محدثه

حدیث به معنای سخن معصوم است یا آنچه گویای سخن، كار یا سیره او باشد. و روشن است كه نقل سخنان معصومین (علیهم السّلام) بیشترین خدمت را به حفظ روش و سیره و كردار آنان انجام می‌‏دهد. بر همین اساس ارزش والایی در كلام معصومان برای آنان كه با نقل سخنان معصومان، گفتارشان را جاودانه نگاه می‌‏دارند، می‏یابیم. تشویق به حفظ و ترویج حدیث و سخن معصومان از زمان خود پیامبرأكرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شروع شد و حضرت می‌‏فرمود:
من تعلّم حدیثین اثنین ینفع بهما نفسه او یعلمهماغیره فینتفع بهما كان خیراً له من عبادة ستّین سنة ؛ آنكه دو سخن فرا گیرد و خود از آن سود برد، یا به دیگران بیاموزد تا سود برند، برایش بهتر از شصت سال عبادت است.
از این روی أهلبیت (علیهم السّلام) مسلمانان را به فراگیری نشر احادیث ترغیب می‏كردند تا افكار و اندیشه‌‏های آنان در گستره وسیع‏تری پخش گردد. ارزش این كار را آنگاه می‌‏توان درك كرد كه بدانیم دشمنان اهل بیت از همان روزهای وفات پیامبر به بعد به شدت با اشاعه حدیث و سخن معصومان به صورت شفاهی یا كتبی به مخالفت برخاستند و در این میان به خصوص برای شیعیان مشكلات زیادی ایجاد كردند، از این روی در زمانی كه حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) به نقل حدیث می‏پردازد، در میان زنان تنها بانوان محدودی موفق می‏شوند در آن فضای اختلاف آلود لب به سخن گشایند و سخنانی از معصومان را برای مردم باز گویند.

احادیث حضرت معصومه (سلام لله علیها)

تنها چند حدیث از این بانوی موسوی به دست ما رسیده است كه عبارتند از:

1ـ حدیث غدیر

من كنت مولاه فعلیّ مولاه ؛ هركه من مولای او هستم، علی مولای اوست.

2ـ حدیث غدیر و حدیث منزلت

أنسیتم قول رسول الله(صلّی الله علیه و آله و سلّم) یوم غدیرخم: من كنت مولاه فعلی مولاه
و قوله (صلّی الله علیه و آله و سلّم): انت منی بمنزلة هارون من موسی (علیه السّلام) .
حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) به نقل از حضرت فاطمه زهرا (سلام لله علیها) فرمود: آیا فراموش كردید سخن رسول خدا را كه در روز غدیرخم فرمود: من مولای هركه هستم، علی هم مولای او است. و فرمود: تو(علی) برای من مانند هارون برای موسی هستی.

3ـ دوست داران علی (علیه السّلام)

حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) از فاطمه زهرا(سلام لله علیها) روایت می‏كند كه: پدرم رسول خدا فرمود: شبی كه مرا به آسمان ـ معراج ـ بردند، داخل بهشت شدم. در آنجا خانه‏ای از دُرّ سفید دیدم كه وسط آن خالی بود. آن خانه دری داشت كه با دُر و یاقوت مزین شده روی آن پرده‏ای بود. وقتی سرم را بلند كردم دیدم بر بالای آن نوشته‏اند: «لااله الاالله محمد رسول الله علی ولی القوم» خدایی را جز الله نیست، محمد فرستاده خدا و علی سرپرست قوم (مسلمانان) است. و به روی پرده نوشته بودند:
بخٍ بخٍ من مثلُ شیعة علیٍّ!
به به چه كسی همسنگ شیعه علی (علیه السّلام) است!
وقتی داخل خانه شدم، قصری دیدم كه از عقیق سرخ بود و وسط آن خالی بود. این خانه نیز دری داشت كه پرده‏ای مزین به زبرجد سبز بر آن آویخته بودند. وقتی سربلند كردم دیدم بر فرازش نوشته‏اند:
محمد رسول الله علی وصی المصطفی، محمد فرستاده خدا و علی جانشین مصطفی (پیامبر) است. و بر روی پرده نوشته بودند: بشّر شیعة‏علیٍ بطیب المولد: شیعیان علی را به پاكزادی بشارت بده.
وقتی داخل شدم با قصری دیگر رو برو شدم كه از زمرد سبز بود و زیباتر از آن را هرگز ندیده بودم. دری از یاقوت قرمز داشت كه با انواع لؤلؤها تزیین شده بود و بر فراز پرده‏ای كه بر او نوشته بودند:
«شیعة علیٍّ هم الفائزون»، شیعیان علی رستگارانند.
گفتم: ای دوست من جبرییل! این كاخ از آن كیست؟ جواب داد: «یا محمد لابن عمّك و وصیّك علی بن ابی‏طالب (علیه السّلام) یحشرالناس كلهم یوم القیامة حفاة عراةً الا شیعةُ علیٍ و یدعی الناس باسماء امهاتهم ما خلا شیعة علی فانهم یدعون باسما آبائهم»
یا محمد این خانه از آن پسر عمو و جانشین تو، علی بن ابی طالب است كه هركس در روز قیامت عریان محشور شود، جز شیعیان علی و همه با نام مادر خطاب شوند اما شیعیان علی را با نام پدر صدا می‏زنند.»
از جبرییل در باره راز آن پرسیدم گفت: «لانهم احبُّوا علیّاً خطاب مولدهم» چون علی را دوست داشتند، ولادتشان از راه حلال صورت گرفت.

4ـ شهادت برای دوستان آل محمد

«الا من مات علی حب آل محمد مات شهیداً»
فاطمه زهرا(سلام لله علیها) به نقل از پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
بدانید، آن كه با محبت آل محمد بمیرد، شهید از دنیا رفته است.

5ـ طهارت امام حسین (علیه السّلام)

لما سقط الحسین من بطن امه و كنت ولّیتُها قال النبی (صلّی الله علیه و آله و سلّم): یا عمةَ هلُمیّ الیّ اِبنی فقلتُ یا رسول الله انّا لم نُنَضلّفهُ بعدُ. فقال: یا عمه انتِ تُنظّفه ان الله تبارك و تعالی قد نظفه و طهّرهُ.
به نقل از صفیه فرمود: آنگاه كه امام حسین از مادر متولد شد من پرستارش بودم. پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: ای عمه فرزندم را بیاور. گفتم: یا رسول الله ما او را پاك نكرده‏ایم، فرمود: ای عمه تو می‏خواهی او را پاك كنی، خداوند او را پاكیزه و مطهر كرده است.
6ـ حضرت معصومه (سلام لله علیها) وقتی در ساوه مریض شد، به همراهانش فرمود: مرا به قم ببرید زیرا از پدرم [موسی الكاظم(علیه السّلام) [شنیدم كه فرمود: قم مركز شیعیان ما است.
آنچه از این احادیث به دست می‏آید لزوم پرداختن به اهل بیت و مخصوصاً بیان جایگاه علی(علیه السّلام) در آن برهه از تاریخ بوده است. چه محتوای این احادیث در باره قدر و منزلت اهل بیت(علیهم السّلام) است و نشان می‏دهد حضرت معصومه(سلام لله علیها) با شناساندن مقام امیرمؤمنان(علیه السّلام) از زبان رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می‏خواهد جامعه آن عصر را به جریان اسلام راستین و تشیع سوق دهد.

شفیعه

یكی دیگر از فضایلی كه حضرت معصومه(سلام لله علیها) به آن دست یافت، مقام شفاعت است. روایتی كه امام صادق (علیه السّلام) قبل از تولد حضرت معصومه(سلام لله علیها) بیان فرمود دلیل این بدانید بهشت هشت در دارد كه سه در به سوی قم است. بانوی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‏كند و با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‏شوند.
پدر بزرگوار آیت الله العظمی مرعشی نجفی در عالم رؤیا دید كه به محضر امام معصوم رسیده است. امام به ایشان فرمود :

