آيا محبت به اهل بيت ـ عليهم السلام ـ شرك است؟

«هنگامي كه پيامبر اسلام وارد مدينه شد و پايه هاي اسلام محكم گرديد، انصار گفتند ما خدمت رسول خدا (ص) رسيديم و عرض كرديم اگر مشكلات مالي پيدا شد اموال ما، بدون هيچ شرطي در اختيار شما قرار گيرد، هنگامي كه اين سخن را خدمتش عرض كردند آيه ي «قل لا اسئلكم عليه اجراً الا المودة في القربي»[1] بگو من مزدي از شما در برابر رسالت جز محبت نزديكانم نمي طلبم، نازل شد، پيامبر فرمود: نزديكان را بعد از من دوست داريد، آنها با خوشحالي و رضا و تسليم از محضرش بيرون آمدند اما منافقان گفتند: اين سخني است كه او بر خدا افترا بسته و هدفش اين است كه ما را بعد از خود در برابر خويشاوندانش ذليل كند، آيه اي در رد آنها نازل شد،[2] كه گروهي پشيمان شدند و گريه كردند، كه آيه اي در قبولي توبه آنها نازل شد[3] و پيامبر (ص) بشارت داد كه توبه آنها مقبول درگاه خداوند قرار گرفته است،[4] از امام رضا (ع) نقل شده است كه بعد از نزول آيه ي مودت، پيامبر به مردم فرمود: اي مردم خداوند درباره من وظيفه اي را واجب نموده است، آيا شما آن را ادا مي نماييد؟ هيچكس پاسخ پيامبر را نداد، پيامبر فرمود: اي مردم آن وظيفه اين نيست كه شما طلا و نقره و خوردني و نوشيدني به من بدهيد. مردم پرسيدند حال كه چنين است بگو؟ حضرت آيه ي مودت را خواند مردم گفتند: اگر وظيفه ما در مقابل تو تنها همين است آن را مي پذيريم….[5]بنابر اين نه تنها محبت به اهلبيت شرك نيست، بلكه لازم و واجب هم مي‌باشد. اولاً، بدليل آيات قرآن از جمله آيه مودت كه در مقدمه بيان شد كه به اتفاق شيعيان و اكثريت علماي عامّه همچون احمد حنبل، حافظ و…[6] ،آيه كه در مورد اهلبيت(ع) نازل شده است، از جمله بغوي شافعي از ابن عباس روايت نموده كه بعد از نزول اين آيه از پيامبر اكرم (ص) سؤال شد خويشاوندان نزديك تو كه محبت آنان بر ما واجب است چه كساني هستند؟ حضرت فرمود: علي، فاطمه و دو فرزند آنان (حسن و حسين)[7] و همچنين علامه اميني از عدّه زيادي از علماي عامه نقل نموده است كه گفته اند «خداي تعالي محبّت خويشان نزديك پيامبر را بر همگان واجب كرده است و درباره وجوب محبت اهل بيت معظم حضرت رسول(ص) و ذريه اوست كه خدا مي‌فرمايد: بگو اي پيامبر در مقابل انجام رسالتم از شما مزدي نمي خواهم جز محبت خويشان نزديكم»[8]، پس نتيجه اين شد كه از نظر قرآن محبت اهلبيت فرض و لازم مي باشد.
ثانياً روايات زيادي از طريق شيعه و سنّي نقل شده است، كه كساني كه محبت اهلبيت(ع) را نداشته باشند، بلكه بغض اهلبيت را در دل داشته باشند كافرند، كه ما در اينجا فقط به رواياتي از طريق عامه اكتفا مي كنيم.
