اشتراكات اسلام، مسيحيت و يهوديت را بنويسد؟

خداوند براي جسم انسان غذاهاي زميني قرار داد، و براي روح انسان دستورات الهي (ديني) فرستاد و نامش را اسلام گذاشت،[1] و به تدريج آن را بر حسب نياز و توان بشر فرو فرستاد و تكامل بخشيد تا اينكه وحي الهي مبني بر اكمال دين نازل شد و خداوند راضي گرديد تا اسلام دين بشريت باشد،[2] لذا اديان آسماني اشتراكاتي دارند و ما در اينجا به خاطر كثرت اشتراكات و نگنجيدن آن در مقاله‌اي كوتاه به بعضي از آنها مي‌پردازيم.
1. هر سه دين اسلام، يهود و مسيحي قائل به خداوند يكتايي هستند كه آفريدگار جهاني است كه از اول، هيچ چيزي وجود نداشت و او همه چيز را خلق نمود؛[3] بشنو اي يهود، خداوند، خداي ما، خداي يكتا است، تو اعتقاد داري كه خدا يكي است، درست است و شياطين نيز معتقدند و مي‌لرزند، آن احدِ خالقِ كل شيء[4]، عادل است و داوري‌هاي او همواره درست و عادلانه است و او صادق القول و عادل است كه هرگز به بندگان خود ظلمي روا نمي‌دارد،[5] و مثل همه موجودات، حضرت آدم ابو البشر ـ عليه السّلام ـ را خلق كرد و همسرش حضرت حوا ـ سلام الله عليها ـ را آفريد و انسان را از اين دو نفر گسترش داد[6] و براي هدايتش رسولاني از خودشان فرستاد به مانند حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ كه فرشته خداوند از ميان بوته‌ شعله آتش به او نمودار شد … و خداوند فرمود: اينجا كه مي‌آيي نعلين را از پا درآور، اينجا مقامي مقدس است … و خداوند فرمود: نزد فرعون برو، البته با تو خواهم بود و اين برايت علامتي است كه فرستاده‌ام هستي.
2. خداوند به واسطة حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ آئين، براي بشر قرار داد و به وسيله حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ نعمت و راستي را فرستاد، و رحمت و رفعت، به وسيله ختمي مرتبت حضرت محمّد ـ صلّي الله عليه و آله ـ به جهان داده شد،[7] اين پيامبران الهي دستورات خداوند كه احكام الهي است را براي بشريت آورده‌اند.
هر يك از اين سه دين به پيامبران قبل از خود ايمان و اعتقاد دارند؛ كتاب مقدس يهوديان شامل كتاب حضرت موسي ـ عليه السّلام ـ و كتاب چند پيامبر گذشته است؛ كتاب مقدس مسيحيان شامل عهد عتيق (كتاب يهوديان) و عهد جديد (انجيل) است، و نيز مسلمانان به همه انبياء از حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ تا حضرت خاتم ـ صلّي الله عليه و آله ـ اعتقاد دارند.[8]3. نماز در هر سه دين وجود دارد؛ در تورات آمده است كه: اي يهود سرور ما موسي چهل روز و چهل شب به درگاه خداوند نماز خواند؛ نماز سه گانه را در بامداد، غروب آفتاب و شامگاه بخوانيد؛ و انجيل مي‌گويد: عيسي ـ عليه السّلام ـ شاگردان خود را مرخص نمود و تنهائي به جهت نماز بر كوهي صعود نمود؛ و مسلمانان نماز پنجگانه را در صبح، ظهر و عصر و مغرب و عشاء برپا مي‌دارند[9] و همچنين است روزه؛ يهود هر وقت فرصتي يافت براي عجز و تواضع نزد خداوند روزه مي‌گيرد تا به گناهش اعتراف نمايد و توبه كند تا رضايت خداوند را به دست آورد، روزة آنها از غروب آفتاب شروع مي‌شود تا فردا غروب؛ حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ فرمود: خواهد آمد ايامي بعد از من كه در آن ايام روزه خواهيد داشت، و قرآن مي‌فرمايد: اي كساني كه ايمان آورديد، روزه را بر شما واجب كردم همان گونه كه براي امت‌هاي قبل از شما واجب نمودم.