آيا بر اساس احاديث مي توان گفت در زمان ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ 2 رجعت اتفاق مي افتد يک رجعت بعد از شهادت يا رحلت حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ است و يک رجعت بنابر روايات که مي فرمايد عده اي در زمان ظهور زنده مي شوند و بر مي گردند براي ياري امام زمان آيا اين هم رجعت است؟

براي روشن شدن بحث لازم است اشاره اي به معناي لغوي و اصطلاحي رجعت کنيم:
رجعت در لغت يعني بازگشت پس از رفتن[1] و در اصطلاح يعني ـ خداوند در هنگام ظهور امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ گروهي از شيعيان را که پيش از قيام آن حضرت از دنيا رفته اند به دنيا باز مي گرداند تا آنان به پاداش ياوري و همراهي و درک حکومت آن وجود مقدس نايل آيند و نيز برخي از دشمنان حضرتش را زنده مي کند تا از ايشان انتقام گيرد. بدين ترتيب که آشکاري حق و بلندي مرتبه پيروان حق را بنگرند و اندوهگين شوند.[2]زمان وقوع رجعت طبق روايات از آغاز ظهور حضرت مهدي ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ شروع مي شود و تا مدتي قبل از رستاخيز ادامه دارد. در روايات آمده است که وقتي حضرت ظهور مي فرمايد خبر مسرّت بخش ظهور در قبرها به اموات مي رسد «و لا يبقي ميت الا دخل عليه تلک الفرحة في قبره و هم يتزاورون في قبورهم و يتباشرون بقيام القائم» يعني ميتي نيست مگر اين که خبر ظهور حضرت در قبرش به او مي رسد و آن ها در قبرها به زيارت هم رفته و قيام حضرت را به هم مژده مي دهند و بعد از آن به آن دسته از اموات مؤمني که قابليت برگشت دارند و شايسته آن فضيلت عظمي هستند اختيار برگشت داده مي شود. تا به زيارت معشوق شان بشتابند و در خدمت او و زير پرچم پر صفاي او به ياري دين خدا و ولي برگزيده او بپردازند و آن ها با ميل و رغبت فراواني اين فرصت گران مايه را غنيمت دانسته و از آن استقبال مي کنند.[3]و نيز بعد از حضرت صاحب الامر ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ ائمه معصومين و حضرت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ رجعت خواهند فرمود و عصر هر معصومي که رجعت مي کند بدان و نيکان که سابقاً در حيات اوليه آن انوار پاک الهي حيات داشتند در رجعت نيز برخواهند گشت و در اين هنگام خوبان و نيکان از بدان و اشرار انتقام ظلم و ستم شان را خواهند گرفت و حق و پاکي بر ظلم و ناپاکي پيروز خواهد شد. و مدت ها حکومت حق و فضيلت ادامه خواهد داشت. و طبق برخي روايات وارده در اين باب مدت حکومت حق چندين برابر بيشتر از زماني است که به ظاهر حق و اهل آن مظلوم واقع شده بودند.[4]و ناگفته نماند که اولين رجعت کننده از معصومين که از روايات استفاده مي شود. امام حسين ـ عليه السلام ـ است که در زمان حضرت زنده مي شود و نيز اصحاب و ياران امام ـ عليه السلام ـ به علاوه دشمنانش به دنيا باز مي گردند و مقاتله بين آن ها رخ خواهد داد و انتقام مظلوميت امام و يارانش گرفته خواهد شد.
از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل است که فرمودند:اولين کسي که به دنيا بر مي گردد امام حسين ـ عليه السلام ـ و اصحاب آن حضرت هستند و نيز يزيد بن معاويه و اصحابش. حضرت آن ها را يک به يک به هلاکت خواهد رساند.[5] و نيز از روايات استفاده مي شود که حضرت سيد الشهدا مدتي در عصر ظهور حضرت حجت زندگي مي کنند و اين گونه نيست که در آخرين لحظات عمر آن حضرت امام حسين رجعت کنند. و زماني که مردم امام حسين ـ عليه السلام ـ را شناختند و به حضرت معرفت لازم را پيدا کردند آن وقت امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف رحلت مي کنند و امام حسين حکومت مي کند.[6]به هر حال اين مسائل از جزئيات رجعت است و دقيق شدن در جزئيات مسئله ضروري نيست. و بر اساس برخي روايات دومين نفر از معصومين که رجعت مي کند امير المؤمنين است که در اخبار وارد شده چندين بار رجعت مي کنند و در کلام خود حضرت هست که فرموده اند ـ براي من رجعت پس از رجعت و بازگشت پس از بازگشت است و من صاحب بازگشت هاي مختلفم و من صاحب بازگشت هايي در حياتم.[7] و بعد از آن حضرت، حضرت رسول اکرم و فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ رجعت مي کنند و ائمه ديگر يکي پس از ديگري مي آيند.[8]با اين توضيحات مشخص مي شود که رجعت يک اصطلاح عامي است به کساني که در ظهور بازگشت دارند و کساني که بعد از آن به ترتيب بازگشت مي کنند رجعت گفته مي شود نه تنها 2 بار گفتن اشکال ندارد بلکه بازگشت هر شخصي يک بار رجعت است کما اين که رجعت در قبل از اسلام اتفاق افتاده است. از جمله زنده شدن مردگان توسط حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ زنده شدن عزير پيامبر «فَأَمَاتَهُ اللّهُ مِئَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ» سوره بقره، آيه 259 و زنده شدن اصحاب کهف ـ و زنده شدن قومي که خداوند درباره آن ها فرمود «فَقَالَ لَهُمُ اللّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ» بقره 243ـ [9]جا دارد در اين جا در مورد ماهيت رجعت نيز اشاره اي داشته باشيم:
از روايات و کلمات علماي اسلام به دست مي آيد که رجعت عالمي است بين دنيا و آخرت که نه تماماً خصوصيات و ظهورات آخرت را داراست ونه تماماً وضعيت دنياي فعلي ما را دارد.عالمي است لطيف تر از جهان مادي فعلي ما اما نه به لطافت روز رستاخيز.[10] 
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ شيعه و رجعت، تاليف شيخ محمد رضا الطبسي النجفي.
2ـ ميزان الحکمه، ج 4، ص 58، ش 6934.
3ـ چشم اندازي به حکومت مهدي، نجم الدين طبسي،
 
پي نوشت ها:
[1] . معجم مقاييس اللغه.
[2] . بهارانچي، سيد محمد حسين، دولة المهدي يا حکومت امام زمان، انتشارات بوستان کتاب، ص240.
[3] . مرحوم مجلسي، بحار الانوار، ج 1، ص 35.
[4] . بهارانچي، سيد محمد حسين، دولة المهدي يا حکومت امام زمان، انتشارات بوستان کتاب، ص 250.
[5] . مرحوم مجلسي، بحار الانوار، ج 53، ص 76.
[6] . مغيثي، غلام رضا، رجعت از نگاه عقل ودين، انتشارات قم، ص 94.
[7] . مرحوم مجلسي، بحار الانوار، ج 53، ص 47.
[8] . مرحوم مجلسي، بحار الانوار، ج 53، ص 47.
[9] . رحيمي، عباس، اميد فردا، انتشارات جمال، ص 63.
[10] . علامه طباطبايي، محمد حسين، الميزان، ج 2، ص 109.