1. اصل موضوع چلهگرفتن و یا عبادت ویژه در چهل روز(اربعین) هم در قرآن و هم در روایات مورد اشاره قرار گرفته است؛ مانند:
1-1. «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً و…»؛[1] سى شب با موسى وعده نهادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا وعده پروردگارش چهل شب کامل شد».
2-1. «عن أبی جعفر (ع) قال: مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه»؛[2] امام باقر(ع) فرمود: هیچ بندهای ایمان خود به خدا را در چهل روز خالص نگرداند، مگر آنکه پروردگار، او را نسبت به دنیا کم توجه کرده و دردها و درمانها را نشانش خواهد داد. سپس، حکمت در قلب او استوار شده و زبان خود را نیز به حکمت خواهد گشود.
2. اما پیشرفت و کسب مقامات معنوی منحصر در چلهنشینی نیست. انسان با بکار بستن احکام و تعالیم دینی و دوری از محرمات الهی، بدون چلهنشینی هم میتواند پلههای ترقی و تکامل را طی کند و به سعادت و تکامل برسد.
3. مهمترین مسئله در دستیابی به مقامات معنوی، خالصکردن عمل[3] در چهل روز است که در روایت نیز به همین موضوع تصریح شده و اخلاص نیز منافاتی با پریود ندارد. شایان ذکر است برخی از آداب و دستورات چلهنشینی، مستند روایی ندارد.
4. نکتهی مهمتر در این موضوع رعایت حق شوهر است؛ یعنی چلهنشینی نباید با حقوق شوهر در تضاد باشد! به بیان روشنتر، آنچه که در پیروی از احکام و قوانین شرع در درجه اهمیت قرار دارد، حقوق شوهر است؛ یعنی زن قبل از آنکه به مستحبات بپردازد، باید به وظایف شرعی خود در قبال به همسرش توجه داشته باشد؛ از اینرو است که زن نمیتواند مستحبات را بدون اجازه همسرش انجام دهد.[4]
5. در پایان باید گفت؛ به جز خواندن سورههایی که سجده واجب دارند، خواندن بقیه سورههای قرآن، همچنین خواندن دعا برای شخص حائض و جنب اشکالی ندارد.
برای آگاهی بیشتر در باره چلهنشینی، پاسخ 8348 را مطالعه کنید.
1-1. «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً و…»؛[1] سى شب با موسى وعده نهادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا وعده پروردگارش چهل شب کامل شد».
2-1. «عن أبی جعفر (ع) قال: مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه»؛[2] امام باقر(ع) فرمود: هیچ بندهای ایمان خود به خدا را در چهل روز خالص نگرداند، مگر آنکه پروردگار، او را نسبت به دنیا کم توجه کرده و دردها و درمانها را نشانش خواهد داد. سپس، حکمت در قلب او استوار شده و زبان خود را نیز به حکمت خواهد گشود.
2. اما پیشرفت و کسب مقامات معنوی منحصر در چلهنشینی نیست. انسان با بکار بستن احکام و تعالیم دینی و دوری از محرمات الهی، بدون چلهنشینی هم میتواند پلههای ترقی و تکامل را طی کند و به سعادت و تکامل برسد.
3. مهمترین مسئله در دستیابی به مقامات معنوی، خالصکردن عمل[3] در چهل روز است که در روایت نیز به همین موضوع تصریح شده و اخلاص نیز منافاتی با پریود ندارد. شایان ذکر است برخی از آداب و دستورات چلهنشینی، مستند روایی ندارد.
4. نکتهی مهمتر در این موضوع رعایت حق شوهر است؛ یعنی چلهنشینی نباید با حقوق شوهر در تضاد باشد! به بیان روشنتر، آنچه که در پیروی از احکام و قوانین شرع در درجه اهمیت قرار دارد، حقوق شوهر است؛ یعنی زن قبل از آنکه به مستحبات بپردازد، باید به وظایف شرعی خود در قبال به همسرش توجه داشته باشد؛ از اینرو است که زن نمیتواند مستحبات را بدون اجازه همسرش انجام دهد.[4]
5. در پایان باید گفت؛ به جز خواندن سورههایی که سجده واجب دارند، خواندن بقیه سورههای قرآن، همچنین خواندن دعا برای شخص حائض و جنب اشکالی ندارد.
برای آگاهی بیشتر در باره چلهنشینی، پاسخ 8348 را مطالعه کنید.
[1]. اعراف، 142؛ ر. ک: بقره، 51.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 16، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. ر. ک: تحصیل نیت خالص، 738.
[4]. ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج 1، ص 964، م 1740، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.