آيا مصحف امام علي عليه السلام با قرآني كه اكنون نزد ماست فرق دارد؟

ابتدا بايد اين نكته مهم را مورد توجه قرار داد كه قرآني كه دست ماست همان آياتي را دارد كه بر پيامبر اكرم (ص) نازل شد و هيچ كم و كاستي يا اضافه اي نسبت به آنچه نازل شده است ندارد.
اما پس از درگذشت پيامبر(ص) امام علي عليه السلام قرآن را كه همراه با تأويل و شأن نزول آيات نوشته بودند، ارائه دادند كه متاسفانه به دلايلي از طرف دستگاه خلافت پذيرفته نشد و قرآن ديگري جمع آوري شده، به مردم داده شد. اما امام علي عليه السلام اين قرآن را تاييد نمودند و هرگز اشاره نكردند كه اين كتاب كم و كاستي داشته باشد.
اما ويژگي هاي مصحف علي عليه السلام چه بود؟
اين مصحف شامل تأويل برخي آيات، ناسخ و منسوخ و شأن نزول آن ها بود كه در حاشيه آن نوشته شده بود. بعلاوه اين مصحف مطابق قرائت پيامبر اكرم(ص) و به ترتيب نزول نوشته شده بود. چنانچه مي دانيم ترتيب آيات و سوره ها در قرآن فعلي مطابق ترتيب نزولي آنها نيست، به عنوان مثال آيات اوليه سوره علق اولين آياتي است كه بر پيامبر نازل شد، اما در ابتداي قرآن قرار ندارد. اما مصحف امام مطابق ترتيب نزول بود كه در اين صورت آيات منسوخ قبل از آيات ناسخ قرار مي گرفتند.[1] شيخ مفيد درباره قرآن على (ع) مى‏ گويد: على (ع) آيات مكى را قبل از آيات مدنى و منسوخ را جلوتر از ناسخ آورده و هر چيزى را در جايگاه خودش نهاده است‏. سيوطى درباره مختلف بودن ترتيب سوره‏ هاى قرآن در قرآن هاى پيشينيان مى‏ گويد: بعضى از نويسندگان، قرآن را به ترتيب زمان نزول تدوين و تنظيم كرده بودند مثل قرآن على بن ابيطالب (ع) كه اولش سوره اقرأ، سپس سوره نون و بعد مزمل و پشت سر آن سوره تكوير و بدين ترتيب تا آخر قرآن سوره‏ هاى مكى مقدم بر سوره‏ هاى مدنى بودند . و خود حضرت (ع) در نهج البلاغه مي فرمايد:«و لقد جئتهم بالكتاب مشتملا على التنزيل و التأويل»يعنى من قرآنى را نوشتم كه مشتمل بر تفسير و تأويل و شأن نزول آيات است‏.بنابر اين، روشن گرديد كه در عباراتى كه راجع به قرآن على (ع) آمده، هيچگونه اشاره‏ اى نبوده، مبنى بر اينكه آياتى در قرآن ايشان وجود داشته كه در قرآن هاى ديگر نيست. تنها در آن قرآن، اضافه بر آيات قرآنى، شأن نزول آيات و تفسير و تأويل آنها هم، ذكر شده بوده است.[2] در نهايت مي توان چنين گفت كه قرآن امام علي عليه السلام مشتمل بر آياتي غير از قرآن موجود نيست؛ بلكه تفاوت آنها در ترتيب آيات و وجود توضيحات و تأويلاتي است كه به فهم قرآن كمك مي كند.
پي نوشت:
[1] .  علوم قرآنى، محمدهادي معرفت، موسسه فرهنگى التمهيد،قم،1381،ص: 121؛ درسنامه علوم قرآنى، حسين جوان آراسته‏، بوستان كتاب قم‏،1380، ص: 164-165؛  پژوهشى در مصحف امام على، جعفر نكونام، كتاب مبين، رشت،1382، ص: 28-27
[2]. افسانه تحريف قرآن، رسول جعفريان، محمود شريفى‏،  شركت چاپ و نشر بين الملل‏، تهران،1382،ص: 118-116