آیا ام اسحاق ابتدا با امام حسن(ع) و بعد از ایشان با امام حسین(ع) ازدواج کرد، و از هرکدامشان دارای فرزندی به نام فاطمه شد که اولی همسر امام سجاد(ع) و دیگری خواهر ایشان است؟

امام سجاد(ع) با دختر عمویش ام ‌عبدالله،[1] فاطمه بنت الحسن(ع) ازدواج نمود[2] که ثمره‌ی زندگی آنها امام باقر(ع) است. بر اساس گزارش‌های تاریخی، نام مادر همسر امام سجاد(ع)، «ام ‌اسحاق بنت طلحه بن عبیدالله بن عثمان»،[3] و نام مادر ام‌ اسحاق نیز «جرباء[4] بنت قسامه طائیه» بود.[5]

از جزئیات زندگی «ام‌ اسحاق» اطلاعات زیادی در دست نیست. اما بر اساس آنچه در منابع آمده، ام‌اسحاق ابتدا با امام حسن مجتبی(ع) ازدواج نمود و از حضرتشان دارای چند فرزند به نام‌های حسین أثرم، طلحه، فاطمه[6] و ابوبکر[7] شد که دخترش فاطمه بعدها همسر امام سجاد(ع) شد.

ام اسحاق بعد از شهادت امام حسن(ع)، با امام حسین(ع) ازدواج نمود[8] و از آن‌حضرت(ع) نیز دارای فرزندی به نام فاطمه شد.[9] بنابر این، ام اسحاق هم مادر «فاطمه بنت الحسن(ع)» و هم مادر «فاطمه بنت الحسین(ع)» بود و این دو دختر عمو از طرف مادر با هم خواهر هستند که «فاطمه بنت الحسن» همسر امام سجاد(ع) و «فاطمه بنت الحسین» خواهر مادری حضرتشان هستند.

هم‌چنین گزارش شده است که «ام ‌اسحاق» بعد از شهادت امام حسین(ع) با عبدالله بن محمد بن أبى عتیق، ازدواج نمود و از او دارای فرزندی به نام «امیه» شد.[10] او هم‌چنین با «عبدالله بن محمد بن عبد الرحمن» ازدواج نمود و از او نیز دارای فرزندی به نام «آمنه» شد.[11]

[1]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 264، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق.

[2].«معرفی فاطمه دختر امام حسن مجتبی(ع) و مادر امام باقر(ع)»، 83995

[3]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 20، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[4]. ابن حزم اندلسی‏، ابو محمد علی بن احمد، جمهرة انساب العرب‏، ص 138، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اوّل‏، 1418ق.

[5]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 3، ص 73، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[6]. الارشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص  20.

[7]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 29، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.

[8]. جمهرة انساب العرب‏، ص 42؛ انساب الاشراف، ج ‏10، ص 130.

[9]. الارشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج ‏2، ص  135.

[10]. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم،‏ المعارف، ص 233، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م.

[11]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبد القادر، ج 5، ص 149، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.