعه».
5-بخل، نشانه کفران نعمت و کفر به وعده هاي الهي است: «انفقوا … و الکافرون».
الشيطان يعدکم الفقر و يأمرکم بالفحشاء و الله يعدکم مغفره منه و فضلاً و الله واسع عليم.(2)
شيطان [به هنگام انفاق،] شما را از فقر بيم مي دهد و شما را به فحشا و زشتي ها فرا مي خواند، ولي خدا از جانب خود به شما وعده آمرزش و فزوني مي دهد؛ و خداوند وسعت بخش دانا است.

پيام ها(3)

1-بخل شما، فقرا را به فساد و فحشا مي کشاند: «يعدکم الفقر و يأمرکم بالفحشا».
2-ميان فقر و فحشا، رابطه است؛ بسياري از گناهان به خاطر ترس از فقر است.
3-اطرافياني که انسان را از انفاق باز مي دارند و از آينده مي ترسانند، ولي نسبت به گناهان تشويق مي نمايند، شيطانند: «الشيطان يعدکم».
4-انفاق، مال را زياد مي کند وسبب آمرزش گناهان است: «انفقوا… الله يعدکم مغفرة منه و فضلاً».
و ما أنفقتم من نفقه أو نذرتم من نذر فإن الله يعلمه و ما للظلمين من أنصار.(4)
و هر مالي را که انفاق کرده ايد، پس قطعاً خداوند آن را مي داند و براي ستمگران هيچ ياوري نيست.

پيام ها(5)

1-حال که خداوند از انفاق ما با خبر است، پس بهترين مال را با والاترين اهداف خرج کنيم: «ما انفقتم… فإن الله يعلمه».
2-انفاق، مخصوص ثروتمندان و اموال زياد نيست؛ مال کم را نيز انفاق کنيد: «من نفقه»؛ گاهي يک برگ زرد پاييزي، کشتي چندين مورچه در حوض مي شود.
3-ايمان به اينکه خداوند مي داند، بهترين دلگرمي براي انفاق و عمل به تعهدات و نذرها است: «فان الله يعمله».
4-شفاعت، شامل حال افراد بخيل نمي شود: «و ما للظالمين من أنصار».
إن تبدوا الصدقت فنعما هي و إن تخفوها و توتوها الفقراء فهوا خير لکم و يکفر عنکم من سيئاتکم و الله بما تعملون خبير.(6)
صدقات را آشکارا بدهيد، پس آن کار خوبي است، ولي اگر آن را مخفي ساخته و به نيازمندان بدهيد، پس آن براي شما بهتر است و قسمتي از گناهان شما را مي زدايد؛ و خداوند به آنچه انجام مي دهيد، آگاه است.

پيام ها(7)

1-انفاق علني سبب تشويق ديگران و رفع تهمت بخل از انسان و يک نوع تبليغ عملي است: «فنعما هي».
2-شرط رسيدگي به فقرا، مسلمان بودن آنها نيست: «فقرا».
3-شما بايد به سراغ فقرا برويد، نه آنکه آنان به سراغ شما بيايند، «توتوها الفقراء» و نفرمود: «يأتکم الفقراء»
4-انفاق پنهاني، از ريا و خودنمايي دور و به اخلاص نزديک است و آبروي گيرنده صدقه را محفوظ نگه مي دارد: «فهو خير لکم».
5-کمک به فقير، بخشي از گناهان صغيره را مي پوشاند: «يکفر عنکم من سيئاتکم».
…و يسئلونک عن اليتمي قل اصلاح لهم خير و ان تخالطوهم فاخوانکم و الله يعلم المفسد من المصلح و لو شاء الله لاعنتکم ان الله عزيز حکيم.(8)
… و از تو درباره يتيمان مي پرسند، بگو: اصلاح امور آنان بهتر است و اگر زندگي خود را با زندگي آنان بياميزيد، [مانعي ندارد]؛ آنها برادران شما هستند. خداوند، مفسد را از مصلح باز مي شناسد و اگر خدا مي خواست، شما را به زحمت مي انداخت. همانا او عزيز و حکيم است.

پيام ها(9)

1-رهاکردن کار يتيمان، مصلحت نيست، بلکه به نيت خير و با چشم برادري معاشرت نمودن با آنان، مصلحت است:«قل اصلاح لهم خير».
2-هرگونه اصلاح در وضعيت يتيمان، ارزش دارد: اصلاح مالي، علمي، تربيتي.
3-يتيمان، نه برده و نه فرزند ما هستند، بلکه برادر کوچک ما و جزو خود ما هستند: «فاخوانکم».
4-نه افراط و نه تفريط، نه به نام اصلاح، اموال ايتام را بخوريد و نه از ترس فساد، آنان را رها کنيد که خداوند مصلح و مفسد را مي شناسد: «والله يعلم المفسد من المصلح».

پي نوشت :

1-محسن قرائتي، تفسير نور، ج1، ص 403.
2-بقره:268
3-تفسيرنور، ج1،ص403.
4-بقره:270.
5-تفسير نور، ج1، ص 403.
6-بقره:271.
7-تفسير نور، ج1، ص 435.
8-بقره:220.
9-تفسير نور، ج1، ص 349.

منبع:نشريه اشارات، شماره12ش4
/س