آيا امكان دارد در جهنم مكان سردي وجود داشته باشد؟

پاسخ در چند محور بيان مي شود:
1. قبل از همه بايد به اختصار ماهيت و چيستي جهنم مشخص شود، چون از ظاهر واژة جهنم، در اذهان عمومي نوعا، آتش و حرارت تداعي مي شود، در حالي كه چنين نيست، زيرا دربارة جهنم سخن بسيار گفته شده از جمله اين كه جهنم جايي است كه عميق و ژرف باشد و در زبان عرب وقتي گفته مي شود: «جهنام» به معناي عميق زياد است لذا (بئر جهنم و جهنام) به معني چاه عميق است. به هر حال اين واژه در قرآن كريم نامي است براي محل و جايي كه مملو از انواع عذاب ها است و كانون قهر و غضب الهي است و داراي درجات و مراتب مختلف است.[1]2. با توجه به معناي جهنم كه محل عذاب الهي است ممكن است اين عذاب به صورت هاي مختلف در آن محل براي اهل جهنم ظهور و بروز داشته باشد، كه اغلب به صورت آتش سوزناك است. اما اختصاص به عذاب آتشي ندارد، لذا علامه مجلسي در بيان آيه اي كه مي گويد به اهل جهنم، حميم و غساق، خورانده مي شود گفته است [2]: حميم آب داغ  و غساق آب بسيار سرد است و از ابن مسعود و ابن عباس نقل شده  كه اهل جهنم با خوردن آب بسيار داغ كه در نهايت حرارت قرار دارد و با آب بسيار سرد كه در نهايت سردي قرار دارد عذاب مي شوند و همان طور كه با حرارت مي سوزند با برودت نيز عذاب مي شوند و از اين دو طريق عذاب را مي چشند.[3]3. با توجه به مطالب ياد شده آن گونه كه در پرسش اشاره شده بعيد نيست در جهنم جاي سردي هم باشد و برخي از تبهكاران از طريق سرما و برودت كيفر اعمال خود را بچشند چه اينكه در ميان جهنم برخي از افرادي  اهل جهنم   از عذاب مصون اند و خداوند منزلي در همان جهنم براي آنها تهيه مي كند كه از گرماي آتش جهنم محفوظ باشند تا از اين طريق برخي اعمال نيك كه در دنيا از او سرزده است به نحوي جبران شود. و در اين مورد روايات متعدد وارد شده است و در مجموع به دست مي آيد كه عالم آخرت از جمله جهنم شرايط خاص خود را دارد كه مي تواند جامع اضداد باشد مثلا سرما و حرارت را با هم در خود جاي دهد.[4]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ناصر مكارم، پيام قرآن، ج 6، (معاد 2)، نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1377 ش.
2. جوادي آملي، ياد معاد، نشر مركز فرهنگي رجاء،‌ تهران، 1375 ش.
3. فيض كاشاني، علم اليقين، ج 2، ص 993، انتشارات بيدار، قم، بي تا.

پي نوشت ها:
[1] . مكارم شيرازي، ناصر، پيام قرآن، (معاد 2)، تهران، نشر دارالكتب الاسلاميه، 1377 ش، ج 6، ص 400.
[2] . ص/ 57.
[3] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، نشر دارالاحياء التراث العربي، 1403 ق، ج 8، ص 259، باب النار.
[4] . مطهري، مرتضي، عدل الهي، تهران، نشر شركت سهامي انتشار، بي تا، ص 318.