استفراغ خونی

استفراغ خونی، (hematemesis) که به آن همماتز نیز گفته می شود، به مقدار قابل توجهی خون در استفراغ اشاره دارد. رگه های کوچک یا لکه های خون در موادی که ممکن است از دندان، دهان یا گلو ناشی شود معمولاً هماتمز محسوب نمی شود. خون در استفراغ خونی ممکن است قرمز روشن و یا قهوه سیاه یا قهوه ای به نظر برسد. خون قهوه ای اغلب هنگام استفراغ شبیه قهوه است. رنگ خون استفراغ شده اغلب می تواند منبع و شدت خون ریزی را به پزشک نشان دهد.

به عنوان مثال، خون تیره تر به طور کلی نشان می دهد که خون ریزی از یک منبع فوقانی دستگاه گوارش مانند معده ناشی می شود. از طرف دیگر خون قرمز روشن اغلب نشانگر یک قسمت خون ریزی حاد از مری یا معده است و احتمال دارد یک منبع خون ریزی فوری باشد.

استفراغ خونی، بازگرداندن محتویات معده می باشد که با خون مخلوط شده، و یا فقط خون است. هماتمز می تواند نگران کننده باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

خون ریزی دستگاه گوارش فوقانی (دهان، مری، معده و روده کوچک فوقانی) از زخم های معده (معده یا اثنی عشر) و یا رگ های خونی پاره شده یک دلیل شایع در استفراغ خونی است.

شرایطی که شخص باعث استفراغ خون می شود نیز می تواند باعث بروز خون در مدفوع هم شود.

اگر مقدار زیادی خون، به طور معمول 500 سی سی یا اندازه یک فنجان کوچک را استفراغ می کنید، یا هماتمز بیمار با سرگیجه یا تغییر در تنفس، همراه است سریعا به پزشک مراجعه کنید.1
 

علل استفراغ خونی

1- سیاه زخم (گوارشی)

علائم و نشانه ها ممکن است شامل: استفراغ خونی، درد شکمی و اسهال خونی شدید باشد. یافته های زودرس شامل: بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و تب است.
 

2- اختلالات انعقادی

خونریزی از دستگاه گوارش و استفراغ خونی متوسط تا شدید ممکن است رخ دهد. سایر یافته ها شامل: خونریزی از بینی و خونمردگی است.
 

3- تومور بدخیم مری

استفراغ خونی یک علامت دیررس است و با درد مداوم قفسه سینه که به پشت منتشر می شود همراه است. سایر علائم و نشانه ها شامل: احساس پری زیر جناغ، اختلال شدید در بلع، تهوع، استفراغ همراه با آسپیراسیون و برگشت مواد غذایی در شب و خلط خونی، تب، سکسکه، گلوی زخمی، مدفوع قیری رنگ و بوی بد تنفس است.
 

4- آسیب مری به وسیله ی مواد سوزاننده

استفراغ خونی همراه با درد ناحیه اپیگاستر و درد قفسه سینه در جلو یا پشت جناغ که هنگام بلع تشدید می شود.

5- پارگی مری

شدت استفراغ خونی با عامل ایجاد کننده پارگی بستگی دارد. درد شدید پشت جناغ، اپیگاستر، گردن یا کتف همراه با ادم قفسه سینه و گردن رخ می دهد.
 

6- پارگی واریس مری

یک وضعیت تهدید کننده حیات است. استفراغ با زمینه ی قهوه ای یا حجیم و قرمز روشن ممکن است رخ دهد. سایر نشانه ها شامل: علائم شوک، اتساع شکمی و مدفوع قیری یا مدفوع خونی بدون درد می باشد. مقدار آن از نشت خفیف تا خونریزی شدید از رکتوم متغیر است.
 

7- تومور بدخیم معده

استفراغ بدون درد، قرمز روشن یا قهوه ای تیره یک علامت دیررس است. یافته های مربوطه شامل: ناراحتی قسمت فوقانی شکمی، بی اشتهایی، تهوع خفیف، سوءهاضمه مزمن که با آنتی اسید تسکین نمی یابد و با خوردن غذا بدتر می شود. یافته های دیررس شامل: خستگی، ضعف، کاهش وزن، احساس پری، مدفوع قیری رنگ، تغییر عادات روده ای و علائم سوء تغذیه می باشد.
 

8- التهاب حاد معده

استفراغ خونی و مدفوع قیری رنگ شایع ترین علائم هستند. سایر یافته ها شامل: درد خفیف اپیگاستر، تهوع، تب، ناخوشی و از دست دادن حجم زیاد خون و علائم شوک است.
 

9- لیومیومای دستگاه گوارش

استفراغ خونی احتمالاً با اختلال در بلع و کاهش وزن همراه است.
 

