تقوا در اصل “وقوى” و از ماده “وقى” به معناى نگهدارى است. تقوا را حفظ کردن چیزى از چیزهاى آزار دهنده و زیان رسان معنا کرده اند. و در اصطلاح علم اخلاق به معنای دوری از محرمات است.
از آموزه های دینی استفاده می شود که تقوا دارای درجات و مراتب است و تعبیر به “أتقی” در آیه شریفه «اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَاللهِ اَتقیکُم» خود شاهد بر این مدعا است.
در روایات نیز به نسبی بودن تقوا تصریح شده است. از امام صادق (ع) آمده است: تقوا دارای سه درجه است. اول تقوا از خوف آتش و عذاب که همان ترک حرام باشد و در واقع تقوای عوام است. دوم تقوای از خدا (نه از خوف جهنم) که ترک شبهات است و این مرتبه تقوای خواص است. سوم تقوای فى الله و آن ترک حلال است به خاطر دچار نشدن به شبهه. بنابراین تقوا از امور نسبی است و هرکس به اندازه ای که از محرمات و مکروهات فاصله بگیرد، به همان اندازه به خدا نزدیک تر خواهد شد.