آيا ازدواج موقت براي يك جوان مجرد مي تواند مفيد باشد يا خير، لطفاً با ذكر حديث و سند آن توضيح دهيد؟

ازدواج موقت يكي از سنت هاي گرانبهاي پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ است كه در زمان ايشان حلال شده است. هر چند ايشان همة افراد به خصوص جوانان را به ازدواج دائم ترغيب و سفارش مي نمودند، ولي به علت وجود علل مختلفي همچون فراهم نبودن زمينه و شرايط ازدواج دائم يا دوري از همسر به خاطر جنگ يا مسافرت، فرد احساس شديد نياز به ارضاء ميل جنسي خود پيدا مي كرد، و مي ترسيد كه به گناه بيافتد، ازدواج موقت را به امر الهي حلال نمودند. تا اولاً با گناه و فحشا مقابله بشود و ثانياً از اين راه فرد به يك لذّت مطبوع و مشروع برسد. و به خاطر همين است كه امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «الله أرأف بكم فجعل المتعة عوضاً لكم من الأشربه، خدا به بندگانش رؤف است، فلذا لذّت متعه را عوض شراب قرار داده است».[1]البته اساس برنامة حيات اسلامي آن است، كه ازدواج به صورت دائم صورت پذيرد، و اين چنين نهادي است كه موجب آرامش، آسايش و تعادل روحي و رواني مي شود؛ چرا كه ازدواج تنها براي لذّت جسمي و جنسي نيست، بلكه نوعي امنيت روحي و رواني را با خود به  ارمغان مي آورد. هر مرد و زني در درون خود نه تنها خلاء جسمي، بلكه خلاء روحي نيز دارد، كه جز با طرف ديگر پرنمي شود، و لذا است كه خداوند متعال آن را ماية آرامش زوجين معرفي مي نمايد.
«و مِن اياتِهِ اَن خَلَقَ لَك‍ُم مِن اَنفُسِكُم اَزواجاً لِتَسكُنُوا إليها …؛ و از آيات و نشانه هاي حكيمانه خداوند اين است، كه براي شما از جنس خودتان همسراني قرار داد، تا در كنار آنان آرامش يابيد.»[2] ازدواج موقت هر چند در زمان بحراني فشار شديد غريزة جنسي براي يك جوان مجرد توصيه مي شود تا در اثر آن دچار گناه و منكرات و يا بيماري هاي رواني همچون اضطراب، بي ثباتي روحي و رواني نشود، اما آن به هيچ وجه فايده هاي روحي و رواني و مستمر ازدواج دائم را ندارد.
توصيه امامان ـ عليهم السّلام ـ و دانشمندان:
امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ و علما و فقها مردم را به اين حلال و قانون الهي تشويق و ترغيب مي كردند، تا اوّلاً اين احكام الهي تباه نشده و دست به فراموشي سپرده نشود. چنانكه امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد:«لَيس مِنّا مَن لَم يَستحِلُّ مُتعَتنا، كسي كه متعه(ازدواج موقت) را حلال ندارند، از ما نيست»[3]و ثانياً براي مسأله حياتي مانند مسأله جنسي راه حلّي وجود داشته باشد، و چنين نشود كه اين مسأله به يك شكل آزاردهنده تبديل گردد، و در صورت نبود آن مردم خصوصاً جوانان در اثر شدت زياد فشار جنسي به گناه آلوده شوند، و به خاطر همين است كه اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ فرمودند: اگر عُمَر متعه را نهي نمي كرد،[4] احدي جز افرادي كه سرشتشان منحرف است و شقي هستند، زنا نمي كرد.» شهيد مطهري ـ رحمة الله عليه ـ در كتاب نظام حقوق زن در اسلام به بررسي اين موضوع پرداخته، و شديداً از آن دفاع كرده، فرموده: بستر جامعه براي وجود و امكان ازدواج موقت براي جواناني كه شديداً تحت فشار جنسي هستند و امكانات ازدواج دائم را ندارد، بايد آماده شود.[5]موانع ازدواج موقت:
متأسفانه شرايط فرهنگي و رسومات رايج در بين مردم، و ايجاد ديد منفي نسبت به آن به علل مختلف همچون، شايع شدن تحريم آن، به علت آن كه اهل سنت آن را حرام مي دانند، شبهه افكني برخي افراد كج انديش، تصوّرات غلط مردم به اينكه اين نوع ازدواج با معنويت و عفاف و پاكدامني ناسازگار است، سوء استفاده برخي فرصت طلبان و … باعث شده است كه عمل به اين قانون الهي كاهش يافته و اجراي آزادانه و علني آن با مشكلات زيادي مواجه شود. و هر قانوني كه بخشي از عرف و فرهنگ عمومي نشود، ناشناخته و نامأنوس مي ماند. و به مرور به امر ناهنجار و غير قابل قبول تبديل مي شود.
جمع بندي كتاب هاي روايي:
قبل از جمع بندي روايات وارد شده در مورد ازدواج موقت، بايد بگويم كه همه كتاب هاي روايي معتبر، همچون الكافي، وسائل الشيعه و غيره … باب هايي را به اين موضوع اختصاص داده اند. اما مهترين منبعي كه وجود دارد، و روايات وارد شيعه در مورد ازدواج موقت را در يك مجموعه جمع آوري كرده است، كتاب المتعه، شيخ مفيد است كه مرحوم مجلسي همة آنها را در بحارالأنوار، ج 100، آورده است و بهتر است خودتان به آنها مراجعه فرماييد.