10- سندرم مالوری ویس

استفراغ خونی و مدفوع قیری رنگ ممکن است رخ دهد. علائم شوک با خونریزی شدید همراه است.
 

11- زخم گوارشی

استفراغ خونی ممکن است رخ دهد. سایر یافته ها شامل: مدفوع قیری رنگ یا مدفوع خونی، لرز، تب و علائم شوکی می باشد.
 

12- سایر علل

جراحی بینی یا حلق و لوله گذاری بینی معده ای یا داخل تراشه ای که با ضربه همراه است ممکن است باعث استفراغ خونی شود.2
 

علائم استفراغ خونی

رنگ و قوام خون ممکن است بسته به علت و محل فیزیکی خون ریزی متفاوت باشد. رنگ خون می تواند از قرمز روشن تا ظاهر دانه های قهوه متغیر باشد. با توجه به علت خونریزی، ممکن است فرد علائم دیگری را تجربه کند که باید پزشک درمیان بگذارد.

علائمی که نشان دهنده شوک است شامل:

سرگیجه، احساس ضعف یا غش کردن

گیجی

پوست سرد، مرطوب، چسبناک و رنگ پریده

ضربان قلب سریع، اضطراب، یا تحریک پذیری

گشادی مردمک ها

تاری دید

حالت تهوع

ضعف

تنفس تند و سطحی

کاهش تولید ادرار

درد شدید معده، استفراغ مقادیر زیادی خون، استفراغ مکرر یا علائم نگران کننده ی دیگر.3

عوارض استفراغ خونی

خفگی یا آسپیراسیون، یکی از عوارض اصلی استفراغ خونی است. خفگی می تواند منجر به تجمع خون در ریه ها شود و توانایی بیمار در تنفس صحیح را مختل کند. آسپیراسیون خون در استفراغ، اگرچه به ندرت دیده می شود، اگر بلافاصله درمان نشود، می تواند خطرناک باشد.

افراد با شرایط زیر در معرض خطر آسپیراسیون محتوای معده قرار دارند:

افراد مسن

مصرف کنندگان الکل

افراد مبتلا به سکته مغزی

افراد با سابقه اختلالات موثر بر توانایی بلع

بسته به علت، استفراغ خونی ممکن است باعث عوارض سلامتی دیگری شود.

کم خونی یکی دیگر از عوارض خون ریزی بیش از حد است. کم خونی کمبود گلبول های قرمز سالم است و به ویژه هنگام از دست رفتن خون سریع و ناگهانی رخ می دهد.

با این حال، در شرایطی که خون ریزی به تدریج رخ می دهد، مانند گاستریت، یا افرادی که از داروی مزمن NSAID استفاده می کنند ممکن است در طی چند هفته تا چند ماه دچار کم خونی شوند. در این حالت، کم خونی می تواند بدون علائم باقی بماند تا زمانی که هموگلوبین یا تعداد گلبول های خون آن ها بسیار کم باشد.

استفراغ خونی ناشی از خون ریزی بیش از حد نیز می تواند منجر به شوک شود. علائم زیر نشانگر شوک هستند:

کاهش ادرار

سریع، تنفس کم عمق

سرما و پوست کم رنگ

سرگیجه هنگام ایستادن

اگر شوک بلافاصله درمان نشود، می تواند منجر به کاهش فشار خون و به دنبال آن اغما و مرگ شود. 1

درمان استفراغ خونی

مراقبت های پرستاری

علائم حیاتی را اندازه گرفته و علائم شوک را جستجو کنید. مدفوع را از نظر خون مخفی بررسی کنید. با دقت جذب و دفع مایعات را ثبت کنید. بیمار را روی تخت استراحت در وضعیت نیمه نشسته قرار دهید.

ساکشن را نزدیک تخت بیمار قرار دهید و در صورت لزوم از آن استفاده کنید. مکرراً بهداشت دهان را رعایت کنید. طبق دستور پزشک یک داروی مسدودکننده گیرنده هیستامینی نوع دو به صورت داخل وریدی تزریق کنید. وازوپرسین ممکن است برای توقف خونریزی از واریس ها لازم باشد.
 

نکاتی راجع به کودکان

این عارضه ممکن است با خورددن اجسام خارجی مرتبط باشد. بیماری خونریزی دهنده و زخم سطحی مری ممکن است باعث استفراغ خونی در شیرخواران شود.
 

نکاتی راجع به سالمندان

استفراغ خونی ممکن است به دلیل وجود ناهنجاری های عروقی، فیستول بین آئورت و روده یا تومور بدخیم دستگاه گوارش فوقانی باشد. بیماری مزمن انسدادی ریه، نارسایی مزمن کبد یا کلیه و استفاده طولانی مدت از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی فرد سالمند را برای خونریزی از زخم ها مستعد می کند.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.drrezadoost.ir
3.www.doctoreto.com