علیك بكریمة اهل ‏البیت

مقام است. حضرت فرمود: «الا و انّ قم الكوفةُ الصغیرة الا انّ للجنة ثمانیة ابوابٍ ثلاثةٌ منها الی قم تقبض فیها امراةٌ من ولدی اسمها فاطمة بنت موسی تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم ؛ آگاه باشید كه قم «كوفه كوچك»است. بدانید بهشت هشت در دارد كه سه در به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آنجا رحلت می‏كند و با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‏شوند.»
از این روایت علاوه بر اثبات مقام شفاعت حضرت معصومه(سلام لله علیها) فراگیر بودن آن نیز روشن می‏شود.
به اعتقاد شیعیان، شفاعت یكی از ضروریات مذهب است و آنان كه به مراتب عالی انسانی دست می‏یابند، می‏توانند در قیامت مؤمنان گناهكار را با شرایط خاص شفاعت كنند و پشتوانه این اعتقاد آیات قرآن و روایات ائمه معصومین است.
رسول اكرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بالاترین جایگاه شفاعت را در قیامت برعهده دارد و قرآن كریم از آن به عنوان مقام محمود یاد كرده است. اما بعد از رسول اكرم بالاترین جایگاه در شفاعت از آن حضرت زهرا (سلام لله علیها) و حضرت فاطمه معصومه (سلام لله علیها) است. به هنگام ازدواج حضرت فاطمه(سلام لله علیها) جبرییل پارچه‏ای آورد كه بر آن نوشته شده بود: خداوند مهریه فاطمه را شفاعت گنهكاران امت محمد قرار داد.حضرت فاطمه(سلام لله علیها) نیز به هنگام شهادت وصیت كرد تا آن پارچه را در كفن او قرار دهند و فرمود: وقتی روز قیامت شود، این سند شفاعت را به دست گرفته، گناهكاران امت پدرم را شفاعت خواهم كرد. بعد از ائمه معصومین هیچ یك از اولیاءِ الهی مقام شفاعتی چون فاطمه (سلام لله علیها) را ندارد و در گستردگی مقام شفاعت وی همان بس كه امام صادق(علیه السّلام) فرمود: با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت خواهند شد. علاوه بر آن در متن زیارتنامه حضرت معصومه (سلام لله علیها) نیز كه دارای سند و به عبارت دیگر روایت از امام رضا(علیه السّلام) است نیز همین مقام (شفاعت) وی توجه ما را به خود جلب می‏كند. آنجا كه می‏خوانیم «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنة فان لك عندالله شأناً من الشأن ای فاطمه ما را در بهشت شفاعت كن.
موید سوم روایات فراوانی است كه ثواب زیارت این بانوی شفیعه را بهشت قرار داده‏اند كه بی گمان می‏توان گفت شفاعت این بانوی گرانقدر برای زائران عارف خود زمینه بهشتی شدن آنها را فراهم خواهد ساخت از جمله آن روایات را می‏خوانیم:
1ـ علامه مجلسی در بحار الانوار می‌‏نویسد: امام رضا (علیه السّلام) فرمود: «من زارها فله الجنة»، هركس او را زیارت كند بهشت برای او است. و فرمود «من زارالمعصومه بقم كمن زارنی» و فرمود: «من زارها عارفاً بحقه فله الجنة»
2ـ امام جواد (علیه السّلام) فرمود: «من زار قبر عمتی بقم فله الجنة» آنكه قبر عمه‏ام در قم را زیارت كند بهشت برای او است.
3ـ امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «ان زیارتها تعادل الجنة» زیارت او همسنگ بهشت است. و فرمود: من زارهاوجبت له الجنة، آنكه او را زیارت كند، بهشت برای او واجب می‏شود.
محدث قمی رویای صادقه‏ای دیده است كه جایگاه بلند شفاعت حضرت معصومه را نشان می‏دهد. وی كه در تیمچه بزرگ قم به مناسبت ایام فاطمیه بر فراز منبر رفته بود فرمود: شبی میرزای قمی را در عالم رؤیا دیدم از او پرسیدم: آیا شفاعت اهل قم به دست حضرت معصومه(سلام لله علیها) است؟ او قیافه‏اش را درهم كشید و فرمود: شفاعت اهل قم با من است. شفاعت عالم با حضرت معصومه(سلام لله علیها) است.