[10]4. در هر سه دين ازدواج امري مقدس است، يهود ازدواج را يك فريضه ديني خطيري مي‌شمارد، خداوند انسان را مرد و زن آفريده و فرمود كه بارور و بسيار شويد، زمين را پر كنيد، هر كس زن ندارد يك آدم كامل به تمام معنا نيست، و مسيحيت ازدواج را نشانه محبت خداوند به بشريت مي‌داند كه به وسيله آن زن و مرد اتحاد مقدس و غير قابل انفصال مي‌يابد، و مسلمانان ازدواج را مستحب مؤكد و سنت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌دانند، خداوند در قرآن دستور ازدواج داده است.[11]5. در هر سه دين، فردي كه به دستورات دين عمل نمي‌كند عاصي و گناه‌كار شمرده مي‌شود، يهود مي‌گويد: گناه چيزي بيشتر از تمرد و عصيان عليه خداوند نيست، و مسيحي گناه را قصور در مورد كارهايي كه شريعت به آن تكليف نمود و انجام كارهايي كه از آن نهي نموده مي‌داند، نوكري كه خواسته­ي مولا را مي‌داند و عمل نمي‌كند يا بر خلاف آن عمل مي‌كند بسيار تازيانه مي‌خورد؛ و مسلمانان مخالفت با دستورات ديني را گناه مي‌شمارند و عالَم را محضر خدا مي‌دانند كه نبايد در محضرش مخالف با دستورش رفتار كرد.[12]6. هر سه دين قائل به توبه گناه‌كاران هستند، پيغمبران زيادي از ميان ملت اسرائيل برخواستند، همه دربارة خوشي‌هاي دوران مسيح و سعادت توبه‌كاران صحبت كردند؛ و مسيحيان معتقدند كه در هر زمان و هر چند بار كه دواطلب بخواهد مي‌تواند نزد كشيش توبه كند، كشيش از ناحيه رسولان، و رسولان از ناحية عيسي ـ عليه السّلام ـ به اين منصب نائل آمدند؛ و حضرت مسيح ـ عليه السّلام ـ فرمود: روح القدوس را دريابيد، گناهان هر كس را ببخشد، بخشيده مي‌شود و آناني را كه نبخشد، بخشيده نخواهد شد؛ و مسلمانان خداوندرا توّاب (بسيار توبه‌پذير) مي‌دانند.[13]7. در هر سه آئين اعتقاد به معاد وجود دارد، هر چند كه اين اعتقاد از تورات به آساني به دست نمي‌آيد؛ يهود اعتقاد به رستاخيز را يكي از اصول دين و ايمان مي‌داند و انكار آن را گناهي بزرگ مي‌شمارد و مي‌گويد: ارواح بدكاران در جايگاه خاص مجازات (كه به زبان عبري «گه هي نوم» مي‌گويند) فرود مي‌آيد و نيكوكاران در باغ عدن همان بهشت معروف (كه به زبان عبري «گن عدن» مي‌گويند) جاويدان خواهند بود، و مسيح مي‌گويد: از آن كس بترسيد كه قادر بر هلاك نمودن روح و جسد در جهنم است، و قرآن مي‌فرمايد: قيامت نزديك است … مردم وحشت‌زده چون دسته‌هاي ملخ از قبر بر مي‌خيزند و … عذاب جهنم شديد است و … و بهشتيان غرق در نعمت و مسرورند.[14]8. هر سه دين اعتقاد به ناجي دارند، يهوديان مي‌گويند از آغاز خلقت عالم، پادشاه ماشيح به دنيا آمد، چون لزوم وجود او حتي پيش از آنكه جهان آفريده شود به ذهن خداوند خطور كرد، ماشيح يك انسان است كه از طرف خداوند مأمور به انجام وظيفة خاص خواهد بود؛ … او مسكينان را به عدالت داوري خواهد كرد و به جهت مظلومان زمين را به راستي حكم خواهد كرد؛ و مسيح مي‌گويد: كمرهاي خود را بسته چراغ‌هاي خود را روشن نگه داريد، مانند كسي كه انتظار آقاي خود را مي‌كشد … شما نيز مستعد باشيد زيرا در ساعتي كه گمان نمي‌بريد پسر انسان خواهد آمد؛ و قرآن مي‌فرمايد: ما اراده كرديم بر روي زمين آنها كه به استضعاف كشانده شده‌اند آنها را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم.[15]9. در هر سه دين، زنا، سرقت، شهادت دروغ، قتل و … حرام است؛

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ تاريخ مختصر اديان بزرگ، فليسن شاله، ترجمه: دكتر منوچهر خدايار محبي.
