اصلاح و تصفیه حوزهها از نگاه امام خمینی (ره)
شرایط مصلح امور حوزه
ما هرگز نمیگوییم که این طبقه یکسره خوب و منزهند و برای اصلاح آنها نباید قدمی برداشت اینها هم مثل سایر طبقات خوب و بد دارند و بدهای آنها از همهی بدها فساد و ضررشان بیشتر است چنانچه خوبهای آنها از تمام طبقات نفعشان هم برای مردم و هم برای کشور و استقلال آن بیشتر و بالاتر است لکن اصلاح آنها را امثال رضاخان که نمیدانست روحانی را با هاء هوّز مینویسند یا حاء حطّی نباید بکند … کسی میتواند دست اصلاح به این دستگاه دراز کند که چند شرط زیر را داشته باشد:
1. تخصص در علوم روحانیه که سخنهای او کورکورانه و از روی جهالت نباشد.
2.علاقهمندی به دیانت و روحانیّت و عقیده به اینکه روحانیّت در کشور لازم است.
3. پاک بودن نیت او که دست درازیش برای نفع طلبی نباشد.
4. عقل تدبیر و تمیز صلاح و فساد، تا کارهایش از روی نقشههای خردمندانه باشد.
5. نفوذ روحانی که نقشههای خود را بتواند عملی کند.
این شرایط اگر پیدا شود فقط در روحانیین درجه اول پیدا میشود دیگران به کلی از این حساب خارجند. بعضی از آنها نیز کم و بیش به اصلاح کوشیده و میکوشند ولی البته آن نتیجهی روشن را که اصلاح تمام افراد باشد نگرفتهاند. (1)
روحانی نمایان توطئهگر توبه کنند
وصیت اینجانب به آن طایفه از روحانیون وروحانی نماها که با انگیزههای مختلف با جمهوری اسلامی و نهادهای آن مخالفت میکنند و وقت خود را وقف براندازی آن مینمایند و با مخالفان توطئهگر و بازیگران سیاسی کمک، و گاهی به طوری که نقل میشود با پولهای گزافی که از سرمایهداران بیخبر از خدا دریافت برای این مقصد میکنند کمکهای کلان مینمایند، آن است که شماها طرفی از این غلط کاریها تاکنون نبسته و بعد از این هم گمان ندارم ببندید. بهتر آن است که اگر برای دنیا به این عمل دست زدهاید – و خداوند نخواهد گذاشت از شما به مقصد شوم خود برسید – تا درِ توبه باز است از پیشگاه خداوند عذر بخواهید و با ملت مستمند مظلوم همصدا شوید و از جمهوری اسلامی که با فداکاریهای ملت به دست آمده حمایت کنید، که خیر دنیا و آخرت در آن است. گر چه گمان ندارم که موفق به توبه شوید. (2)
هشدار به شیطنتگران
من به این اشخاصی که در بعضی حوزههای علمیه مجتمع شدند، گوشزد میکنم و هشدار میدهم که از شیطنت دست بردارند که اشخاص شما شناخته شدهاند. ما برای اینکه آرامش در کشور باشد، به شما تعرضی تاکنون نکردهایم، لکن اگر ادامه پیدا بکند این شیطنتها و این دستهبندیها، چه در تهران و چه در قم و چه در مشهد و چه در سایر جاهای ایران، افراد شناخته شده توسط دادگاهها خواسته خواهند شد و چنانچه آنها را در دادگاه حاضر کنند، خواهند فهمید که در طول این مدتی که این ملت شریف خون داده است و زحمت کشیده است و آوارگی دیده است، شماها چه کردهاید. (3)
اصلاح افکار مقدس نمایان، اخراج دین فروشان
[باید] افکار جماعت مقدسنما که مردم را از داخل حوزههای روحانیّت از اسلام و اصلاحات اجتماعی باز میدارند اصلاح شود، آخوندهای درباری که دین را به دنیا میفروشند از این لباس خارج و از حوزهها طرد و اخراج شوند. (4)
طرد آخوندهای جیرهخوار و ملیگرایان بیخبر از اسلام
