آیت الله سیدصدرالدین صدر و بزرگان قم

3. آیة اللّه سید صدرالدین صدر

ایشان فرزند آیة اللّه حاج سیّد اسماعیل صدر بودند که در سال 1299 ه ق در کاظمین متولد شدند و با 30 پشت به امام هفتم مى رسند و همه خاندان آنها مردان علم و کمال و با زهد و تقوا بوده اند پس از خاتمه تحصیلات به مشهد مقدس هجرت و به تدریس و ارشاد مشغول و بزرگترین مقام روحانیت خراسان را حائز شدند و در سال 1354 ه ق به قم هجرت و سالیانى دراز در بحران ترین اوقات حوزه علیمه را سرپرستى نمودند مخصوصاً بعد از رحلت یگانه مرجع شیعیان جهان در آن وقت یعنى سید ابوالحسن اصفهانى آیات ثلاث (صدر، حجت و خوانسارى) و در تعلیم و تربیت فضلاء کوشش بسیار کردند تحولى شگفت در علم و تدریس و فتوى در عصر خود به وجود آورده و جهان اسلام را به خوبى رهبرى نمودند این مرد بزرگ در فنون اسلام استاد نمونه و کامل بودند، داراى حسن خلق و قلبى پاک و بى آلایش بود و آثار خیر فراوانى در نقاط مختلف از وى به یادگار ماند که بیش از 30 کتاب در علوم مختلف از جمله آنها است علاوه اینکه در فن بیان و نظم و نثر به زبان عربى و فارسى بسیار توانا بود به طورى که سخنانش مانند ضرب المثل به عنوان گواه مورد استشهاد قرار مى گرفت آیة اللّه صدر بالاخره در سال 1372 ه ق این جهان را بدرود گفتند تا به ملاقات یگانه معبود خود نائل آیند.

4. آیة اللّه سید محمدرضا گلپایگانى رحمه الله

ایشان در سال 1316 ه ق در بخش «گوگد» گلپایگان دیده به جهان گشود پدر آیة اللّه گلپایگانى آقا سید محمد باقر امام، عالمى معروف به زهد و تقوا و پاى بند به مستحبات دینى و کوشا در امر به معروف و نهى از منکر بود، محمدرضا در سه سالگى مادر و در نه سالگى پدرش را از دست داد و دوران کودکى را با مشکلات و سختى هاى فراوان سپرى کرد و تحصیلات ابتدایى را در مکتب خانه گذراند.
در نوجوانى نزد آیة اللّه سید محمد حسن خوانسارى برادر آیة اللّه العظمى سید احمد خوانسارى زانوى ادب به زمین زد و ادبیات و بخشى از سطوح را نزد وى آموخت.
نوزده ساله بود که به سوى حوزه علمیه اراک رفت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تکمیل سطوح عالیه پرداخت سپس افتخار حضور در درس خارج فقه و اصول حضرت آیة اللّه العظمى حاج شیخ عبدالکریم حائرى یزدى را پیدا نمود و در بیست و چهار سالگى در پى مهاجرت استادش آیة اللّه حائرى به قم و تاسیس حوزه علمیه در این شهر مقدس به قم آمده و در مدرسه فیضیه سکونت گزید و با آیة اللّه سید احمد خوانسارى درسها را به مباحثه نشست – استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت کوش خود به او بسیار علاقه مند شد او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتاء قرار داد و تصحیح «کتاب الصلاة» خود را به او و آیة اللّه اراکى واگذار نمود.
از دیگر استادان ایشان مى توان به آیات عظام شیخ محمدرضا مسجد شاهى اصفهانى، حاج شیخ ابوالقاسم کبیر، آیة اللّه بروجردى، آقا ضیاء عراقى و شیخ محمد حسین غروى اصفهانى نام برد وى از آیة اللّه حائرى اجازه اجتهاد دریافت نمود، خدمات علمى این مرد علم و عمل به حوزه علمیه قم بیش از آن است که در چند سطر بتوان بدان اشاره نمود همین مقدار بس که کمتر عالمى از معاصرین را مى توان یافت که از محضر درس این فقیه سترگ بهره مند نشده باشد از جمله شاگردان او مى توان به شهید مطهرى – شهید بهشتى – شهید مفتح – على مشکینى – ناصر مکارم شیرازى – جعفر سبحانى – حسن زاده آملى – رضا استادى – سید محسن خرازى – على پناه اشتهاردى نام برد
ایشان در طول 32 سال مرجعیت یکى از ارکان فقاهت در حوزه اى علمیه بودند و ده ها تألیف فقهى و اصولى از وى به یادگار مانده است آیة اللّه العظمى گلپایگانى از بدو حرکت شجاعانه روحانیت به رهبرى امام راحل به مبارزات پیگیر و بى امان خویش با دیو استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه سنگین «انجمنهاى ریاستى و ولایتى» در مهر ماه 1341 ه ش از سوى ایشان صادر شد و به دنبال آن بود که پیامها و بیانیه هاى ایشان تا سقوط رژیم پهلوى ادامه یافت، همیشه از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار سرباز زد و به مخالفت صریح با حزب رستاخیز پرداخت امام راحل به ایشان فرموده بودند: اعلامیه هایى که حضرت عالى به تنهایى صادر مى کنید نقش بسزایى در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد».
مزدوران رژیم پهلوى دوبار در مدرسه فیضیه به سوى ایشان حمله ور شدند و قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگ را داشتند، پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز همواره در جهت تایید مواضع امام راحل و حمایت مادى و معنوى از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلى تلاش مى نمود.
این مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تالیف، فتوا و روشنگرى جامعه شیعه، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهگى و دینى در گوشه و کنار جهان و آبادانى صدها مسجد و مدرسه و بیمارستان در سراسر کشور اقدام ن