آيا انسان علاوه بر وظائف اخروي نسبت به آباداني دنيا نيز مسئول است؟

خداوند در آيه 77 سوره قصص مي فرمايد: «وَ ابْتَغِ فيما آتاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَ لا تَنْسَ نَصيبَكَ‏ مِنَ الدُّنْيا وَ أَحْسِنْ كَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدينَ »در آنچه خدا به تو عطا كرده است سراى آخرت را بجوى، و سهم خود را از دنيا فراموش مكن، و نيكى كن همان گونه كه خدا به تو نيكى كرده است، و در زمين خواهان فساد مباش، بى‏ ترديد خدا مفسدان را دوست ندارد.
طبق اين آيه انسان بايد سعي در جمع بين دنيا و آخرت داشته باشد؛ يعني با كمك نعمت هاي دنيوي، آخرت را بجويد و از نعمت هاي دنيا نيز استفاده كند؛ اما هرگز نبايد در دنيا فساد كند.
طبق آيه اي ديگر انسان نه تنها مي تواند از دنيا بهره ببرد و نبايد در آن فساد كند؛ بلكه موظف به آبادسازي دنيا نيز مي باشد: « هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَكُمْ‏ فيها » او شما را از زمين به وجود آورد و از شما خواست كه در آن آبادانى كنيد.[1] كلمه” عمارت” (بر خلاف كلمه” خراب” كه به معناى از اثر انداختن چيزى است)، به معناى آباد كردن چيزى است تا اثر مطلوب را دارا شود. و واژه “استعمار” در لغت عرب به معناى طلب عمارت است و منظور سپردن آبادى زمين به كسى است كه آن كس طبق اين آيه انسان است. بنابراين انسان مي تواند زمين را از حال طبيعيش برگرداند و وضعى به آن بدهد كه بتوان از فوايد آن استفاده كرد، مثلا خانه خراب و غير قابل سكونت را به گونه اي متحول كند كه قابل سكونت شود و در مسجد طورى تحول ايجاد كند كه شايسته براى عبادت شود و زراعت را به نحوى متحول سازد كه آماده كشت و زرع گردد و باغ را به صورتى در آورد كه ميوه بدهد و يا قابل تنزه و سير و گشت گردد.[2] قابل توجه اينكه قرآن نمى‏ گويد خداوند زمين را آباد كرد و در اختيار شما گذاشت، بلكه مى‏ گويد عمران و آبادى زمين را به شما تفويض كرد، اشاره به اينكه وسائل از هر نظر آماده است، اما شما بايد با كار و كوشش زمين را آباد سازيد و منابع آن را بدست آوريد و بدون كار و كوشش سهمى نداريد.[3] بنابراين آنچه قرآن به آن سفارش مي كند توازن بين دنيا و آخرت و ماده و روح است و اين توازن به معناي آبادسازي دنيا و آخرت با هم است.
پي نوشت:
[1] .هود،61
[2] . ترجمه تفسير الميزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، 1374،  ج‏10، ص: 461
[3] . تفسير نمونه،دارالكتب الاسلاميه، 1374، ج‏9، ص: 152