آيا نماز باران شيعيان با نماز باران اهل تسنن فرق مي­کند، کيفيت نماز استسقاء برادران اهل سنت چگونه است؟

نماز باران مستحب است هنگامي که آب نهرها فروکش نموده و باران سست شده و آسمان نزولات خود را، در اثر شيوع گناه و کفران نعمت و تضييع حقوق و خدعه در کيل و وزن و ستم نمودن بر مظلوم و ترک امر به معروف و نهي از منکر و نپرداختن زکات و حکم بر خلاف دستور خداوند نمايد و به حکم روايات اين امور سبب خشم پروردگار و بند آمدن باران مي شود. نماز باران مانند نماز عيد دو رکعت است که به جماعت به اين ترتيب خوانده مي شود: در هر رکعت حمد و يک سوره خوانده مي شود، در رکعت اول بعد از سوره مانند نماز عيد پنج قنوت، هر دعايي که در قنوت خوانده شود کفايت مي کند، سزاوار است دعاهايي که مشتمل بر طلب باران و جلب توجه پروردگار به فرستادن و گشودن درهاي آسمان به رحمت خودش باشد، خوانده شود بهتر است در رکعت اول سوره شمس و در رکعت دوم سوره غاشيه يا در رکعت اول سوره اعلي و در رکعت دوم سوره شمس خوانده شود.
در نماز باران مستحب است که قبل از برگزاري نماز، مردم سه روز روزه بگيرند و در روز سوم که مستحب است روز دوشنبه باشد اگر ميسر نشد روز جمعه باشد، غسل کنند و با پاي برهنه و با سکينه و وقار، با سالمندان و ناتوانان و کودکان براي نماز به سوي صحرا بيرون روند و کودکان را از مادران شان جدا کنند امام بعد از فراغ از نماز، عباي خود را وارونه نموده رو به قبله با صداي بلند صد مرتبه تکبير بگويد سپس رو به طرف راست نموده صد مرتبه سبحان الله بگويد بعد رو به طرف چپ نموده صد مرتبه لا اله الا الله بگويد و آن گاه رو به مردم نموده صد مرتبه الحمدالله بگويد، مردم در تمام اين امور از امام پيروي کنند، امام و مأمومين دست هاي خود را بلند کنند و بسيار دعا و استغاثه و زاري کنند سپس امام دو خطبه بخواند و تضرع و زاري زياد کنند نماز باران اذان و اقامه ندارد، و جهرا خوانده مي شود وقت آن از طلوع آفتاب تا زوال است.[1]غزالي نماز باران را بر اساس مذهب شافعي اين گونه بيان کرده است: هنگامي که باران قطع شود و آب رودها و قنات ها کم و يا خشک شوند، براي امام مستحب است که مردم را امر کند تا سه روز روزه بگيرند و به مقدار توان صدقه بدهند و از مظالم بيرون شوند و از گناهان خود توبه کنند، و در روز چهارم با سالمندان و کودکان با لباسي تميز و با تواضع و ذلت با حيوانات به سوي صحرا بيرون روند، و دو رکعت نماز همانند نماز عيد به جماعت بدون تکبير بخوانند و بعد از نماز، امام دو خطبه بخواند و در حال خطبه بر عصا و مانند آن تکيه کند و در بين دو خطبه مختصر بنشيند، و بخش اعظم خطبه را به استغفار اختصاص دهد و در وسط خطبه دوم سزاوار است رو به قبله و پشت به مردم نموده، عباي خود را وارونه کند به اين ترتيب که طرف پايين را روي دوش و طرف راستش را به چپ و طرف چپ را به راست قرار دهد و مردم نيز چنين کنند و در اين حال آهسته دعا کنند و سپس رو به مردم نموده خطبه را به پايان رساند.
شارح متن مي گويد: بعد از تکبيرة الاحرام در رکعت اول هفت مرتبه تکبير بگويد و دست ها را هنگام تکبير بلند کند و سپس با گفتن اعوذ بالله … حمد و سوره ق را جهرا بخواند، و در رکعت دوم، پنج تکبير بگويد و با اعوذ بالله حمد و سوره اقتربت الساعة را بخواند.
