تولد

آیت الله شیخ محمدتقی اصفهانی مشهور به آقانجفی در شب هفدهم ربیع الثانی سنه 1262 هـ.ق. پا به عرصه گیتی نهاد.
پدرش مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدباقر نجفی، فرزند مرحوم آیت الله حاج شیخ محمدتقی صاحب کتاب هدایت المسترشدین و داماد مرحوم شیخ جعفر کاشف الغطاء است.
مادر آقانجفی، زمزم بیگم، دختر دوم مرحوم آیت الله سید صدرالدین صدر از علما و مراجع بزرگ بوده است.

تحصیلات

آقا نجفی، سالهای نخستین زندگی را در خاندانی مشهور به علم، تقوا و مجاهدت، سپری کرد و پس از طی مراحل اولیه تحصیل، رهسپار عتبات عالیات شد.
او در این سفر همراه و همسفر مرحوم آیت الله سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة الوثقی بود که با هزینه و یاری پدر آقانجفی برای ادامه تحصیل، راهی نجف اشرف شده بود.

نقش توسل در زندگی آقانجفی

به جرئت می توان ادعا کرد که اگر واژه توسل را از زندگی ایشان حذف کنیم، چیز قابل توجهی در آن نخواهد ماند؛ چرا که تمام پیشرفت علمی و معنوی ایشان و آشنایی و ارتباطشان با بزرگان اهل معنا و اولیای الهی در سایه توسل و التجا به درگاه الهی به دست آمده است. برای اثبات این مدعا، نیازی به اقامه دلیل و برهان نیست؛ چرا که در جای جای نوشته ها و خاطرات به جای مانده از ایشان، این امر آشکار است و سراسر زندگی او را پوشانده است؛ به گونه ای که نقش محوری توسل را حتی در امور مادی و هنگام وقوع بلایا و غمها و مواجهه با شداید و ناملایمات، آشکارا می توان لمس نمود.

عنایت حسینی و پله های ترقی

آقا نجفی در ابتدای تحصیل، آن چنان که خود در خاتمه کتاب مفتاح السعاده نقل میکند، ترقی چندانی در درس و بحث نداشته و به رغم کوشش در این زمینه، به نتیجه مطلوبی نمی رسد و پس از ناامیدی ، برای حل این مشکل بزرگ، دست به دامان اهل بیت علیهم السلام میشود و با توسل به محضر حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام به سرعت پله های ترقی را یکی پس از دیگری پشت سر میگذارد.
ایشان می فرمودند :
در اوقات تحصیلی، مدت مدیدی مشغول تحصیل و مباحثه دروس بودم و به هیچ وجه ترقی حاصل نمیشد و بسیار بطییءالذهن و قلیل (الفهم) بودم.
در شب عرفه در رواق مطهر حضرت سیدالشهداء – روحی لتربته الفداء- تا وقت سحر استغاثه نمودم و حضرت حبیب بن مظاهر رحمة الله را به درگاه آن جناب شفیع گردانیدم.
چون وقت سحر شد، بعد از تهجد گریه بسیار کردم. در همان جا به خواب رفتم. در عالم خواب دیدم حبیب از ضریح بیرون آمد و بعضی از مصایب امام حسین علیه السلام را ذکر نموده و گریه میکرد و وارد حرم شد.
دیدم در ضریح گشوده شد و حضرت امام حسین علیه السلام ظاهر شدند.
پس حبیب زیارت وارث را خواند و من نیز همان زیارت را میخواندم.
حضرت امام حسین علیه السلام جواب سلام حبیب را فرمودند.
چون لمحه ای گذشت، نظر شریف به جانب من فرمودند و سپس نظر به جانب آسمان فرمودند و دعایی خواندند .
چون از خواب بیدار شدم، مکرر آن دعا را با کمال تضرع و زاری و خضوع و خشوع میخواندم تا آنکه صبح شد.
روز عید بعد از فراغ از زیارت روانه نجف اشرف شدم و مشغول تحصیل فقه شدم و به مطلوب فایز شدم و بسیار تفکر و تدبر در معانی قرآن و اخبار مینمودم و آن چه تدبر و تفکر من زیاد میشد بر علوم مطلع میشدم و مشغول استنباط احکام و نوشتن فقه شدم.

