آيا مقام حضرت علي ـ عليه السّلام ـ از مقام حضرت محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ بالاتر است؟

پيامبراکرم(ص) اشرف مخلوقات درکل عالم هستي است. لذا گرچه حضرت علي ـ عليه السّلام ـ داراي مقام بس عظيم و درخشندگي هاي فراواني است و دوست و دشمن به فضايل آن حضرت معترف اند، اما به يقين مقام و منزلت او در رتبة بعد از مقام و منزلت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ قرار دارد. ازاين نظر هيچ احدي مقامي بالاتر از پيغمبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ ندارد. اگر كامل تر از رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ يافت مي شد حتماً او به مقام خاتم پيامبران مي رسيد.
توضيح مطلب اين است که در جاي خود به اثبات رسيده كه هر فيضي كه از جانب خداي سبحان نازل مي شود با حفظ ترتيب درجات است، چنان كه هر فيضي هم كه به سوي خداي سبحان رجوع مي كند، به ترتيب درجات است… بر اين اساس از آنجا كه قرآن كريم، رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ را خاتم پيامبران دانسته است[1] و روايات وجود مقدس نبي اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ را نخستين كسي مي داند كه… به لقاي خداوند راه مي يابد…[2]مي توان چنين نتيجه گرفت كه مخلوق اول، رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ است و او واجد همة مزاياي مشترك و مزاياي فرد فرد پيامبران و بعضي از خصايص ويژه است كه آنان فاقد آن بوده اند. اين نوع آيات و روايات همچنين بيانگر اين حقيقت است كه تا روز قيامت احدي بهتر از پيغمبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ نخواهد آمد، زيرا آن حضرت انسان كاملي است كه اگر ميليون ها سال نيز بگذرد كامل تر از او نخواهد آمد و اگر كامل تر از پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ يافت مي شد، حتما او به مقام خاتميت (خاتم پيامبران) مي رسيد نه رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ …. و چون كسي جز رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ به خاتميت نرسيده است،‌ مشخص مي شود كه كامل تر از آن حضرت نيز وجود ندارد.[3]دليل دوم بر برتري پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر سايرين اين است كه خداوند به پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ دستور مي دهد كه: «بگو من اولين مسلمانم»[4] و حال آنكه به هيچ پيامبري چنين دستوري داده نشده است. مقصود از «اول المسلمين» اوّليت ذاتي يا رتبي است، نه زماني و تاريخي، زيرا اگر اوليت زماني بود، هر پيغمبري نسبت به قوم خويش «اول المسلمين» بود. پيامبران پيشين نيز به طريق اولي مي توانستند مصداق اين اوليت باشند در حالي كه خداوند به پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «بگو من اولين مسلمانم» و اين اولين نشانگر اين حقيقت است كه حضرت رسول ـ صلّي الله عليه و آله ـ اولين مخلوق است، يعني در رتبة وجودي آن حضرت هيچ كس قرار ندارد.»[5] از طرفي گرچه در روايات فراوان الهام و ارتباط با جهان غيب براي امامان ـ عليهم السلام ـ نيز اثبات شده است ليكن در خود همان احاديث فرق هاي فراواني براي امام و پيغمبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بيان شده است كه از همين فرقها نيز برتري رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بر امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ روشن تر مي گردد ذيلا به برخي از اين تفاوت ها اشاره مي گردد:
1. از اخبار استفاده مي شود كه امام تشريع كننده نيست. احكام و قوانين شريعت و حلال و حرام به او وحي نمي شود بلكه احكام و قوانين دين به طور كامل بر پيغمبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نازل شده و آن حضرت هم بعض آنها را كه لازم بوده در اختيار مسلمانان قرار داد و به طور كامل تعليم علي بن ابي طالب ـ عليه السّلام ـ نمود و امام علي ـ عليه السّلام ـ نيز در اختيار امام بعد از خودش قرار داد و اكنون در اختيار امام دوازدهم (عج) مي باشد. بنابراين ائمة معصومين ـ عليهم السّلام ـ اگر احكام حلال و حرام را مي گفتند به نحو استقلال نبود، بلكه در اين موارد تابع و پيرو رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بودند، مسائلي را بيان مي كردند كه از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به عنوان ارث به آنان رسيده بود و يا از قرآن استفاده مي شد.
2. از احاديث استفاده مي شود كه گر چه بر امام  نيز الهام مي شود و با عالم غيب ارتباط دارد ليكن وحي و الهام آنها با وحي پيغمبر فرق دارد، پيغمبر رسما با عالم غيب تماس مي گيرد، فرشتة وحي را مشاهده مي نمايد ملكوت جهان هستي را رويت  مي كند ليكن ارتباط امام در چنين مرتبه نيست، امام فرشته را مشاهده نمي كند بلكه مطالب در دلش القاء مي شود يا صداي فرشته وحي به گوشش مي رسد.
3. پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مستقيماً با جهان غيب تماس مي گرفت و حقايق را دريافت مي نمود و در اين باره نيازي به تاييد و راهنماي ديگران نداشت ليكن ائمة اطهار ـ عليهم السّلام ـ به تاييد و تقويت و راهنمائي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ احتياج داشتند. تاييدات معنوي و اشارات مرموز پيغمبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بود كه قلب امام ـ عليه السّلام ـ را تابناك و براي افاضات و اشراقات پروردگار جهان آماده مي كرد و هزاران در علم را به رويش مي گشود.[6] خلاصة سخن به يقين مقام و منزلت حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ و ساير امامان معصوم ـ عليه السّلام ـ بالاتر است و پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ هم از نظر مقام وجودي و ذاتي مقدم بر ديگران و اولين مخلوق است و هم از نظر شرافت مقام معنوي در رتبه نخست جهان خلقت قرار دارد و اشرف مخلوقين مي باشد و اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ در رتبه بعد از او قرار دارد.
 
پي نوشت ها:
[1] . احزاب/ 30.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج 25، ص 1، ج 36، ص 280.
[3] . جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن كريم، قم، انتشارات اسراء، چاپ اول، 1376 ش، ج 8، ص 24 و 53، ج 9، ص 233.
[4] . انعام/ 163.
[5] . جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن كريم، ج 8، ص 30.
[6] . اميني، ابراهيم، بررسي مسائل كلي امامت، قم، انتشارات شفق، چاپ هشتم، خرداد 1361، ص 272 ـ 271.