هان! این مسلمانان قدرتمند، به خود آیید و خود را بشناسید و به عالم بشناسانید؛ و اختلافات فرقهای و منطقهای را، که به دست قدرتهای جهانخوار و عمال فاسد آنها برای غارت شما و پایمال کردن شرف انسانی و اسلامی شما بار آمده، به حکم خدای تعالی و قرآن مجید به دور افکنید؛ و تفرقه افکنان، از قبیل آخوندهای جیرهخوار و ملیگرایان بیخبر از اسلام و مصالح مسلمین را از خود برانید، که ضرر اینان بر اسلام از ضرر جهانخواران کمتر نیست. اینان اسلام را وارونه نشان میدهند، و راه را برای غارتگران باز میکنند. خداوند تعالی اسلام و ممالک مسلمین را از شرّ جهانخواران و پیوستگان و وابستگان به آنان نجات دهد. (5)
مقصد انبیاء خیلی کم حاصل شده است
من باید عرض کنم که مقصد اصلی انبیا تا حالا کم حاصل شده است، خیلی کم. اگر فردا آخوندهای درباری نگویند که فلانی گفت پیغمبرکاری ازش نیامده!، اگر پیغمبر مقصدش حاصل شده بود، این آخوندهای دربای حالا نبودند. اگر مقصد انبیا حاصل شده بود، این دولت آمریکا و نمیدانم دیگران نبودند حالا. اگر اینها میگویند که الان مقصد انبیا حاصل شده است، و این همه فساد در دنیا هست، پس مقصد انبیا معلوم میشود این فسادها بوده که حاصل شده مقصد انبیا حاصل نشده است. (6)
خطر بسیار عظیم نفوذ افراد منحرف در حوزههای علمیه
وصیت اینجانب به حوزههای مقدسهی علمیه آن است که کراراً عرض نمودهام که در این زمان که مخالفین اسلام و جمهوری اسلامی کمر به براندازی اسلام بستهاند و از هر راه ممکن برای این مقصد شیطانی کوشش مینمایند، و یکی از راههای با اهمیت برای مقصد شوم آنان و خطرناک برای اسلام و حوزههای اسلامی، نفوذ دادن افراد منحرف و تبهکار در حوزههای علمیه است، که خطر بزرگ کوتاه مدت آن بدنام نمودن حوزهها با اعمال ناشایسته و اخلاق و روش انحرافی است و خطر بسیار عظیم آن در دراز مدت به مقامات بالا رسیدن یک یا چند نفر شیاد که با آگاهی بر علوم اسلامی و جا زدن خود را در بین تودهها و قشرهای مردم پاکدل و علاقهمند نمودن آنان را به خویش و ضربهی مهلک زدن به حوزههای اسلامی و اسلام عزیز و کشور در موقع مناسب میباشد. و میدانیم که قدرتهای بزرگ چپاولگر در میان جامعهها افرادی به صورتهای مختلف از ملیگراها و روشنفکران مصنوعی و روحانینمایان که اگر مجال یابند از همه پرخطرتر و آسیب رسانترند ذخیره دارند که گاهی سی – چهل سال با مشی اسلامی و مقدس مآبی با «پان ایرانیسم» و وطنپرستی و حیلههای دیگر، با صبر و بردباری در میان ملتها زیست میکنند و در موقع مناسب مأموریت خود را انجام میدهند. و ملت عزیز ما در این مدت کوتاه پس از پیروزی انقلاب نمونههایی از قبیل «مجاهد خلق» و «فدایی خلق» و «تودهای»ها و دیگر عناوین دیدهاند، و لازم است همه با هوشیاری این قسم توطئه را خنثی نمایند. (7)
وظیفه علما جلوگیری از نفوذ اجانب به حوزهها
امید است که علمای اعلام و مراجع بزرگ اسلام از خیانت و نفوذ اجانب و عمال استعمار به حوزههای علمیه و جامعهی روحانیت جلوگیری به عمل آورند، و ایادی مخالفین را که در سلک روحانیت قرار دارند و اسلام و روحانیت را به سقوط و انحطاط تهدید میکنند طرد و رسوا سازند؛ و اجازه ندهند که مشتی فریب خورده و دنیاطلب، استقلال هزار سالهی شیعه را دستخوش امیال و اغراض مخالفین اسلام و مزدوران استعمار قرار دهند. (8)
