آیا کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم، تغییر یافته و تحریف شده و انگیزه این تحریفات چیست؟

در ابتدای پاسخ بیان این نکته ضروری است که در طرح یک پرسش باید جوانب آن دقیقاً اعلام شود که در سؤال شما به این نکته، دقت نشده و به عنوان نمونه، بیان نشده که کدام یک از دانشمندان شیعه و در کدام کتاب و یا مقاله خود ادعا نموده اند که احادیثی در نسخه های قدیمی صحاح سته وجود داشته و اکنون اثری از آنها نیست و بر فرض که چنین ادعایی نیز مطرح شده باشد، سزاوار بود که شما دقیقاً آن روایت ادعا شده را بیان می کردید، تا بتوانیم پاسخی نسبتاً دقیق خدمتتان عرضه کنیم.

اما به هر حال، اجمالاً می دانیم که برخی پژوهشگران شیعی، چنین ادعایی را مطرح کرده و دلایلی را نیز در این زمینه ارائه نموده اند و به عنوان نمونه، اظهار می دارند که قسمتی از متن صحیح بخاری که صریحاً مخالفت خلیفه دوم با فرمان پیامبر اکرم (ص) را می رساند، حذف شده است. در این زمینه مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر (عج)، تصاویر نسخه های مختلف صحیح بخاری که جابجایی در آن انجام شده است را نیز ارائه کرده است.

البته، اکنون با توجه به حفظ نسخه ها در کتابخانه های مختلف و داشتن میکروفیلم و تصاویر دیجیتالی آنها، احتمال تحریف کمتر شده و یا به زودی برملا خواهد شد، بر این اساس، نمی توان مدعی تحریفات گسترده در سال های اخیر شد، اما در گذشته که چنین امکانی وجود نداشت، تنها راهی که بتوانیم احتمال تحریف را در نسل های گذشته اثبات کنیم، منحصر به آن است که یا نسخه های مختلف را با هم تطبیق داده و یا مشاهده کنیم در کتاب های معتبر دیگر، به مطلبی در کتاب اصلی استناد شده، اما با مراجعه به کتاب منبع، آن را نیابیم.

برخی معتقدند که چنین موضوعی در صحیح بخاری نیز اتفاق افتاده و با این که در شروح همین کتاب، مطلبی از آن نقل شده، اما در نسخه های فعلی، آن مطلب مشاهده نمی شود.

در این زمینه، شواهدی نیز  ارائه شده، از جمله این که مؤلف کتاب “فتح الباری” که شرحی بر “صحیح بخاری” است به نقل از قرطبی، مؤلف “مختصر البخاری” بیان می دارد که من در کتاب الاشربه صحیح بخاری، این عبارت را مشاهده کردم که “قال أبو عبد الله البخاری رأیت هذا القدح بالبصرة وشربت منه وکان اشترى من میراث النضر بن أنس بثمانمائة ألف”؛ یعنی بخاری گفت: من این پیمانه (پیمانه آب خوری رسول خدا) را در بصره دیدم و از آن آب نوشیدم؛ و آن از میراث نضر بن أنس با 800000 درهم خریده شده بود، اما این جملات در صحیح بخاری موجود دیده نمی شود و مؤلفان شروح بخاری نیز از شیعیان نبوده اند، تا ادعا شود که آنان به میل خود، مطالبی را به صحیح بخاری افزوده اند.

البته، برخی دانشمندان اهل سنت، ادعا کرده اند که نمی توان به برخی از این تغییرات، تحریف گفت؛ چون از اصل روایت، چیزی کم نشده و تنها نظرات شخصی و یا توضیحات بخاری (مؤلف کتاب) از آن برداشته شده است!

اما باید دانست که این توجیه مناسبی نیست؛ زیرا این گونه تغییرات نیز اگرچه تحریف روایت به شمار نیایند، اما مسلماً مشمول عنوان تحریف کتاب خواهند شد و به فهم روایت آسیب خواهند رساند.

و در پاسخ به این که چه انگیزه ای برای تحریف وجود دارد؟ باید گفت: ما شیعیان اعتقاد داریم که مکتبمان را حتی با استفاده از کتب اهل سنت می توانیم اثبات کنیم و طبیعی است که طرف مقابل، یا باید در برابر چنین استدلالی که برگرفته از منابع مورد اعتماد خودش می باشد، تسلیم شده و یا در صدد پاک کردن صورت مسئله برآید که مستبصران، گزینه اول و معاندان، گزینه دوم را انتخاب می کنند و البته این موضوع، شامل مستضعفانی نخواهد شد که به دلایل محیطی نتوانسته اند به حقیقت پی ببرند.