آيا دعا و خيرات از طرف زنده ها موجب كاهش عذاب قبر شخص مرده مي شود؟

آنچه در درجه ي اول موجب نجات و رهايي از عذاب قبر مي شود، عقايد، ايمان و كارهاي نيك و گفتار پسنديده اي است كه انسان در طول حيات خود انجام داده است، اما در مواردي شرع مقدس سرنوشت اموات را به وسيله ي كارهاي نيك يا بدِ ديگران قابل تغيير معرفي كرده است.
در يك قانون كلي حديث مي فرمايد: هر كسي سنت و روش نيكي بنياد گذارد براي او ثواب هر كسي كه به آن عمل كند مي رسد و هر كسي سنت و روش بدي بنياد نهد براي او گناه و عقاب هر كسي كه به آن عمل كند مي رسد.
پيامبرـ صلي الله عليه وآله ـ فرمود: روزي حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ از  كنار قبري گذشت كه صاحب آن در عذاب بود، سال بعد نيز گذر كرد ولي از عذاب صاحب قبر خبري نبود، سبب را از خداوند پرسيد، وحي آمد كه از اين ميّت فرزندي صالح به بلوغ رسيد و براي مردم راهي درست كرد و يتيمي را پناه داد به بركت آن از پدر گذشتيم.[1]زيارت اهل قبور در روزهاي جمعه موجب مي شود امواتي كه در تنگي و تنگناه باشند در فراخي قرار گيرند.[2]امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: هر گاه شخصي به نيت ميتي صدقه دهد، خداوند جبرئيل را فرمان مي دهد كه اين هديه را به قبر او برساند;[3] و نيز فرمود: به واسطه نمازي كه براي ميت خوانده مي شود تنگي قبر او به فراخي تبديل مي شود.[4]ابن عباس در روايتي از رسول اكرم ـ صلي الله عليه وآله ـ نقل مي كند كه; خواندنِ سوره «تبارك الملك» بر سر قبر ميت مايه ي نجات از عذاب قبر است.
از كتاب دعوات قطب راوندي نقل شده است كه; هر گاه ميتي دفن شد، بر قبر او سه بار اين جمله را بخوانند، خداوند عذاب را از او تا روز دميده شدن صور بر مي دارد; اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد ان لا تعذب هذا الميت.
رسول اكرم ـ صلي الله عليه وآله ـ پس از خاكسپاري دختر گرامي خود (رقيّه) با چشم گريان فرمود: از خداي سبحان خواستم عذاب قبر را از او بردارد و خداوند او را بخشيد، پس دعا مؤثر است.
اصل بهره مند شدن اموات، از فوايد اعمال صالحه و خيراتي كه بازماندگان براي آنها مي فرستند و هم چنين رهايي و يا تخفيف عذاب قبر به واسطه ي كارهاي نيك بازماندگان مورد تأييد و پذيرش مشهور علماست.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معاد شناسي، ج 1 و 2، علامه سيد محمد حسين تهراني.
2. معاد، آيت الله دستغيب.

پي نوشت ها:
[1]. مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، ج6، ص220، حديث 15; مجلسي، محمد باقر، حق اليقين، ص 489.
[2]. قمي، عباس، منازل الآخرة، ص 28، به نقل از قطب راوندي; و نيز در روايتي از امام باقرـ عليه السلام ـ به نقل از كليني.
[3]. همان، ص 29.
[4]. کليني، الفروع من الكافي، ج3، ص 236، كتاب الجنائز، باب المسأله في القبر، حديث 6.