1. روايات زيادي وجود دارد كه ازدواج موقت مستحب است و به همه به صورت مطلق امر شده كه متعه بكنند همچون روايتي كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: «يستحب للرجل أن يتزوج المتعة  ما أحب للرجل منكم أن يخرج من الدنيا حتي يتزوج المتعة و لومرة، مستحب است بر هر كس متعه گرفته باشد و دوست ندارم كه فردي از شما از دنيا برود، مگر اينكه يك مرتبه هم شده متعه و صيغه گرفته باشد.»[6]2. اما در مقابل رواياتي هم وجود دارد كه افراد مختلفي را كه نياز به آن ندارند در موقعيت هاي مختلف، نهي كرده اند كه به متعه روي بياورند: همچون روايتي كه امام موسي كاظم ـ عليه السّلام ـ به علي بن يقطين مي فرمايد:«و ما أنت و ذاك قد أغني الله عنها؛ تو را با نكاح متعه چه كار و حال آنكه خداوند تو را از آن بي نياز كرده است.»[7]از جمع بندي اين گونه روايات به دست مي آيد كه
اولاً سفارشات زياد به ازدواج موقت به خاطر اين بود كه اين قانون و سنت الهي پايمال نشود و همچنين اين حلال الهي براي افراد خاصي است كه تحت فشار زياد نيروي جنسي هستند.
ثانياً: اين ازدواج در موارد زيادي مكروه است و نبايد به آن روي آورد. مواري از آن عبارتند از:
1. جايي كه تهمت زنا و غيره زده شود.
2. جايي كه باعث اذيّت هسران دائم گردد.
3. جايي كه انسان را از مسؤليتي باز دارد.
4. جايي كه باعث خفت و سبكي انسان گردد.
5. جايي كه فقط براي هوس راني باشد.
6. جايي كه زن زناكار و بدكاره باشد و يا دختر باكره باشد.[8]شهيد مطهري در اين باره مي فرمايد:«اما آنجا كه عموم افراد را ترغيب و تشويق كرده اند، به خاطر حكمت ثانوي آن يعني«احياء سنت متروكه» بوده است؛ زيرا تنها ترغيب و تشويق نيازمندان براي احياء اين سنت متروكه كافي نبوده است … و هرگز منظور و مقصود اين نبوده است كه وسيلة هوسراني و هواپرستي و حرامسرا سازي براي حيوان صفتان و يا وسيلة بيچارگي براي عده اي زنان اغفال شده و فرزندان بي سرپرست فراهم كنند».[9]مشكلات ازدواج موقت براي جوانان:
شرايط اجتماعي نامناسب و عدم پذيرش اين نوع ازدواج در بين عرف مردم به عنوان يك راه حل واقعي، نبود مقررّاتي مناسب در بين مردم و بي مسؤليتي برخي افراد و عدم پذيرش بعضي آثار آن(بارداري و …)، و سودجويي هاي برخي از افراد فرصت طلب، مشكلات زيادي را براي اجراي اين سنت الهي به خصوص براي افراد جوان مجرّد ايجاد كرده است، و تا فراهم شدن شرايط بهتر فاصله هاي زيادي وجود دارد. از اين رهگذر توصيه مي شود جوانان به سفارشات ديگر دين مقدس اسلام يعني حفظ عفّت و پاكدامني، تقوي و پرهيزگاري كه اصل هم همين است عمل كنند تا شرايط مناسب ازدواج دائم آنها فراهم شود.
مشكل ديگري كه وجود دارد اين است كه امكان دارد كساني كه به ازدواج روي مي آورند، بخواهند فقط ميل جنسي را از اين طريق ارضا كنند و ديگر در آينده به ازدواج دائم كه ركن اساسي است و فوايد زيادي دارد، روي نياورند.
و لااقل تجارب نشان داده، كه ميل جنسي با كامجويي ها، هر چند به شيوة صحيح و شرعي باشد، شعله ورتر
مي شود، و شايد تنوع طلبي و فزوني خواهي انسان باعث شود، كه با يكي دوبار صيغة موقت، انسان به آن معتاد شود و دنبال هوسراني و شهوتراني رود كه مورد نهي اسلام است و اين ميل، يكي از اميال نيرومندي است كه افكار و افعال افراد جواني مثل شما را كه دنبال تحصيل، تهذيب و كار و كوشش هستيد، تحت تأثير زيادي گذاشته و مانع رشد و پيشرفتتان مي شود. لذا توصيه مي شود، حدالامكان اگر فشار جنسي خيلي زياد نيست و تا حدّي نيست كه به گناه آلوده شويد، از پرداختن به ازدواج موقت خودداري شود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. حجّتي، احمد، در مسير  زندگي با ازدواج موقت يا دائم، ج اول، قم، مؤلف، 1370.
2. قائمي، علي، تشكيل خانواده در اسلام، تهران، اميري، ج هشتم، 1372.
3. عسگري، مرتضي، ازدواج موقت در اسلام، ترجمه محمد جواد كرمي، تهران، نشر مجمع علمي اسلامي، 1377.

پي نوشت ها:
[1] . وسائل الشيعه، ج 21، ص 7.
[2] . روم/21.
[3] . وسائل الشيعه، ج 21، ص 7.
[4] . اشاره به خليفه دوم دارد.
[5] . رجوع شود به مطهري؛ مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، 1379، ج 28، ص 45 تا 69.
[6] . المتعة ،ص 8،  بحارالأنوار، ج 100، ص 305، (سي دي نور 2).
[7] . المتعه، ص 14، كافي، ج 5، ص 452، بحار الأنوار، ج100، ص 311.
[8] . مفيد، متعه يا ازدواج موقت، ترجمه و تفسير سيد حسين نجفي يزدي، قم، ناظرين، 1382، ص 54.
[9] . نظام حقوق زن در اسلام، همان، ص 68.