درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) یا اگزما و یا نرودرماتیت  یک نوع بیماری اگزمایی مزمن است که معمولاً در کودکی آغاز می شود. درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی شایع و ماندگار است. این بیماری درصد زیادی از مردم دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. آتوپی نوعی آلرژی خاص است که معمولاً با آسم، آلرژی استنشاقی (تب یونجه) و درماتیت مزمن همراه است.

درماتیت آتوپیک یک بیماری شناخته شده ارثی است که می تواند اعضای یک خانواده را درگیر کند.

پزشک معمولاً با توجه به ظاهر، میزان عارضه پوستی به وجود آمده و سابقه خانوادگی آسم و یا تب یونجه این بیماری را تشخیص می دهد. کلمه آتوپیک یک کلمه یونانی به معنی «عجیب» و عبارت درماتیت به معنی «التهاب پوستی» است. بسیاری از پزشکان و بیماران از کلمه اگزما برای اشاره به این بیماری پوستی استفاده می کنند. به این بیماری گاهی اوقات به آن neurodermatitis نیز گفته می شود.

در صورت بروز درماتیت اتوپیک پوست فرد به شدت ملتهب، قرمز، پوسته پوسته شده و فرد احساس خارش خواهد داشت. علاوه بر موارد گفته شده یکی از عوارض بسیار شایع که مبتلایان به درماتیت آتوپیک از آن شکایت می کنند، خشکی بیش از حد پوست است.1
 

علل درماتیت آتوپیک

در بروز اگزمای آتوپیک عوامل مختلف ارثی ، ایمنی، متابولیک، نورواندوکرین و عفونی مشارکت دارند اما به طور اختصار می‌‌توان گفت که علاوه بر استعداد خانوادگی برای ابتلا به اگزما عوامل دیگری هم در ایجاد یا تشدید آن دخیلند که عبارتند از:
 

استرس

استرس در اشکال گوناگون می‌‌تواند اگزمای آتوپیک را بدتر کند: کم نیستند کودکانی که به هنگام امتحانات دچار حملات اگزما می‌شوند!
 

آب و هوا

تغییرات شدید حرارت می‌‌تواند اگزما را تشدید کند. معمولا در آب وهوای خشک اگزمای آتوپیک شدیدتر می‌شود.
 

مواد حساسیت زا

عوامل مختلف حساسیت زا همچون گرد و غبار و پشم حیوانات و نیز برخی از غذا‌ها به خصوص مواد افزودنی غذایی از دیگر عوامل مشدد اگزما هستند.

علاوه بر این‌ها پوست بیماران مبتلا به اگزمای سرشتی نسبت به بسیاری از عوامل دیگر می‌‌تواند واکنش نشان دهد: ورزش سنگین ، برخی غذا، سایش با لباس ، عفونت‌ها ، آفتاب از جمله این عوامل هستند. البته میزان حساسیت پوست نسبت به عوامل فوق در افراد مختلف متفاوت است.2

علائم درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک (اگزما) دارای علائم و نشانه هایی است که ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد.

این علائم شامل موارد زیر می شود:

خشکی پوست

خارش که ممکن است شدید بوده یا در ساعات انتهایی شب شدت بگیرد

لکه های پوستی قرمز، خاکستری یا قهوه ای رنگ بر روی دست ها، پاها، مچ پا، مپ دست، گردن، قسمت بالایی سینه، پلک ها، پشت زانو و آرنج، صورت و کف سر

برآمدگی های کوچک و برآمده که ممکن است حاوی مایع بوده و در صورت خارش و زخمی شدن مایع از داخل آن خارج شود.

ترک خوردن، پوسته پوسته شدن و زیاد شدن ضخامت پوست

حساسیت و تورم پوست بعد از خارش

بیماری درماتیت آتوپیک غالباً قبل از سن 5 سالگی شروع شده و ممکن است تا زمان بلوغ و میانسالی همراه فرد باقی بماند. در بعضی از افراد علائم به یکباره شدت گرفته و سپس بیماری برای مدت ها خاموش خواهد ماند. این مدت زمان خاموشی بیماری حتی ممکن است تا چندین سال به طول بیانجامد.
 

ویژگی های مهم و اصلی

خارش

عارضه پوستی در محل بیماری (انحنای دست ها و پشت زانوها)

برگشت یا مزمن بودن علائم بیماری

سابقه خانوادگی یا شخصی بروز اختلالات آتوپیک (اگزما، تب یونجه و آسم)
 

ویژگی های جزئی

سن پایین شروع علائم

خشکی، زبری پوست

سطح بالایی از ایمونو گلوبولین E (IgE)، یک نوع آنتی بادی موجود در خون

ایکتیوز

پیلاریس کراتوزیس

درماتیت دست و پا

اگزمای نوک سینه

احتمال عفونت پوستی

مثبت بودن نتیجه تست های آلرژی پوستی.1
 

عوارض

درماتیت عصبی (Neurodermatitis)

خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و درنتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می‌‌شود.

درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه ای از پوست که دائما خارانده می‌‌شود، سفت و چرم مانند می‌‌شود.
 

عفونت‌های پوست

بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم‌های باز و آماده به آلوده شدن بوجود می‌‌آید.
 

عوارض چشمی‌‌

درماتیت آتوپیک شدید می‌‌تواند باعث عوارض چشمی‌‌شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی ‌‌به چشم وارد شود.