1ـ زمخشري نقل نموده است كه پيامبر (ص) فرمود: «كسي كه با محبت اهلبيت بميرد، درجة به او شهيد بخشيده شده است و با توبة، كامل از دنيا رفته است و به او بشارت بهشت داده مي‌شود و در قبر او، دو در به سوي بهشت گشوده مي شود، و قبرش زيارتگاه فرشتگان مي شود… و هر كس با عداوت آل محمد (ص) از دنيا رود، در حالي وارد محشر مي شود كه در پيشاني او نوشته شده مأيوس از رحمت خدا، آگاه باشيد هر كس با بغض آل محمد (ص) از دنيا برود كافر از دنيا رفته! آگاه باشيد هر كس با عداوت آل محمد از دنيا برود بوي بهشت را استشمام نخواهد كرد».[9]2ـ مرحوم طبرسي از حسكاني نقل نموده كه پيامبر اسلام فرمود: «اگر كسي خدا را در صفا و مروه هزار سال و سپس هزار سال و از آن پس هزار سال عبادت كند تا همچون مشك كهنه شود اما محبت پيامبر و آل ما را نداشته باشد خداوند او را به صورت در آتش مي افكند، پس اين آيه را تلاوت فرمود: (قل لا اسئلكم…).[10]3ـ متقي هندي: از پيامبر (ص) نقل نموده است كه فرمود «كسي كه من را دوست داشته باشد خدا را دوست داشته و كسي كه علي را دوست بدارد مرا دوست داشته است[11] و فرمود: دوست نمي دارد علي (ع) را مگر مؤمن، و دشمن نمي دارد، مگر منافق[12] و فرمود: كسي كه علي را بهترين فرد نداند كافر است[13] و ثالثاً: با توجه به روايات و آيات اتفاق همه مسلمين بر اين است كه محبت اهل بيت(ع) فرض و لازم است و شايد يكي از مواردي كه همه مسلمين بر آن اتفاق دارند مساله و محبت اهلبيت(ع) مي‌‌باشد؛ لذا بر همه مسلمين لازم است در تشهد نماز بر پيامبر (ص) و آل او درود بفرستند، و رئيس مكتب شافعي مي گويد «اگر محبت آل محمد (ص) رفض و ترك است همه جنّ و انس شهادت دهند كه من رافضيم».[14]خلاصه کلام، نه تنها محبت اهل بيت (ع) شرك نيست[15] بلكه فرض و لازم است. اولا بخاطر آياتي كه اشاره‌شد، از جمله آيه ي مودت، كه پاداش رسالت را محبت اهلبيت دانسته است. ثانياً، بخاطر روايات زيادي كه از طريق شيعه و سني نقل شده است كه محبت اهلبيت نشانه ايمان و باعث نجات و بهشت رفتن انسان مي‌شود و بغض اهلبيت(ع) باعث كفر و جهنم رفتن مي شود. ثالثاً، اتفاق همه مسلمين بر اين است كه محبت اهلبيت فرض و لازم مي باشد، لذا همه در نماز لازم است بر محمد (ص) و آل او درود بفرستند، و افتخار شافعي و… اين است كه داراي محبت اهلبيت مي باشند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. جاذبه و دافعه علي (ع) استاد مطهري، ص55ـ99‌، نشر صدرا، تهران.
2. تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازي و همكاران، (دار الكتب الاسلامية) ج2، ص402 و ص428. و ج 17، ص 194 و 446 و ج8، ص38.
3. عدل الهي، استاد مطهري، (انتشارات صدرا) ص365ـ370.
4. فاطمه زهرا، علامه عبدالحسين اميني (انتشارات استقلال) ص91ـ122.
 
پي نوشت ها:
[1]. شوري/23.
[2]. احقاف/8.
[3]. شوري/25.
[4]. ر.ك: ابو علي طبرسي، مجمع البيان،ج9،ص24 بيروت، دار المعرفه، چاپ چهارم، 1408 هـ ق، 1988م.
[5] . ر.ك: مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج20،ص402 و 403، دار الكتب الاسلاميه، چاپ نهم، 1370 تهران.
[6] .ر.ك:علامه اميني، فاطمه زهرا،ص92، با تعليقات محمد اميني نجفي، تهران،انتشارات استقلال، چاپ اول،1376،پاورقي.
[7] .ر.ك: همان،ص94‌ـ97.
[8] . همان، ص99 به نقل از حسين بن مسعود بغوي شافعي،‌معالم التنزيل، بيروت، دار المعرفه همان،ص105.
[9]. زمخشري، محمود، كشاف، بيروت، دار الكتاب العربي، چاپ سوم 1407 هـ ، ج4، ص220ـ221.
[10]. ابو علي طبرسي، مجمع البيان، پيشين، ج9، ص43، و مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، پيشين، ج20، ص412ـ413.
[11]. متقي هندي فوري، كنز العمال، بيروت، مؤسسه الرساله، چاپ پنجم، 1405 هـ ق 1985م، ج11، ص622، روايت 33024.
[12]. كنز العمال، پيشين، ج11، ص598 و ص635.
[13]. همان.
[14]. تفسير نمونه، پيشين، به نقل از تفسير فخر رازي، ج27، ص166.
[15]. «گفت امام زاده يعقوب را بالاي مناره در شام گرگ خورد ـ جواب دادند كه امام زاده نبوده، پيغمبر زاده بود، يعقوب نبود، يوسف بود، بالاي مناره نبود ته چاه بود و…».