در دين مقدس اسلام هرگز هيچ انساني را به جرم پدر يا برادر و ديگر خويشاوندان محكوم ننمودهاند و اصولاً چنين چيزي در دستگاه خلقت و عدل الهي وجود ندارد و هر كس مسؤول عمل خودش ميباشد. بنابراين پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ با الهام از وحي و تعاليم عالي اسلام نه تنها هيچ كس را به جرم ديگري كيفر ننموده، بلكه بسياري از مجرمين درجه اول را بعد از توبه و ندامت بخشيده است ؛ اين مسئله در حادثه تاريخي فتح مكه به خوبي هويدا شد.[1]ابولهب که خود از فرزندان عبدالمطلب و عموي پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بود با بعثت آن حضرت در صدر مخالفين اسلام قرار گرفت وي كسي بود كه در كار تبليغ و دعوت پيامبر كارشكنيهاي زياد نموده و پيامبر را از آغاز دعوت به استهزاء گرفت.[2] سوره «مسد» در مذمت او نازل شده است.
ابولهب صاحب سه پسر به نامهاي عتبه، معتّب و عُتبيه بود.[3] عتبه و عتيبه که در پي ازدواج با رقيه و ام كلثوم ـ دختران رسول خداـ داماد آن حضرت محسوب ميشدند پس از بعثت آن حضرت همسران خود را به دستور ابولهب و در مخالفت با پيامبر(ص) طلاق دادند .[4] عُتيبه قبل از اسلام آوردن در زرقاء به سبب حمله شير درندهاي به قتل رسيد اما دو فرزند ديگر ابولهب که تا فتح مکه در سال 8 هـ در صف مخالفان قرار داشتند با فتح مکه از ترس انتقام مسلمانان متواري شدند. اما به پيشنهاد پيامبر(ص) عباس آنها را نزد آن حضرت آورد و هر دوي آنها ايمان آوردند[5]و سپس در اولين نبرد پيامبر(ص) که در رويارويي با هوازن و ثقيف بود (غزوه حنين) حضور يافتند، در اين نبرد آنگاه که مسلمانان بطور ناگهاني مورد هجوم سپاه هوازن قرار گرفتند وبسياري از آنان فرار کردند تنها معدودي از بني هاشم به همراهي علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ پايداري و استقامت نمودند، فرزندان ابولهب از جمله اين افراد بودند كه در اطراف پيامبر از او دفاع كردند و در همين جنگ بود كه چشم معتّب در راه دفاع از پيامبر شكافته شد[6].
همچنين نقل شده كه عتبه در جريان سقيفه با شجاعت از حق اميرالمؤمنين دفاع نمود و در مقابل ابوبكر به سخنراني پرداخت و از سوابق درخشان علي ـ عليه السّلام ـ و شايستگي آن حضرت بر خلافت اشعاري سرود.[7]درباره سيّد بودن اولاد ابولهب بايد گفت كه اگر سيّد بودن مربوط به هاشم باشد نه تنها فرزندان ابولهب بلكه بني عباس نيز سيّد هستند، امّا بايد توجه داشته باشيم كه سادات مقدس در انديشه و عرف جامعه شيعه ساداتي هستند كه از نسل حضرت فاطمه دختر رسول خدا و اميرالمؤمنين علي ـ عليهما السّلام ـ باشند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تاريخ اسلام، دكتر آيتي.
2. تاريخ يعقوبي، يعقوبي.
پي نوشت ها:
[1] . آيتي، تاريخ اسلام، ص58.
[2] . آيتي، تاريخ پيامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ ششم، 78، ص75و 86.
[3] . مسعودي، مروج الذهب، ترجمه، تهران، انتشارات علمي، چاپ چهارم، سال 70، ج1 ، ص646.
[4] . آيتي، تاريخ پيامبر اسلام، تهران، دانشگاه، چاپ ششم، 78، ص 75.
[5] . همان، ص464.
[6] . همان، ص 483 و مفيد، الارشاد، قم، آل البيت، 1414، ج 1، ص 141 و يعقوبي، تاريخ، ترجمه، تهران، انتشارات علمي، چاپ هفتم، 74، ج 1، ص 424.
[7] . يعقوبي، پيشين، ص 523.