پیش از شرح و تفسیر آیات نکته‌ای درباره « وحدت» بیان می شود.

درقرآن کریم واژة «وحدت‌» بکار نرفته است بلکه از واژه‌های «اعتصام‌» و «امت واحد» استفاده شده است که درهمه آن‌ها مسلمانان را به داشتن وحدت تشویق می‌کند. آن آیات عبارتند از :

1ـ واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرّقوا و اذکروا نعمة الله علیکم اذ کنتم اعداء فاَلّف بین قلوبکم فاصبحتم بنعمته اخواناً[1] و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید، و پراکنده نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان (یکدیگر) بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، تا به لطف او برادران هم شدید.

2ـ و لا تکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات[2] و چون کسانی مباشید که پس از آن‌که دلایل آشکار برایشان آمد، پراکنده شدند و با هم اختلاف پیدا کردند.

3ـ حتی اذا فشلتم و تنازعتم فی الامر و عصیتم من بعد ما اراکم ما تحبون منکم من یرید الدنیا و منکم من یرید الاخرة[3] تا آن‌که سست شدید و درکار (جنگ و بر سر غنایم) با یکدیگر به نزاع پرداختید؛ و پس از آن‌که آنچه را دوست داشتید (یعنی غنایم را) به شما نشان داد، نافرمانی نمودید. برخی از شما دنیا را و برخی از شما آخرت را می‌خواهد.

4ـ یا ایها الذین آمنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات اونفروا جمیعاً[4] ای کسانی که ایمان آورده‌اید، (در برابردشمن) آماده باشید (= اسلحة خود را برگیرید) و گروه گروه (به جهاد) بیرون روید یا به طور جمعی روانه شوید.

5ـ ‌ان الذین فرّقوا دینهم و کانوا شیعاً لست منهم فی شیء[5] کسانی که دین خود را پراکنده ساختند و فرقه فرقه شدند، تو هیچ گونه مسؤول ایشان نیستی.

6ـ و لو أراکم کثیراً و لتنازعتم فی الامر[6] و اگر ایشان را (= سپاه دشمن) به تو بسیار نشان می‌داد قطعاً سست می‌شدید و حتماً در کار (جهاد) منازعه می‌کردید.

7ـ و لا تنازعوا فتفشلوا  و تذهب ریحکم[7] و با هم نزاع مکنید که سست شوید و مهابت شما از بین برود.

8ـ و قاتلوا المشرکین کافّةً کما یقاتلونکم کافةً[8] و همگی با مشرکان بجنگید، چنانکه آنان همگی با شما می‌جنگند.

9ـ  و انّ هذا امتکم امةً واحدة و انا ربکم فاعبدون[9] این است امت شما که امتی یگانه است، و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستید.

10ـ  و انّ امتکم امة واحدة و انا ربکم فاتقون[10] و در حقیقت، این امت شماست که امتی یگانه است، و من پروردگار شمایم؛ پس از من پروا دارید.

11ـ و لا تکونوا من المشرکین من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعاً[11] و از مشرکان مباشید: از کسانی که دین خود را قطعه قطعه کردند و فرقه فرقه شدند.

12ـ انّ الله یحبّ الذین یقاتلون فی سبیله صفّاً کانهم بنیان مرصوص[12] در حقیقت خدا دوست دارد کسانی را که در راه او صف درصف، چنانکه گوئی بنائی ریخته شده از سرب‌اند جهاد می‌کند. ‌آیات فوق طبق ترتیب سور شریفه نقل شده است. از جهتی بطور کلّی آیات را به دو دستة عمده می‌توان تقسیم کرد: یک دسته، آیاتی که تشویق به وحدت می‌کند و دستة دوّم آیاتی که نهی از اختلاف و تفرقه می‌کند.
 

پی نوشت:
[1] . آل عمران/103. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1354، ج3، ص28.
[2] . آل عمران/105. ر.ک: الطباطباییی، محمد حسین، المیزان، مترجم عبدالکریم بروجردی، تهران، انتشارات منباء علمی، 1364ش، ج 3، ص 602 ـ 610 .
[3] . آل عمران/152.
[4] . النساء/71 .
[5] . انعام/159 .
[6] . انفال/43 .
[7] . انفال/46 .
[8] . توبه/36 .
[9] . انبیاء/92 .
[10] . مؤمنون/52 .
[11] . الروم/31 ـ 32 .
[12] . الصف/4 .

منبع: مرکز مطالعات شیعه