آيا لعن و دعاي بد کردن در حق انساني ديگر, مستجاب مي شود؟

در ابتدا بايد گفت: انگيزه ها و عواملي كه موجب مي شود يک انسان در حق كسي دعاي شر بكند و او را لعن و نفرين نمايد، متفاوت است؛ لذا به حَسَب موارد، صحت و عدم صحت نفرين و استجابت و عدم استجابت آن نيز فرق خواهد كرد كه به سه مورد اشاره مي شود:
1. اگر با انگيزة ديني كسي را نفرين کند، هيچ محذور و اشکالي ندارد، مثلاً به خاطر اين كه كسي به پيشوايان دين ظلم كرده است و يا كسي كه حقيقتي را عمداً و بدون عذر شرعي انكار كرده و يا بر عليه عقايد مذهبي و ديني فعاليت تخريبي انجام دهد و عقايد مردم را نسبت به باورهاي الهي و قرآني عمداً و عملاً، به عنوان دين ستيزي و امثال آن دچار تزلزل نمايد، در اين گونه موارد نه تنها لعن و نفرين و دعاي بد كردن در حق آنها محذوري ندارد، بلكه مستحب هم مي باشد.
به همين جهت در زيارت عاشورا نسبت به كساني كه به پيامبر _ صلّي الله عليه و آله _ و خاندان او ظلم كرده اند لعن و نفرين شده و از مؤمنين خواسته شده كه با خواندن آن زيارت آن ستمكاران را لعن نمايند.
اين لعن و نفرين ها از طرفي اعلان موضع و اظهار تنفر و بيزاري از دشمنان دين است تا چهرة زشت آنها بر جهانيان معلوم شود و اين خود يكي از محورهاي اساسي ارتباطات در دين اسلام مي باشد كه در فروع دين از آن به تَبَرّي تعبير شده است.[1] از طرفي اين لعن و نفرين ها بر عذاب ظالمين خواهد افزود و آتش جهنم را بر آنها سخت تر و شعله ورتر خواهد نمود.
البته اين لعن و نفرين ها فقط در زيارت ها نمي باشد؛ بلكه در قرآن هم ، خداوند در مورد كفار معاند چنين مي فرمايد:
«اولئك يلعنهم الله و يلعنهم اللاعنون[2]؛ كافران را خدا لعنت مي كند و لعنت كنندگان هم لعنتشان مي كنند».
و در جايي ديگر مي فرمايد:
«كساني كه كافر شدند و در حال كفر مردند. لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردم بر آنان باد»[3].
2. اما اگر دعاي بد و لعن و نفرين نسبت به كسي بر اساس انگيزه هاي نفساني باشد و از روي بدخواهي بي مورد و كينه و حسادت و ساير عوامل و امور نفساني صورت گيرد، بطور يقين ناصواب است و اسلام هرگز آن كار را تأييد
نمي كند و در رواياتي از امام باقر _ عليه السلام _ آمده است که ايشان فرمودند:
«چون لعنت از دهان شخصي بيرون آيد ميان او و آن شخص كه به او لعنت شده تردد مي كند اگر آن شخص مستحق لعن باشد به او تعلق مي گيرد و اگر نباشد به صاحبش بر مي گردد»[4].البته بعضي از دعاهاي بد و چشم زخمها و شرور هستند كه دامنگير انسان مي شوند، زيرا هر چيزي اثر خاص خودش را دارد و اگر تأثير هم بگذارد و ناحق باشد شخص دعا كننده نزد خدا مسؤول است.
3. بعضي انسانها هستند كه نفرين آنها بدون ترديد مستجاب مي شود و در روايات به آنها اشاره شده است و آنها كساني هستند كه ظلم به آنها شده و مظلوم واقع شده اند.
پيامبر گرامي اسلام _ صلّي الله عليه و آله _ مي فرمايند:
«از دعاي مظلوم بترسيد چون كه او با دعا حق خويش را از خدا مي خواهد و خدا حق را از حق دار دريغ نمي دارد»[5].
در جايي ديگر مي فرمايد:
«از نفرين مظلوم بترسيد، زيرا نفرين وي بر ابرها مي رود و خداوند مي گويد: بعزت و جلال من سوگند كه تو را ياري مي كنم، اگر چه پس از مدتي باشد»[6].
آري! آه مظلوم خانمان سوز است، حتي اگر كافر باشد، چرا كه پيامبر _ صلّي الله عليه و آله _ مي فرمايند:
«از نفرين مظلوم بترسيد اگرچه كافر باشد، زيرا در برابر نفرين مظلوم پرده و مانعي نيست»[7].

نتيجه:
بنابر آنچه گفته شد اين چنين نيست كه دعاي بد و لعن و نفرين هميشه صحيح باشد و مورد اجابت واقع شود؛ بلكه بايد نفرين كننده يا شخصي باشد كه مظلوم واقع شده و حقي به گردن ديگري داشته باشد و به انگيزة حق طلبي نفرين كند و يا نفرين شونده از كساني باشد كه دين اجازة لعن آنها را داده باشند. در اين صورت است كه خداوند تضمين كرده كه نفرين مورد اجابت واقع خواهد شد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معراج السعادة، ملا احمد نراقي، ص 260 تا ص 263، انتشارات هجرت، چاپ سوم، تابستان 1375.
2. مجازات گناه كاران، سيد جواد رضوي، ص 110، 133، 135، 137، ناشر: گلستان ادب، چاپ اول، زمستان 1379.
 
پي نوشت ها:
[1] . و چون ما مأمور به تبري از دشمنان هستيم و اطاعت از فرمان شارع از سنخ عبادات است، لذا دعاي مؤمن موحد مستجاب است.
[2] . بقره/ 159.
[3] . بقره/ 161.
[4] . اصول كافي، تهران، نشر فرهنگ اهل بيت، بي تا، ج2، ص 65، باب الساب، حديث 7.
[5] . نهج الفصاحه، نشر جاويدان، حديث 35، ص 7.
[6] . نهج الفصاحه، حديث 36، ص 8.
[7] . نهج الفصاحه، حديث 48.