زمانیکه این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک‌ها شدید می‌‌شود. اگر شک دارید عوارض اگزمای آتوپیک باعث مشکلات چشمی‌‌در شما شده، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.2
 

درمان درماتیت آتوپیک

اهداف درمان شامل تلاش برای حذف التهاب و عفونت و حفظ و بازسازی سد لایه شاخی پوست با کاربرد نرم‌کننده، کاربرد ضدخارش‌ها برای کاهش آسیبی که خود شخص برای پوست گرفتار ایجاد می‌کند و کنترل فاکتورهای تشدید‌کننده است. بیشتر بیماران را می‌توان در کمتر از ۳ ماه تحت کنترل درآورد.
 

محدودیت‌های غذایی

در میان تعداد کمی از کودکان و بالغان مبتلا به درماتیت آتوپیک که به تست آزمون تحریکی غذا پاسخ مثبت دارند، تشدید ضایعات اگزمایی مشاهده می‌شود. یک کودک مبتلا به درماتیت آتوپیک که به درمان‌های روزمره پاسخ نمی‌دهد احتمالا بیش از ۵۰ درصد امکان حساسیت غذایی دارد.

وقتی که یک رژیم مناسب و با محدودیت برنامه‌ریزی شود و بیمار تحت آن رژیم قرار گیرد، بهبود بالینی قابل توجه در عرض یکی دو ماه به وجود می‌آید.

حساسیت غذایی معمولا ناشی از تعداد محدودی آنتی‌ژن است و ممکن است پس از سال‌ها از بین برود. پس از خوردن غذاهایی که سرشار از هیستامین هستند، عود مشخص اگزمای آتوپیک در ۵۰ درصد بیماران گرفتار مشاهده شده است.

آنتی‌هیستامین‌ ها

به‌طور کلی آنتی‌هیستامین‌ها آثار درمانی محدودی ایجاد می‌کنند. اثر کمی بر تسکین خارش اما اثر مطلوبی بر خواب دارند و به خواب راحت‌تر کمک می‌کنند. این نکته را باید در مورد شیرخواران و بالغان درنظر داشت. برحسب نیاز فرد، آنتی‌هیستامین را می‌توان به‌طور مداوم یا قبل از خواب تجویز کرد.

تداوم آنتی‌هیستامین‌ها برای دوره کوتاهی بعد از رفع التهاب، به ایجاد دوره نقاهت آرام کمک می‌کند. بیشتر بیماران هیدورکسی زین را به خوبی تحمل می‌کنند.

دوز آن طیف گسترده‌ای دارد و احتمال بروز عوارض جانبی کم است. آنتی‌هیستامین‌های موضعی، می‌توانند درجاتی از بی‌حسی را در منطقه ضایعه ایجاد کنند.
 

درمان عوامل عفونی

آنتی‌بیوتیک‌های ضداستافیلوکوکی در درمان بیمارانی که عفونت یا کلونیزاسیون با استاف طلایی دارند، بسیار موثر است. اریترومایسین و ماکرولیدهای جدیدتر مانند آزیترومایسین و کلاریترومایسین برای بیمارانی که به سوش‌های استاف طلایی کلونیزه مقاوم نیستند موثر است.

برای استاف اورئوس مقاوم به ماکرولیدها یک پنی‌سیلین پنی‌سیلیناز مقاوم مثلا دی کلوگزاسیلین، اگزاسیلین یا کلوگزاسیلین ارجح است. سفالوسپورین‌های نسل اول برای پوشش عفونت‌های استافیلوکوکی و استرپتوکوکی پیشنهاد می‌شوند.

موپیروسین موضعی در درمان ضایعات عفونی‌شده موثر است. با این وجود در بیماران مبتلا به عفونت ثانویه، یک دوره آنتی‌بیوتیک سیستمیک توصیه می‌شود.
 

کورتیکواستروییدها

مصرف کورتیکواسترویید سیستمیک همانند پردنیزون خوراکی به ندرت در درمان درماتیت آتوپیک مزمن اندیکاسیون دارد، اما گاهی یک دوره درمان با کورتیکواسترویید خوراکی لازم می‌شود.

معمولا درمان بهبود قابل‌توجهی به دنبال دارد ولی قطع دارو ممکن است باعث شعله‌ور شدن مجدد شود. در این موارد بهتر است دارو را به تدریج کم کرد. کاربرد کورتیکواسترویید موضعی و نرم‌کننده‌ها از پدیده تشدید حاصل از قطع جلوگیری می‌کند.3
 

پیشگیری از اگزمای آتوپیک

می‌‌بایست تا حد امکان از تماس با عوامل تشدید کننده بیماری همچون محرک‌‌ها، صابون‌‌های قوی، گرمای زیاد، تعریق و مواد حساسیت‌زا پرهیز کرد.

استفاده از مرطوب کننده‌ها بطور مستمر و بخصوص پس از استحمام به منظور نگاه داشتن آب در پوست از اصول مهم پیشگیری است.

می‌‌توان از وازلین یا کرم‌های مختلفی که برای این منظور در دسترس است استفاده کرد.علاوه بر این‌ها رعایت نکات زیر می‌تواند بسیار کمک‌ کننده باشد:

از تغییرات ناگهانی حرارت و رطوبت در محیط بپرهیزید.

از تعریق یا گرمای بیش از حد پیشگیری کنید.

استرس را کاهش دهید.

از تماس با مواد ایجاد کننده خارش مثل پشم یا سایر محرک‌ها دور بمانید.

از صابون‌های قوی، پاک کننده‌ها یا ملاسما اجنتاب کنید.

از فاکتور‌های آلرژن محیطی مثل زوائد حیوانات، زباله و… اجتناب کنید.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.nilforoushzadeh.clinic
3.www.drmehrabian.com