نصیحت متواضعانه برای مقابله با غرضورزیها و شایعات
به آن دسته که از روی بعض اشتباهات یا بعض خطاها، چه عمدی و چه غیرعمدی، که از اشخاص مختلف یا گروهها صادر شده و مخالف با احکام اسلام بوده است با اصل جمهوری اسلامی و حکومت آن مخالفت شدید میکنند و برای خدا در براندازی آن فعالیت مینمایند و با تصور خودشان این جمهوری از رژیم سلطنتی بدتر یا مثل آن است، با نیت صادق در خلوات تفکر کنند و از روی انصاف مقایسه نمایند با حکومت و رژیم سابق. و باز توجه نمایند که در انقلابهای دنیا هرج و مرجها و غلطرویها و فرصتطلبیها غیرقابل اجتناب است و شما اگر توجه نمایید و گرفتاریهای این جمهوری را در نظر بگیرید – از قبیل توطئهها و تبلیغات دروغین و حملهی مسلحانهی خارج مرز و داخل، و نفوذ غیرقابل اجتناب گروههایی از مفسدان و مخالفان اسلام در تمام ارگانهای دولتی به قصد ناراضی کردن ملت از اسلام و حکومت اسلامی، و تازه کار بودن اکثر یا بسیاری از متصدیان امور و پخش شایعات دروغین از کسانی که از استفادههای کلان غیرمشروع بازمانده یا استفاده آنان کم شده، و کمبود چشمگیر قضات شرع و گرفتاریهای اقتصادی کمرشکن و اشکالات عظیم در تصفیه و تهذیب متصدیان چند میلیونی، و کمبود مردمان صالح کاردان و متخصص و دهها گرفتاری دیگر، که تا انسان وارد گود نباشد از آنها بیخبر است – و از طرفی اشخاص غرضمند سلطنتطلب سرمایهدار هنگفت که با رباخواری و سودجویی و با اخراج ارز و گرانفروشی به حد سرسامآور و قاچاق و احتکار، مستمندان و محرومان جامعه را تا حد هلاکت در فشار قرار داده و جامعه را به فساد میکشند، نزد شما آقایان به شکایت و فریبکاری آمده و گاهی هم برای باور آوردن و خود را مسلمان خالص نشان دادن به عنوان «سهم» مبلغی میدهند و اشک تمساح میریزند و شما را عصبانی کرده به مخالفت بر میانگیزانند، که بسیاری از آنان با استفادههای نامشروع، خون مردم را میمکند و اقتصاد کشور را به شکست میکشند.
اینجانب نصیحت متواضعانهی برادرانه میکنم که آقایان محترم تحت تأثیر اینگونه شایعهسازیها قرار نگیرند و برای خدا و حفظ اسلام این جمهوری را تقویت نمایند. و باید بدانند که اگر این جمهوری اسلامی شکست بخورد، به جای آن یک رژیم اسلامی دلخواه بقیةالله – روحی فداه – یا مطیع امر شما آقایان تحقق نخواهد پیدا کرد، بلکه یک رژیم دلخواه یکی از دو قطب قدرت به حکومت میرسد و محرومان جهان، که به اسلام و حکومت اسلامی رو [ی] آورده و دل باختهاند، مأیوس میشوند و اسلام برای همیشه منزوی خواهد شد؛ و شماها روزی از کردار خود پشیمان میشوید که کار گذشته و دیگر پشیمانی سودی ندارد. و شما آقایان اگر توقع دارید که در یک شب همهی امور برطبق اسلام و احکام خداوند تعالی متحول شود یک اشتباه است، و در تمام طول تاریخ بشر چنین معجزهای روی نداده است و نخواهد داد. و آن روزی که إنشاءالله تعالی مصلح کل ظهور نماید، گمان نکنید که یک معجزه شود و یک روزه عالم اصلاح شود؛ بلکه با کوششها و فداکاریها ستمکاران سرکوب و منزوی میشوند. و اگر نظر شماها مثل نظر بعض عامیهای منحرف، آن است که برای ظهور آن بزرگوار باید کوشش در تحقق کفر و ظلم کرد تا عالم را ظلم فرا گیرد و مقدمات ظهور فراهم شود، فانّالله وانّاالیه راجعون. (9)
