اعراف بنا به آنچه در روایات اهل بیت علیهم السلام آمده مکانی و یا مکان هایی است بلند بین بهشت و دوزخ که بر آن اشراف دارد، موحوم علامه در المیزان می فرماید: «از بررسی آیات این گونه بدست می آید که: اعراف از مقامات انسانی است که در روز قیامت آشکار می شود و خداوند آن را این گونه مثال زده که بین دار ثواب و دار عقاب حجابی که مانع بین دوزخ و بهشت است و خود حجاب در عین ارتباط با آن دو خارج از حکم دو طرف است و در این قسمت اشخاص هستند که مشرف بر همگان هستند و آگاه بر درجات بهشت یان و درکات دوزخیان اند. (المیزان، ج 8، ص 132) بررسى آیات 46 تا 49 سوره اعراف و نیز روایات متعددى که در این موضوع وجود دارد، نشانگر این است که دو گروه مختلف در اعراف قرار دارند:
الف- ضعفا (کسانى که حسنات و سیئات آنان برابر است): «هنگامى که به بهشتیان نگاه مى کنند، بر آنها درود مى فرستند و مى خواهند با آنان باشند و هنگامى که به دوزخیان نظر مى افکنند، از سرنوشت آنها وحشت نموده و به خدا پناه مى برند».
ب- گروه دوّم بزرگان، انبیا، امامان و صالحان هستند که مشرف بر اهل محشرند و دوزخیان را سرزنش کرده و به گروه اوّل کمک مى کنند که وارد بهشت شوند، (ر.ک: تفسیر نمونه، ج 6، صص 188 ـ 187)
از این بخش آیه شریفه که بزرگان اعراف خطاب به ضعفا مى گویند: «ادخلوا الجنة لاخوف علیکم ولا انتم تحزنون ؛ «داخل بهشت شوید در حالى که هیچ ترسىبر شما نیست و هرگز محزون نخواهید شد».
استفاده مى شود که اصحاب اعراف، ضعفا را شفاعت خواهند کرد و آنان داخل بهشت خواهند شد ولى این بدان معنى نیست که اصحاب اعراف به سزاى کردارهاى بدشان نرسند چرا که معصیت کاران از مؤمنان در همین دنیا، هنگام سکرات مرگ، قبر، عالم برزخ و مواقف قیامتتا زمانى که در اعراف حکم نهایى در مورد آنان صادر شود مشکلات و عذاب هاى فراوان را متحمل خواهند شد تا از گناهانشان پاک شوند ولى چون اعتقادات آنان درست بوده آخرالامر با شفاعت ائمه و پیامبر که از بزرگان اصحاب اعرافند داخل بهشت مى شوند. در بهشت هم درمنازل بالاى آن نخواهند بود. بنابراین با وجود عذاب عالم برزخ و مشکلات قبر و مواقف قیامت و شرمندگى در برابر خالق یکتا و شاهدان بر اعمال دیگر وجود اعراف موجبى براى جرئت پیدا کردن بر معصیت نخواهد بود. بلکه روزنه امیدى براى معصیت کاران است که به سوى خداوند باز گردند و تصور نکنند که ما دیگر جهنمى هستیم و بازگشت براى ما سودى نخواهد داشت. اما مجانین و کسانی که بر اثر اختلالات روانی و غیراختیاری مرتکب گناه می شوند معاقب نیستند. عقاب فرع بر تکلیف است و تکلیف فرع بر عقل، بلوغ و اختیار. بنابراین این گروه در جایگاه متوسطی هستند که عذابی ندارد.
الف- ضعفا (کسانى که حسنات و سیئات آنان برابر است): «هنگامى که به بهشتیان نگاه مى کنند، بر آنها درود مى فرستند و مى خواهند با آنان باشند و هنگامى که به دوزخیان نظر مى افکنند، از سرنوشت آنها وحشت نموده و به خدا پناه مى برند».
ب- گروه دوّم بزرگان، انبیا، امامان و صالحان هستند که مشرف بر اهل محشرند و دوزخیان را سرزنش کرده و به گروه اوّل کمک مى کنند که وارد بهشت شوند، (ر.ک: تفسیر نمونه، ج 6، صص 188 ـ 187)
از این بخش آیه شریفه که بزرگان اعراف خطاب به ضعفا مى گویند: «ادخلوا الجنة لاخوف علیکم ولا انتم تحزنون ؛ «داخل بهشت شوید در حالى که هیچ ترسىبر شما نیست و هرگز محزون نخواهید شد».
استفاده مى شود که اصحاب اعراف، ضعفا را شفاعت خواهند کرد و آنان داخل بهشت خواهند شد ولى این بدان معنى نیست که اصحاب اعراف به سزاى کردارهاى بدشان نرسند چرا که معصیت کاران از مؤمنان در همین دنیا، هنگام سکرات مرگ، قبر، عالم برزخ و مواقف قیامتتا زمانى که در اعراف حکم نهایى در مورد آنان صادر شود مشکلات و عذاب هاى فراوان را متحمل خواهند شد تا از گناهانشان پاک شوند ولى چون اعتقادات آنان درست بوده آخرالامر با شفاعت ائمه و پیامبر که از بزرگان اصحاب اعرافند داخل بهشت مى شوند. در بهشت هم درمنازل بالاى آن نخواهند بود. بنابراین با وجود عذاب عالم برزخ و مشکلات قبر و مواقف قیامت و شرمندگى در برابر خالق یکتا و شاهدان بر اعمال دیگر وجود اعراف موجبى براى جرئت پیدا کردن بر معصیت نخواهد بود. بلکه روزنه امیدى براى معصیت کاران است که به سوى خداوند باز گردند و تصور نکنند که ما دیگر جهنمى هستیم و بازگشت براى ما سودى نخواهد داشت. اما مجانین و کسانی که بر اثر اختلالات روانی و غیراختیاری مرتکب گناه می شوند معاقب نیستند. عقاب فرع بر تکلیف است و تکلیف فرع بر عقل، بلوغ و اختیار. بنابراین این گروه در جایگاه متوسطی هستند که عذابی ندارد.