این اصل پذیرفته شده در بین مسلمانان که ازدواج موجب زیاد شدن روزی میشود، از آیات قرآن و روایات گرفته شده است. قرآن کریم در این باره میفرماید: «وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»؛[1] مردان و زنان بىهمسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بىنیاز مىسازد خداوند گشایش دهنده و آگاه است!
پیامبر اسلام(ص) در این ارتباط فرمود: «الْتَمِسُوا الرِّزْقَ بِالنِّکَاح»؛[2] با ازدواج روزی به دست آورید.
حضرتش(ص) در جایی دیگر میفرماید: با کنیزان بىهمسر خود ازدواج کنید؛ زیرا خداوند متعال اخلاق آنانرا نیکو مىگرداند، در رزق و روزى آنها وسعت و برکت ایجاد مىکند، و مروّت و شهامت آنانرا افزون مىنماید.[3]
راوی میگوید به امام صادق(ع) گفتم: فدایت شوم، آیا شخص مىتواند قرض کند و به حجّ برود؟ فرمود: آرى. گفتم: مىتواند قرض کند و ازدواج نماید؟ فرمود: آرى، چه او هر روز و هر شب منتظر رسیدن روزیش از جانب خدا مىباشد.[4]
با توجه به آیه قرآن و روایاتی که در این موضوع وارد شده، به نظر میرسد فراوانی روزی به وسیله ازدواج دست کم از این راهها به دست میآید.
۱. با توجه به اینکه فاعل مطلق و بیواسطه خداوند است و هر کاری به اذن او صورت میگیرد، رزق و روزی نیز به دست خداوند است و هر کس را بخواهد بیحساب روزی میدهد.[5] در برخی از مواقع بندگان متوجه آن میشوند.[6] ولی چه بسا رزق و روزی از جانب خداوند به برخی از بندگان بدون حساب برسد، اما بنده به طور عادی به آن پی نبرد.
۲. رزق و روزی بیشتر میتواند از آثار طبیعی ازدواج و تشکیل خانواده باشد. کسانی که هنوز ازدواج نکردند و صاحب همسر و فرزندانی نیستند نوعاً در خانه پدری زندگی میکنند و وعدههای غذاییشان را در همانجا و گاهی نیز با دوستانشان در بیرون از منزل میل میکنند؛ لذا انگیزه چندانی برای کار و جمع آوری ثروت برای تهیه مسکن، ماشین و … ندارند، اما همین شخص به محض اینکه تشکیل خانواده میدهد در درونش انگیزه پیدا میشود تا صاحب فرزند، مسکن و ماشین و … شود و به نحوی تلاشش را افزایش میدهد تا بتوانند وسایل آسایش و آرامش آنان را فراهم کند.
با در نظر گرفتن راه اول، روزی اثری است که بر ازدواج بار میشود و ربطی به زن و مرد ندارد، اما با توجه به راه دوم نظر به اینکه نوعاً مرد عهدهدار مخارج خانواده میباشد، این روایات انصراف به او دارد، اما اگر زنی که ثروت و درآمدی داشته و خود را در مخارج خانواده شریک دانسته و به یاری همسرش بشتابد، ممکن است افزایش روزی خانواده از راه درآمد و ثروت او نیز ایجاد شود.
پیامبر اسلام(ص) در این ارتباط فرمود: «الْتَمِسُوا الرِّزْقَ بِالنِّکَاح»؛[2] با ازدواج روزی به دست آورید.
حضرتش(ص) در جایی دیگر میفرماید: با کنیزان بىهمسر خود ازدواج کنید؛ زیرا خداوند متعال اخلاق آنانرا نیکو مىگرداند، در رزق و روزى آنها وسعت و برکت ایجاد مىکند، و مروّت و شهامت آنانرا افزون مىنماید.[3]
راوی میگوید به امام صادق(ع) گفتم: فدایت شوم، آیا شخص مىتواند قرض کند و به حجّ برود؟ فرمود: آرى. گفتم: مىتواند قرض کند و ازدواج نماید؟ فرمود: آرى، چه او هر روز و هر شب منتظر رسیدن روزیش از جانب خدا مىباشد.[4]
با توجه به آیه قرآن و روایاتی که در این موضوع وارد شده، به نظر میرسد فراوانی روزی به وسیله ازدواج دست کم از این راهها به دست میآید.
۱. با توجه به اینکه فاعل مطلق و بیواسطه خداوند است و هر کاری به اذن او صورت میگیرد، رزق و روزی نیز به دست خداوند است و هر کس را بخواهد بیحساب روزی میدهد.[5] در برخی از مواقع بندگان متوجه آن میشوند.[6] ولی چه بسا رزق و روزی از جانب خداوند به برخی از بندگان بدون حساب برسد، اما بنده به طور عادی به آن پی نبرد.
۲. رزق و روزی بیشتر میتواند از آثار طبیعی ازدواج و تشکیل خانواده باشد. کسانی که هنوز ازدواج نکردند و صاحب همسر و فرزندانی نیستند نوعاً در خانه پدری زندگی میکنند و وعدههای غذاییشان را در همانجا و گاهی نیز با دوستانشان در بیرون از منزل میل میکنند؛ لذا انگیزه چندانی برای کار و جمع آوری ثروت برای تهیه مسکن، ماشین و … ندارند، اما همین شخص به محض اینکه تشکیل خانواده میدهد در درونش انگیزه پیدا میشود تا صاحب فرزند، مسکن و ماشین و … شود و به نحوی تلاشش را افزایش میدهد تا بتوانند وسایل آسایش و آرامش آنان را فراهم کند.
با در نظر گرفتن راه اول، روزی اثری است که بر ازدواج بار میشود و ربطی به زن و مرد ندارد، اما با توجه به راه دوم نظر به اینکه نوعاً مرد عهدهدار مخارج خانواده میباشد، این روایات انصراف به او دارد، اما اگر زنی که ثروت و درآمدی داشته و خود را در مخارج خانواده شریک دانسته و به یاری همسرش بشتابد، ممکن است افزایش روزی خانواده از راه درآمد و ثروت او نیز ایجاد شود.
[1]. نور، ۳۲.
[2]. طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص 196، شریف رضى، قم، چاپ چهارم، 1412ق، 1370ش.
[3]. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) زَوِّجُوا أَیَامَاکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ یُحْسِنُ لَهُمْ فِی أَخْلَاقِهِمْ وَ یُوَسِّعُ لَهُمْ فِی أَرْزَاقِهِمْ وَ یَزِیدُهُمْ فِی مُرُوَّاتِهِ»، راوندى، سید فضل الله، النوادر، ص 36، دار الکتاب، قم. چاپ اول، بیتا.
[4]. «رَوَى الْمِیثَمِیُّ عَنْ أَبِی مُوسَى قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) جُعِلْتُ فِدَاکَ یَسْتَقْرِضُ الرَّجُلُ وَ یَحُجُّ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ یَسْتَقْرِضُ وَ یَتَزَوَّجُ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُ یَنْتَظِرُ رِزْقَ اللَّهِ غُدْوَةً وَ عَشِیَّةً»، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 182 و 183، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ دوم، 1413ق.
[5]. «إِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ»، آل عمران، 37.
[6]. «و هر وقت که زکریا به محراب نزد او (مریم) مىرفت، پیش او خوردنى مىیافت. مىگفت: اى مریم، اینها براى تو از کجا مىرسد؟ مریم مىگفت: از جانب خدا زیرا او هر کس را که بخواهد بىحساب روزى مىدهد، همان.