معصومه

از دیگر مراتبی كه فاطمه معصومه (سلام لله علیها) به آن دست یافت مقام عصمت بود. تا آنجا كه یكی از القاب وی به این ویژگی‏اش اختصاص یافت. بر اساس روایتی كه محمد تقی خان سپهر (متوفی1297 ه•• ق) در ناسخ التواریخ از امام رضا(علیه السّلام) نقل كرده است. امام رضا(علیه السّلام) به اعتقاد شیعیان، شفاعت یكی از ضروریات مذهب است و آنان كه به مراتب عالی انسانی دست می‏یابند، می‏توانند در قیامت مؤمنان گناهكار را با شرایط خاص شفاعت كنند و پشتوانه این اعتقاد آیات قرآن و روایات ائمه معصومین است.
ضمن حدیثی لقب معصومه را در باره حضرت فاطمه به كار برد و فرمود:« من زارالمعصومة بقم كمن زارنی» آنكه معصومه را در قم زیارت كند گویا مرا زیارت كرده است. ذبیح ا… محلاتی نیز در ریاحین الشریعه همین روایت را به نقل از كاملا الزیارات‏نقل كرده است و به این ترتیب نوعی از مقام عصمت را برای وی ثابت كرده‏اند. اما اصل مقام عصمت بر اساس اجماع شیعه به تمام پیامبران و امامان و فرشتگان تعلق دارد و آنان از هرگناه و خطا عمداً یا سهواً به دور هستند. بالاترین نوع عصمت (دوری از گناه كبیره و صغیره و دوری از ترك اولی) به پیامبر، فاطمه زهرا و امامان تعلق دارد، و در مراتب دیگر، اولیا دیگر الهی مانند حضرت زینب، حضرت ابوالفضل و فاطمه معصومه(سلام لله علیها) و… قرار دارند.

كریمه

این مقام برای حضرت فاطمه معصومه(سلام لله علیها) آنچنان شهرتی یافته است كه عموم محققان و محدثان از وی به نام فاطمه معصومه یاد می‏كنند. محدث قمی هنگام بحث از دختران موسی بن جعفر(علیه السّلام) می‏نویسد:… برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه فاطمه بنت امام موسی (علیه السّلام) معروف به حضرت معصومه است. علامه شیخ محمد تقی شوشتری نیز از حضرت به نام معصومه یاد می‏كند و می‏نویسد: در میان فرزندان امام كاظم (علیه السّلام) با آن همه كثرتشان بعد از امام رضا(علیه السّلام) كشی همسنگ حضرت معصومه (سلام لله علیها) نبود.
رؤیای صادقه‏ای كه پدر بزرگوار آیت الله العظمی مرعشی نجفی دیده‏اند نیز در تأیید همین مقام است. وی كه سید محمد مرعشی نام داشت و از نسابه‏های گرانقدر بود، علاقه داشت به هر صورت ممكن قبر شریف حضرت فاطمه زهرا(سلام لله علیها) را بداند. برای این كار ختم مجربی را انتخاب و چهل شب آن را خواند.شب چهلم در عالم رؤیا دید كه به محضر امام معصوم (امام باقر یا صادق (علیه السّلام)) رسیده است. امام به ایشان فرمود:
(علیك بكریمة‏اهل البیت)برتو باد كه به كریمه اهل بیت تمسك بجویی.
وی كه تصور كرده بود منظور حضرت، فاطمه زهرا(سلام لله علیها) است، می‏گوید، بله من نیز می‏خواهم قبر شریف حضرت زهرا را بدانم تا بتوانم زیارت كنم كه امام می‏فرماید: منظور من قبر شریف حضرت معصومه (سلام لله علیها) در قم است. و آنگاه فرمود: به جهت مصالحی خداوند اراده فرمود محل قبر شریف حضرت زهرا(سلام لله علیها) مخفی باشد لذا قبر حضرت معصومه را تجلیگاه قبر شریف حضرت زهرا (سلام لله علیها) قرار داد.

* ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : sm1372