نماز باران منحصر به دو رکعت نيست جايز است بيشتر هم خوانده شود، و همين طور وقت معين و خاصي ندارد حتي در وقتي که نماز خواندن مکروه است نيز مي شود خواند، جايز است به جاي هفت تکبير در رکعت اول نه بار استغفر الله الذي لا اله الا هو الحي القيوم و اتوب اليه و در رکعت دوم به جاي پنج تکبير هفت مرتبه استغفار فوق را بگويد، و استفغار مناسب تر است.[2] نماز باران اذان و اقامه ندارد و وقت آن بين نماز ظهر و عصر است.
مالک بن انس مي گويد: در نماز باران و خطبه آن تکبير نيست، و وقت آن چاشت است و در غير آن وقت نمي شود نماز باران خواند.[3]1. ابو حنيفه مي گويد: نماز باران و خارج شدن براي آن مستحب نيست، زيرا رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در روز جمعه روي منبر از خدا باران خواست و نماز نخواند و عمر به واسطه عباس از خدا باران خواست بدون اينکه نماز بخواند.[4]روي اين اساس نماز باران بدعت و غير مشروع است.[5]2. ابن عابدين مي گويد: چون روايات در باب نماز باران به جماعت يا عدم جماعت مختلف است به گونه اي که از آن ها استحباب نماز باران استفاده نمي شود، روي اين جهت ابو حنيفه نماز باران را مستحب نمي داند، لازمه عدم استحباب بدعت بودن نيست،[6] بلکه ابو حنيفه نماز باران را فرادي و بدون جماعت جايز مي داند.[7]با توجه به توضيحي که در کيفيت نماز باران از نظر شيعه و اهل سنت ارائه گرديد، کيفيت نماز باران و تفاوت ديدگاه شيعه با ديدگاه هاي مذاهب اهل سنت کاملا روشن و مشخص گرديد: زيرا ابو حنيفه بر اساس دو فتوا نماز باران را يا بدعت مي داند يا مستحب نمي داند، مالک بن انس و احمد بن حنبل مي گويد: در نماز باران و خطبه هاي آن تکبير نيست يعني مانند نماز صبح خوانده مي شود. شافعي مي گويد: در رکعت اول بعد از تکبيرة الاحرام هفت مرتبه تکبير يا نه مرتبه استغفار کند و رکعت دوم پنج مرتبه تکبير يا هفت مرتبه استغفار کند، و در رکعت اول سوره ق و در رکعت دوم سوره اقتربت الساعه را مي خوانند و همين طور وقت نماز باران را در يک فتوا بين ظهر و عصر و در فتواي ديگر وقت آن را مقيد به وقت خاص نمي داند و همين طور روز بيرون رفتن براي نماز را بعد از سه روز روزه گرفتن و روز چهارم مي داند، در حالي که نماز باران نزد شيعه کما و کيفا مانند نماز عيد است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ تحرير الوسيله، ج1، امام خميني.
2ـ المدوّنة الکبري، امام مالک بن انس.
3ـ شرايع الاسلام، محقق حلّي.
 
پي نوشت ها:
[1]. امام خميني، روح الله، تحرير الوسيله. ج1، ص245، دار الکتب العلميه، 1390.
[2]. البکري الدمياطي، محمد شتا، اعانة الطالبين، ج1، ص305، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزيع، بيروت، 1418ق.
[3]. امام مالک بن انس، المدونة الکبري، ج1، ص165، داراحياء التراث العربي، بيروت.
[4]. ابن قدامه، عبدالله، المغني، ج2، ص285، دراالکتاب العربي للنشر والتوزيع، بيروت.
[5]. نووي، محي الدين، المجموع، ج4، ص6، دارالفکر، بيروت.
[6]. ابن عابدين، محمد امين، حاشيه ردّ المختار، ج2، ص199، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزيع، بيروت، 1415ق.
[7]. السمرقندي، محمد بن احمد، تحفة الفقهاء ج1، ص185، دارالکتب العلميه، بيروت، 1414ق.