در ارتباط با پرسش مطرح شده باید گفت که در روایتی چنین آمده است: «عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْمُغِیرَةِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) الْقَوْمُ یَکُونُونَ فِی الْبَلَدِ یَقَعُ فِیهَا الْمَوْتُ أَ لَهُمْ أَنْ یَتَحَوَّلُوا عَنْهَا إِلَى غَیْرِهَا قَالَ نَعَمْ قُلْتُ بَلَغَنَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) عَابَ قَوْماً بِذَلِکَ فَقَالَ أُولَئِکَ کَانُوا رَتَبَةً بِإِزَاءِ الْعَدُوِّ فَأَمَرَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنْ یَثْبُتُوا فِی مَوَاضِعِهِمْ وَ لَا یَتَحَوَّلُوا مِنْهُ إِلَى غَیْرِهِ فَلَمَّا وَقَعَ فِیهِمُ الْمَوْتُ تَحَوَّلُوا مِنْ ذَلِکَ الْمَکَانِ إِلَى غَیْرِهِ فَکَانَ تَحْوِیلُهُمْ مِنْ ذَلِکَ الْمَکَانِ إِلَى غَیْرِهِ کَالْفِرَارِ مِنَ الزَّحْف»؛[1] راوی از على بن مغیره نقل کرده است: محضر مبارک امام صادق(ع) عرض کردم: مردم در شهر بوده و مرگ در بینشان واقع مىشود مثل این که مرض وباء در بین ایشان شایع مىگردد و آنها را از پاى در مىآورد، آیا مىتوانند از آن شهر گریخته و جاى دیگر بروند؟
حضرت فرمودند: آرى!
گفتم: شنیدهایم که رسول خدا(ص) گروهى را به خاطر این کار ملامت و سرزنش کردند؟
حضرت فرمودند: آنها گروهى بودند در مقابل دشمن که رسول خدا(ص) مأمورشان کرده بودند در جاى خود مانده و به جاى دیگرى نروند، وقتى مرگ و هلاکت در بینشان واقع شد از آن مکان به جاى دیگرى گریختند و این گریز به مثابه این بود که از صحنه جهاد گریخته بودند؛ از اینرو مورد نهى و ملامت قرار گرفتند.
طبق این روایت اگر منظور از مرگ و کشتار، هجوم بیگانه و حمله به جان و مال مردم باشد، در اینجا وظیفه افرادی که توانایی نبرد را دارند، ماندن و ایستادگی و دفاع است. اما اگر منظور مرگ و میر بر اثر حوادث و بلایای طبیعی باشد، میتوان مهاجرت کرده و دیار خود را ترک گفت.
همچنین مهاجرت افرادی مانند خردسالان و کهنسالان که توانایی نبرد را ندارند ایرادی نخواهد داشت.
حضرت فرمودند: آرى!
گفتم: شنیدهایم که رسول خدا(ص) گروهى را به خاطر این کار ملامت و سرزنش کردند؟
حضرت فرمودند: آنها گروهى بودند در مقابل دشمن که رسول خدا(ص) مأمورشان کرده بودند در جاى خود مانده و به جاى دیگرى نروند، وقتى مرگ و هلاکت در بینشان واقع شد از آن مکان به جاى دیگرى گریختند و این گریز به مثابه این بود که از صحنه جهاد گریخته بودند؛ از اینرو مورد نهى و ملامت قرار گرفتند.
طبق این روایت اگر منظور از مرگ و کشتار، هجوم بیگانه و حمله به جان و مال مردم باشد، در اینجا وظیفه افرادی که توانایی نبرد را دارند، ماندن و ایستادگی و دفاع است. اما اگر منظور مرگ و میر بر اثر حوادث و بلایای طبیعی باشد، میتوان مهاجرت کرده و دیار خود را ترک گفت.
همچنین مهاجرت افرادی مانند خردسالان و کهنسالان که توانایی نبرد را ندارند ایرادی نخواهد داشت.