آیا روایتی وجود دارد که عطسه بیش از سه‌بار را علامتی از بیماری مغزی در انسان اعلام کند؟

گزارش‌هایی در ارتباط با بیش از سه بار عطسه کردن وجود دارد که حاصل تمامشان این است که عطسه تا سه بار نشانی از سلامت انسان است، اما بیش از آن نشان‌گر نوعی اختلال در سیستم بدن انسان است که لزوماً یک اختلال خاص نبوده،[1] بلکه می‌تواند از عوامل مختلفی سرچشمه گیرد. در همین راستا ائمه(ع) مطالبی فرمودند که به عنوان نمونه چند مورد بیان می‌شود:

1. امام علی(ع): «اگر کسی بیشتر از سه مرتبه عطسه‏ کند، باید به او گفت: خدا شفا بخشد؛ زیرا منشأ عطسه زیاد، علتى در مزاج است».[2]

2. امام باقر(ع): «هر گاه برادر مؤمنت عطسه کرد. تا سه بار عطسه او را با دعا و تهنیت بدرقه کن و بعد از آن او را به حال خود بگذار(که حق او را اداء کردید و او بیمار است)».[3]

3. امام صادق(ع): «سه بار عطسه‏ کردن براى تمام بدن سودمند است، اما اگر تعداد آن از سه مرتبه بگذرد، درد و بیمارى است».[4]

4. امام رضا(ع): «اگر کسی یک یا دو مرتبه و یا سه مرتبه عطسه کرد، به او «یرحمک الله‏» بگویید، اما اگر بیشتر از سه مرتبه عطسه کند، بگوید «شفاک الله»؛ چراکه عطسه بیشتر از سه مرتبه، به دلیل مریضی در سر و مغز او است».[5]

روایت اخیر که پرسش ناظر به آن است، لزوماً اعلام کننده بیماری خطرناک مغزی نیست، بلکه می‌تواند ناظر به آن باشد که در دستوراتی که از جانب مغز برای عادی نگه‌داشتن وضعیت بدن صادر می‌شود، اختلالاتی رخ داده است که این موضوع بر اساس دانش پزشکی امروز نیز قابل توجیه است که به عنوان نمونه، دلیل حساسیت‌ها(آلرژی‌ها) که عطسه‌های مکرر نیز نوعی از آنها است را این‌گونه بیان می‌کند:

آلِرژی یا حَسّاسیَت، واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل گوناگون است. کسانی که دچار حساسیت هستند، دارای دستگاه ایمنی فوق هوشیار هستند که نسبت به مواد ظاهراً بی‌ضرر موجود در محل زندگیشان، واکنشی بیش از حد معمول نشان می‌دهند. [6]

[1]. «ذکر عطسه و بیرون آمدن پرنده از بینی»، 36769؛ «عطسه کردن حضرت آدم (ع) هنگام دمیدن روح»، 24148.

[2]. شیخ صدوق، خصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 127، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.

[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 657، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. همان، ج ‏2، ص 656.

[5]. علی بن موسی (امام هشتم)، الفقه المنسوب للإمام الرضا(ع)، ص 391، مشهد، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول، 1406ق.

[6]. ر. ک: ویکی پدیا.