شيخ مرتضي انصاري فرزند شيخ محمد امين روز عيد غدير در شهر دزفول به سال 1214 هجري قمري در خاندان فضل و ادب تولد يافت، و نسب او به جابر بن عبدالله انصاري صحابي معروف پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي رسد.[1] وي سرآمد علماي اماميه و اكمل فقهاي شيعه و يكي از نوابغ بزرگ اسلامي است ،حتي برخي از علماي علم رجال و فقهاء به ايشان لقب خاتم الفقهاء و المجتهدين داده اند. شيخ انصاري پس از سال ها خدمت به معارف اهل بيت عليه السلام ، سرانجام در هيجدهم جمادي الثاني 1281 ق چشم از جهان فاني فروبست و به خانه بقا شتافت. پيکر مطهرش پس از تشييع کم نظير، در حجره اي متصل به باب قبله صحن مجلل اميرالمؤمنين علي عليه السلام به خاک سپرده شد.[2]آثار ارزنده و تأليفات گرانسنگ و ارزشمندي از مرحوم آية الله العظمي حاج شيخ مرتضي انصاري(ره) به يادگار مانده است که هر کدام نشاني از نبوغ، اجتهاد، علم وسيع و تحقيق دقيق آن عالم رباني ميباشد. كه به برخي از آنها اشاره مي گردد؛
1. رساله اي در ارث.
2. رساله اي در تقيّة.
3. رساله اي در تيّمم.
4. رساله اي در خمس.
5. رساله اي در زكات.
6. رساله اي در صلاة.
7. رساله اي درتقليد.
8. رساله اي در رضاع و نشر حرمت آن.
9. رساله اي در خلل صلوة.
10. حاشيه بر استصحاب قوانين.
11. مناسك حج.
12. حاشيه بر ترجمه بخاة العباد.
13. حاشيه بر حاشيه بغية الطالب شيخ جعفر كبير.
14. كتاب طهارت كه شرحي بر ارشاد علامه حلّي است.
15. كتاب رجال.
16. فرائد الاصول يا رسائل.
17. رساله اي در قاعده لاضرر و لاضرار.
18. رساله اي در قضاء عن الميّت.
19. رساله اي در تحقيق مسأله مشتق.
20. رسال اي در مراسعه و مضايقه.
21. اثبات التسامح في ادلّة السنن.
22. رساله اي در قاعده من ملك شيئَاً.
23. كتاب مكاسب.
24. اصول الفقه: كه مشتمل بر شصت و دو مبحث از مباحث اصول فقه است.
25. رساله اي در ردّ قائلين.
26. رساله اي در قرعه.
27. حواشي متفرقه بر عوائد نراقي.
28. رساله اي در ردّ بعضي از عامّه كه در موضوع حرمت متعه كتابي نوشتند.
29. رساله اي در متعه.[3]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ زندگاني و شخصيت شيخ انصاري ـ قدس سرّه ـ. ،نويسنده: شيخ انصاري.
2ـ گلشن ابرار،نويسنده: جمعي از پژوهشگران.
3- فقهاي نامدار شيعه، نويسنده: عقيقي بخشايشي
پي نوشت ها:
[1]. انصاري، شيخ مرتضي، زندگاني و شخصيت شيخ انصاري ـ رحمت الله عليه ـ ، قم، موسسة الهادي، چاپ اول، 1373 شمسي، صفحه 77 و 80؛ و تبريزي، محمد علي (مدرس)، ريحانة الادب، جلد 1، صفحه 115.
[2] . همان مأخذ، شيخ مرتضي انصاري، صفحه 98 و 169؛ و ريحانة الادب، صفحه 117.
[3] . انصاري، شيخ مرتضي، پيشين، صفحه 161 تا 164.