آیا جهادی بالاتر از جهاد با شمشیر وجود دارد؟

در روایات، جهاد به اعتباری بر دو قسم تقسیم شده است؛ جهاد اکبر و جهاد اصغر.
۱. مراد از جهاد اصغر جنگ با شمشیر و اسلحه است که در مقابل دشمنان صورت می‌گیرد. و خداوند متعال در این باره می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‏ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفى‏ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بایَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ»‏؛[1] خداوند از مؤمنان جان‌ها و اموالشان را خریدارى کرده، که (در برابرش) بهشت براى آنان باشد، (به این‌گونه که) در راه خدا پیکار مى‌‏کنند، مى‌‏کشند و کشته مى‌‏شوند، این وعده حقّى است بر او که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده؛ و چه کسى از خدا به عهدش وفادارتر است؟! اکنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدى که با خدا کرده‌‏اید؛ و این است آن پیروزى بزرگ!.
۲. اما مراد از جهاد اکبر، بنا بر فرمایش رسول اکرم(ص)، جهاد و نبرد با نفس است؛ زیرا نفس، انسان را به کارهاى زشت، همواره فرا مى‌‌‏خواند، و به زشتى و شهوت‌ها تمایل دارد، و از انجام کارهاى خیر کوتاهى مى‌‏کند، آرزوهایش بلند، و عظمت قیامت را از یاد مى‌‏برد، ریاست را دوست دارد، و راحتى را مى‏طلبد، چنان‌که خداوند فرموده است: «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا ما رَحِمَ رَبِّی‏»؛[2] همانا نفس همیشه به زشتى دعوت مى‌‏کند، مگر آن‌که خدا مهر ورزد و به او کمک کند.[3]
پیامبر خدا(ص) گروهى از مسلمانان را به جنگی فرستاد، وقتى بازگشتند به آنان فرمود: «آفرین بر گروهى که جهاد کوچک‌تر را انجام داده‌اند، و جهاد بزرگ‌ترشان باقى مانده، شخصى پرسید: ای رسول خدا جهاد بزرگ‌تر چیست؟ فرمود: جهاد با هواى نفس».[4]
در روایت دیگری آن‌حضرت فرمودند: «بهترین جهاد از کسى است که با نفس خود که میان دو پهلو دارد بجنگد».[5]

---