آيا ميشود با شکم پر نماز خواند ؟

براي پاسخ دادن به سؤال مذكور دانستن دو مقدمه لازم است؛ اول اين كه پرخوري يكي از موانع سير و سلوك معنوي به شمار رفته و در روايات اهل بيت ـ عليهم السلام ـ  به شدّت ما را از پرخوري منع كرده اند. البته روشن است كه مقصود از پر بودن شكم كه مذموم است، پرخوري است و و شكمي كه به اندازة ضرورت و نياز غذا در آن اندوخته مي شود، مورد مذمت واقع نشده است. براي روشن شدن مطلب به چند روايت در مورد پرخوري اشاره مي شود:
1. قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ : «لا يدخل ملكوت السموات و الارض من ملأ بطْنه.»[1] كسي كه شكمش پر باشد وارد ملكوت آسمان ها و زمين نمي گردد.
2. قال الصادق ـ عليه السلام ـ : «لَيْس شيئٌ اضرّ لقلب المؤمن من كثرة الأكْل و هي مورثة شيئين: قوة القلب و هيجان الشهوة.»[2] براي قلب مؤمن چيزي زيانبارتر از پرخوري نيست و اين پرخوري دو چيز را به دنبال دارد: قساوت قلب و به تحريك و به هيجان در آمدن شهوت.
مطلب بعدي اين است كه خداوند عبادت بدون حضور قلب و بدون خشوع را قبول نمي كند. به عنوان نمونه به اين روايات توجه فرماييد:
1. قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ : «لاصلوة لمن لا يتخشَّعُ في صلاته.»[3](نمازي نيست براي كسي كه در نمازش خشوع ندارد.)
2. عن رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ لمّا سئل عن الخشوع: التواضع في الصلوة و ان يقبل العبد بقلبه كلّه علي ربّه.[4](هنگامي كه از رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ دربارة خشوع سؤال شد. فرمودند: تواضع در نماز است و اينكه بنده با تمامي قلب به پروردگارش رو كند.)
3. قال رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ : «لايقبل اللهُ صلاةَ عبدٍ لا يحضُرُ قلبُهُ مع بَدَنِه.»[5](خداوند نماز كسي را كه قلبش با بدنش همراهي نمي كند، قبول نمي كند.)
از اين روايات استفاده مي شود شرط نماز بودن نماز، و قبولي آن ، خشوع قلبي و حضور قلب است. و معلوم است كه انسان هنگام پربودن شكم چنين حالتي را ندارد چرا كه طبق روايات ذكر شده ، پر بودن شكم باعث قساوت قلب و تحريك شهوت مي شود. و اين ها با خشوع و توجّه كامل به خداوند منافات دارند. پس مي توان نتيجه گيري كرد كه اگر انسان هنگام پر بودن شكم نماز بخواند، اين نماز اثر چنداني را نخواهد داشت. پس بهتر اين است كه كمي صبر كند تا بلكه شكمش سبك تر شده و قلبش متوجه خداوند شود. البته بايد به اين نكته تأكيد كرد كه شخص نمازگزار بايد برنامة غذايي خود را طوري تنظيم كند كه هنگام نماز كه بهترين وقت آن اول وقت است، سبك بوده و آمادگي براي عبادت داشته باشد و نيز بايد از پرخوري پرهيز كند تا بتواند به خشوع برسد. و اگر كسي عمدا سهل انگاري كند و هنگام نماز مشغول خوردن باشد و يا شكمش پر شود. كه نتواند نماز خوبي را به جا آورد، وي از مصاديق سبك شمارندگان نماز خواهد بود كه اهل بيت ـ عليهم السلام ـ  فرموده اند: از شفاعت ما محروم خواهد بود.[6]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خميني، روح الله، آداب الصلوه، آداب نماز، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، 1370.
2. خميني، روح الله، شرح چهل حديث (اربعين حديث) امام خميني (ره) تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، 1373، حديث 27.
3. جوادي آملي، عبدالله، اسرار الصلوه، دارالاسراء، 1415 ق.
 
پي نوشت ها:
[1] . محمدي ري شهري، محمد، منتخب ميزان الحكمه، قم، دارالحديث، 1422 ق، ص 24.
[2] . همان.
[3] . همان، ص 299.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 300.
[6] . نوري، حسين بن محمد تقي، مستدرك الوسايل و مستنبط المسائل، بيروت، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، 1408 ق، ج 3، ص 25 و 23 و 29.