قدرت علمی

علامه محمدباقر الفت – ره – که خود از خواص، نزدیکان و شاگردان آقانجفی بوده اند، در زمینه قدرت علمی ایشان مینویسد:
تدریس و تعلیم او هیچ سابقه مطالعه و مراجعه به کتب سابقین را نداشت؛ چون که در خانه او تقریباً هیچ یک از آن کتابها نبود و به علاوه، هر شب از مراجعه به محفوظات خود مقداری جزوه مینوشت…
این مرد علاوه بر علم فقه، علم تفسیر قرآن مفصل و مشروحی نیز داشت و میآموخت و یک علم کلام و بحث در اصول دین هم گاهی بر آن میافزود و علاوه بر اینها یک داستان نهایت ناپذیری به نام اثبات امامت در علم فضائل ائمه و اهل بیت علیهم السلام که در سینه خود محفوظ میداشت که این علم علاوه بر آن چه سابقین گفته و نوشته اند اختراع خودش بود و هرگز به پایان نمیرسید.
در هوش ذاتی و در وسعت فکر روشنی آن و مخصوصاً در قوه حافظه بی نظیرش تردیدی نیست… هر چه را یک بار شنیده و هر کتابی را یک بار خوانده یا مطالعه کرده هرگز فراموش ننموده است.

استادان

آقانجفی در طول مدت تحصیل خود، افزون بر پدر بزرگوارش، از محضر استادان بزرگی بهره برد که در شکل گیری و تکوین شخصیت علمی و معنوی وی نقش مؤثری داشته اند.
1. میرزا محمدحسن حسینی شیرازی
2. شیخ مهدی آل کاشف الغطا
3. شیخ راضی نجفی
4. آقا سیدعلی شوشتری

شاگردان

در حوزه درس مرحوم آقانجفی در طول مدت سی سال، از هنگام وفات پدر (1301 هجری) که ایشان به طور مستقل امامت و تدریس در فقه و اصول را در مسجد شاه آغاز نمود تا وقت رحلت (1332 هجری) عده زیادی از فضلا و مجتهدان شرکت نموده اند.
برخی از آنان عبارت اند از:
– آقا سید زین العابدین طباطبایی ابرقویی – ره (1372 ق.)
– آقا سید زین العابدین موسوی مطهری واعظ – ره (1360 ق.)
– آقا سید محمدحسین رجایی موسوی – ره – معروف به بلند (1348 ق.)
– آقا شیخ محمدرضا مهدوی قمشه ای – ره (1388 ق.)
– آقا میرسید حسن روضاتی – ره (1294-1377 ق.)
– آیت الله العظمی حسین بروجردی – ره (1292-1380 ق.)
– حاج سید صدرالدین باطلی کوپایی – ره (1301-1372 ق.)
– حاج سید محمدباقر ابطحی حسینی سدهی – ره (1390-1367 ق.)
– حاج شیخ اسدالله فاضل بیدآبادی – ره (1360 ق.)
– حاج شیخ محمد ابراهیم کلباسی – ره (1302-1362 ق.)
– حاج شیخ محمدتقی کرمانی – ره (1290-1340 ق.)
– حاج شیخ محمدحسین خوانساری کتابفروش – ره (1366 ق.)
– حاج شیخ محمدحسین رشتی قوچانی – ره (1375 ق.)
– حاج میرزا حسن خان جابری انصاری – ره (1287-1376 ق.)
– حاج میرزا حسن قدسی – ره (1367 ق.)
– حاج میرزا حسن نحوی موسوی – ره (1287-1361 ق.)
– حاج میرزا محمدرضا سلماسی – ره (1295-1383 ق.)
– سید احمد حسینی خوانساری – ره (1319-1359 ق.)
– سیدحسن حسینی قوچانی معروف به آقانجفی – ره (1294-1362 ق.)
– سیدحسن واعظ فانی یزدی اصفهانی – ره (1271-1338ق.)
– سید حسن خوانساری – ره
– سید محمدحسین حسینی شوندی همدانی – ره
– شیخ اسدالله گلپایگانی – ره (1366 ق.)
– شیخ حسین دشتکی اصفهانی – ره (1344 ق.)
– شیخ حسین رشتی رئیس الطلاب – ره
– شیخ عباس خوانساری – ره
– شیخ محدرضا حسام الواعظین – ره (1301-1381 ق.)
– سید محمدباقر موسوی مغوی – ره (1304-1350 ق.)
– ملا محمدجواد صافی گلپایگانی – ره (1288-1367 ق.)
– میرزا محمدرضا الهی شهرکی – ره (1361 ق.)

تألیفات

اسامی برخی از کتابها و جزوات ایشان بدین شرح است:
فقه الامامیه (12 مجلد)
دلایل الاحکم ، حقایق الاسرار، اسرار الزیاره، عنایات الرضویه، جامع الاسرار، اشاره ایمانیه، دلایل الاصول، کتاب المتاجر، کاشف الاسرار، اسرار الشریعه، فضایل الائمه، مفتاح السعاده، جامع السعاده، حسام الشیعه، اخلاق المؤمنین، ردیه آقانجفی بر یهود، رساله توضیح المسائل فارسی، رساله در جبر و تفویض، رساله در دیات و قصاص و … .
منبع: در حريم وصال
/خ