2ـ اسلام شناسي دين تطبيقي، دكتر منوچهر خدايار محبي.
3ـ همبستگي اديان و مذاهب اسلامي، آيت الله محمّد ابراهيم جناتي.

پي نوشت ها:
[1] . آل عمران/19.
[2] . مائده/3.
[3] . توحيد/1، بقره/29؛ تورات، سفر پيدايش، فصل 1، بند 3‌ ـ 1؛ انجيل يوحنا، باب اول، بند 4 ـ 1؛ مرقيس، باب 10، بند 6.
[4] . براهام كهن، گنجينه‌اي از تلمود، مترجم امير فريدون گرگاني، تهران، اساطير، اول، 1382، ص 31، و انجيل، نامة يعقوب حواري، باب 2، بند 19، توحيد/1، بقره/29.
[5] . گنجينه‌اي از تلمود، 42، نامه اول يوحنا حواري، باب 1، بند 9، آل عمران/182.
[6] . تورات، سفر پيدايش، فصل 1، بند 27 و 26، انجيل متي، باب 19، بند 9 ـ 4، نساء/1، حجرات/13.
[7] . تورات، سفر پيدايش، فصل 3، بند 12 ـ 2، گنجينه‌اي از تلمود، 42، انجيل يوحنا، باب 1، بند 16، لوقا، باب 12، بند 49، قرآن، طه/13 ـ 9، انبياء/107.
[8] . انعام/87 ـ 83 و …
[9] . تورات، سفرتثنيه، فصل 9، بند 21، انجيل متي، باب 14، بند 24، اسراء/78 و اعراف/142.
[10] . مستر هاكس (مترجم)، قاموس كتاب مقدس، تهران، اساطير، اول، 1378، ص 428، انجيل لوقا، باب 5، بند 36، بقره/183.
[11] . تورات، سفر پيدايش، فصل 1، بند 28 و 27، گنجينه‌اي از تلمود، 186 و 180 و 18، و زيبايي‌نژاد، محمّد رضا، مسيحيت شناسي مقايسه‌اي، تهران، سروش، اول، 1382، ص 332، نساء/3.
[12] . گنجينه‌اي از تلمود، 115، انجيل لوقا، باب 13، بند 49؛ خميني، روح الله، صحيفة امام، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام، دوم، 1379، ج 8، ص 110، و ج 13، ص 41، بقره/257.
[13] . گنجينه‌اي از تلمود، 123، مسيحيت شناسي مقايسه‌اي، 322، انجيل يوحنا، باب 2، بند 24، نور/10، حجرات/12.
[14] . گنجينه‌اي از تلمود، 362 و 383، انجيل متي، باب 12، بند 28، و سورة قمر و سوره انسان.
[15] . گنجينه‌اي از تلمود، 352، تورات، كتاب اشعيابي، فصل 11، بند 10 ـ 1، انجيل لوقا، باب 12، بند 36 و 35، قصص/5.