برخورد با متخلفین
من به همهی روحانیین سرتاسر کشور اعلام خطر میکنم! من به همهی ملت اعلام خطر میکنم! به روحانیون اعلام خطر میکنم که چنانچه خدای نخواسته در بین شما کسی است که برخلاف موازین اسلام عمل میکند، او را نهی کنید. اگر نپذیرفت از جرگه روحانیت اخراج کنید. اگر نکنید این کار را، خدای نخواسته صورت روحانیت – که عزّ اسلام است – این را مُشوَّه میکنند. و با مشوّه کردن صورت روحانیت، اسلام به انزوا خواهد [رفت]. اسلام بدون روحانیت مثل کشور بدون طبیب است. گویندگان شما و دانشمندان شما باید توجه داشته باشند که حوزهها را با تدبیر، با نصیحت و همینطور جاهای دیگری که روحانیین مشغول کارهایی هستند، آنها را با تدبیر و با نصیحت وادار کنند به اینکه خدای نخواسته از آنها کاری صادر نشود که بهانه به دست آنهایی که میخواهند شما را از صحنه خارج کنند بیفتد، و قلمها به کار برود و خدمتهای شما ناچیز و نادیده گرفته بشود، و لغزشی اگر در یکی از شما یا در دو تا از شما پیدا شد به حساب روحانیت بگذارند. باید تهذیب بشوید شما، خودتان را تهذیب کنید. کسانی که در حوزهها هستند، اساتیدی که در حوزهها هستند کوشش کنند که حوزهها مهذّب باشد. (10)
محاکمهی روحانی خلافکار
شاید گاهی شما یا مردم خیال بکنند که من اگر از روحانیت طرفداری میکنم برای این است که من هم یک معمّم هستم و این گروهگرایی است. و من کراراً گفتم که من با هر که معمّم است و اسم خودش را روحانی گذاشته است موافق نیستم. و من کراراً گفتم که روحانی که برخلاف مسلک روحانیت و اسلام عمل بکند و توطئهگر باشد این از ساواکی بدتر است. برای اینکه ساواکی، ساواکی است و این ساواکی به صورت معمّم، و لباس روحانیت پوشیده است.
قضیه این نیست که من بگویم هر که عمّامه سرش هست، این مورد تأیید است. خیر، من از بسیاریشان متنفرم، و بسیاریشان را هم اعتقاد به آنها ندارم. و کراراً هم گفتم که اینجاهایی که دادگاه هست، آنجاهایی که مثلاً کمیتهها هستند، باید مواظب باشند که اگر یک روحانی برخلاف [عمل] کرد، خودش را شکایت کنند و همان روحانی را هم بیاورند محاکمه کنند. (11)
تشکیل دادگاه ویژه برای حفظ آبروی روحانیت
خدای متعال میداند که من نسبت به آخوندهای فاسد آن قدر شدید هستم که نسبت به سایر مردم نیستم. ساواکی پیش من محترمتر است از آخوند فاسد! و خدای متعال میداند این را که قضیهی دادگاه ویژه (12) اگر باشد، برای این نیست که دفاع باشد؛ برای این است که یک دسته اشخاص فاسد میخواهند اشخاص آبرومند را از بین ببرند؛ و اینکه آقایان طرح کردند که در محیط خود اینها باشد، برای اینکه خودشان هم میشناسند اینها را. والّا ما ابداً نظر نداریم به اینکه اینها فرق داشته باشند با سایرین. نخیر، فرق دارند. فرق این است که شیطنت [و] ملعنتشان بیشتر از دیگران است. آنقدر صدمهای که اسلام از یک آخوند فاسد میخورد از محمدرضا نمیخورد! در روایات هست که آخوند فاسد و ملّای فاسد در جهنم از بوی تعفنش اهل جهنم در عذاب هستند. در این دنیا هم از بوی تعفن بعض از آخوندهای فاسد دنیا در عذاب است. ما طرفداری از عمامه نمیکنیم. ما طرفداری از اسلام میکنیم. این اسلام پیش شما باشد معظم هستید. پیش هر کس باشد معظم است. عمل نکردن به اسلام و خیانت کردن به اسلام [از] معمم باشد بدتر است از آن کسی که غیر معمم باشد؛ برای اینکه ضررش به اسلام بیشتر از دیگران است. (13)
حکم انتصاب دادستان دادسرای ویژه روحانیت
بسمالله الرحمن الرحیم
جناب حجتالاسلام آقای علی فلاحیان – دامت افاضاته
نظر به اهمیت و حفظ شئون روحانیت و حوزههای علمیه، جنابعالی را با حفظ سمت، به عنوان دادستان دادسرای ویژهی روحانیت منصوب مینمایم تا برطبق موازین شرع مقدس به جرایم روحانینمایان و دین به دنیافروشان رسیدگی نمایید. ضمناً کلیهی دادگاهها و دادسراها موظفند تا با ارسال پروندههای درخواستی که در حدود اختیارات این دادگاه و دادسرا است به شما کمک نمایند. از آنجا که جنابعالی با فعالیتهای ضدانقلاب در هر صورت و لباس آشنایی دارید، بجا است تا بدون درنظر گرفتن فشارهای جانبی از طرف هر شخص و شخصیت به وظیفهی خطیر خود باکمال دقت و قاطعیت عمل نمایید؛ و نیز خدا را حاضر و ناظر بدانید و عدل و انصاف اسلامی را در تمام زمینهها رعایت نمایید. خداوند به شما توفیق خدمت به اسلام و مسلمین و روحانیت را عطا فرماید.
به تاریخ 18 شوال 1407، روحالله الموسوی الخمینی (14)
حکم انتصاب حاکم شرع دادگاه ویژه روحانیت
بسمالله الرحمن الرحیم
جناب حجتالاسلام، آقای علی رازینی – دامت افاضاته
نظر به اهمیت و لزوم حفظ شئون روحانیت و حوزههای علمیه، جنابعالی را با حفظ سمت به عنوان حاکم شرع دادگاه ویژهی روحانیت منصوب مینمایم تا برطبق موازین شرع مقدس به جرایم روحانی نمایان رسیدگی نمایید. بدیهی است که شورای عالی قضایی در زمینهی صدور ابلاغ قضات دادگاه و دادسرا و تأمین نیرو و امکانات لازم کمال مساعدت را خواهد نمود. ضمناً کلیهی دادگاهها و دادسراها موظفند تا پروندههای درخواستی که در حدود اختیارات این دادگاه و دادسراست را ارسال دارند. جنابعالی با کمال دقت و ظرافت و قاطعیت به وظیفهی شرعیتان عمل نمایید؛ و خداوند متعال را ناظر و حاضر دانسته، تحت تأثیر هیچکس و هیچچیز قرار نگیرید. از خداوند متعال موفقیت شما و سایر افرادی که در این مأموریت با شما همکاری مینمایند را خواستارم. والسلام علیکم و رحمةالله.
به تاریخ 18 شوال 1407، روحالله الموسوی الخمینی (15)
پینوشتها:
1. کشفالاسرار، ص 201 – 202.
2. صحیفهی امام، ج 21، ص 445 و 446.
3. همان، ج 14، ص 296 و 297 .
4. ولایتفقیه، ص 137.
5. صحیفهی امام، ج 19، ص 336.
6. همان، ص 437.
7. همان، ج 21، ص 424 و 425.
8. همان، ج 2، ص 489.
9. همان، ج21، ص 446 و 447.
10. همان، ج 14، ص 190 و 191.
11. همان، ج 13، ص 359.
12. دادگاه ویژه روحانیت.
13. صحیفهی امام، ج 10، ص 278 و 279.
14. همان، ج 20، ص 284.
15. همان، ص 285.
منبع مقاله :
سعادتمند، رسول؛ (1390)، درسهایی از امام: اخلاق و تهذیب روحانیت؛ قم: انتشارات تسنیم، چاپ سوم