دعای روز دهم ماه رمضان

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ، وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ، وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ، بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین.

ای خدا مرا در این روز از آنان که بر تو توکل کنند، و نزد تو فوز و سعادت یابند قرار ده، و مرا از آنان که مقربان درگاه تو باشند قرار ده، به حق احسانت ای منت‌های آرزوی طالبان.
 

شرح فرازهای دعا

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ

خدایا من را در ماه رمضان از کسانی قرار ده که اهل توکل به تو هستند، چشمم به دست این و آن نباشد؛ چقدر خوب است که انسان توکل داشته باشد و اهل توکل باشد.
 

ارزش توکل به خداوند

همان‌طور که می‌دانیم تمام امور دنیا و آخرت و هرچه در عالم وجود دارد به امر خداوند کار می‌کند؛ ”إِنَّ الأَمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ”‌(1) یعنی ”به درستی که تمام امور به فرمان خداوند است”‌ و تمام کلیدهای غیب نزد اوست ”وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا هُوَ”‌(2) یعنی ”و کلید خزائن غیب نزد خداوند است (که) کسی جز خدا بر آن آگاه نمی‌باشد”‌ و هر گاه اراده الهی اقتضا کند که امری صورت پذیرد بدون هیچ درنگی صورت خواهد گرفت ”وَإِذَا قَضَى أَمْراً فَإِنَّمَا یَقُولُ لَهُ کُن فَیَکُونُ”‌(3) یعنی ”هنگامی که (خداوند) اراده امری را کند به محض آنکه بگوید موجود باش، پس موجود خواهد شد”‌ و همه عالم فرمان بردار ذات اقدس اویند ”بَل لَّهُ مَا فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ کلُ‏ لَّهُ قَنِتُونَ”‌(4) یعنی ”بلکه هرچه در زمین و آسمان است ملک خداوند است و همه فرمان بردار اویند”‌ پس با توجه به این آیات در می‌یابیم که انسان در هر کاری که می‌خواهد انجام دهد باید به خدای (قادر و متعال) که خالق و آفریدگار اوست توکل کند چرا که امیر مؤمنان حضرت علی علیه ‌السلام فرمودند: ”من توکل علیه کفاه و من ساله اعطاه و من اقرضه قضاه و من شکر جزاه”‌یعنی ”هر کس بر او توکل کند او را کفایت نماید و هر کس از او بخواهد می‌پردازد و هر کس برای خدا به محتاجان قرض دهد وامش را بپردازد و هرکس او را سپاس گوید پاداش نیکو دهد”‌ و خداوند (عزوجل) نیز در قرآن می‌فرماید: ”فاذا عزمت فتوکل علی الله ان الله یحب المتوکلین”‌ یعنی ”پس هنگامی که اراده نمودی (که کاری را انجام دهی) پس بر خداوند توکل نما (که) همانا خداوند توکل کنندگان را دوست دارد”‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از توکل کنندگان واقعی به ذات اقدس قرار دهد…
 

توکل در قرآن

قرآن مجید در موارد متعددی توکل بر خدا را از ویژگی‌های افراد با ایمان می‌داند و می‌فرماید: و علی الله فتوکلوا ان کنتم مومنین(5)؛ بر خدا توکل کنید اگر ایمان دارید. و علی الله فلیتوکل المومنون(6)؛ افراد با ایمان باید تنها بر خدا توکل کنند.
 

توکل چیست؟

پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله و سلم) تفسیر توکل را از جبرئیل سوال کرد، جبرئیل گفت: معنای توکل این است که انسان یقین کند به اینکه سود و زیان, و بخشش و حرمان به دست مردم نیست و باید از آن‌ها ناامید بود و اگر بنده‌ای به این مرتبه از معرفت برسد که جز برای خدا کاری انجام ندهد و جز او به کسی امیدوار نباشد و از غیر او نهراسد و غیر از خدا چشم طمع به کسی نداشته باشد, این همان توکل بر خدا است.(7)
 
شخصی به نام حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام هشتم (علیه السلام) رسیدم و عرض کردم: جانم به فدایت، حد و مرز توکل چیست؟ فقال لی ان لا تخاف مع الله احدا؛ فرمود: توکل آن است که با اتکای به خدا از هیچ کس نترسی..
 

وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ

خدایا من را از رستگاران قرار بده ؛ نه از اهل شقاوت
 

فائزین چه کسانی هستند؟

فائز به معنای سعادتمند است که به کسی گویند که خداوند او را به واسطه عمل به دستوراتش به رحمتش وارد کرده و از عذابش دور ساخته است چنانچه در قرآن می‌فرماید: ”‌قُلْ إِنِّیَ أَخَافُ إِنْ عَصَیْتُ رَبِّی عَذَابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ”‌‌(8) یعنی ”‌بگو که از عذاب روز عظیم (یعنی قیامت) می‌ترسم که معصیت پروردگارم را انجام دهم”‌‌ و در آیه بعد می‌فرماید: ”‌مَّن یُصْرَفْ عَنْهُ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِکَ الْفَوْزُ الْمُبِینُ”‌‌(9) یعنی ”‌کسی که از عذاب روز قیامت در امان بماند و از او عذاب برداشته شود پس به تحقیق به رحمت الهی وارد شده است که این سعادتمندی آشکار است”‌‌ و آنان که از معصیت پروردگار خویش اجتناب می‌کنند یقیناً خداوند از آنان راضی است که این رضایت سرچشمه از رضایت مخلوق به قضا و قدر پروردگار است به طوری که خداوند در قرآن می‌فرماید: ”‌خداوند از ایشان راضی است و آنان از خداوند راضیند که این رستگاری و سعادتمندی بزرگ است”‌‌ که ما نیز از خداوند می‌خواهیم در این روز ما را از کسانی قرار دهد که به فوز عظیم دست یافته‌اند…
 

وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ

خدایا من را از مقربین در گاهت قرار بده؛ خدا نکند طوری زندگی کنیم که خدا به ما بگوید تو بنده من نیستی و ما را از درگاه ربوبی خودش دور کند و بگوید برو ؛ گاهی پدر به فرزند نا صالح خود می‌گوید ؛ برو تو دیگر فرزند من نیستی خدا هم گاهی به بنده خودش که غرق در معاصی شده است می‌گوید : از درگاه من دور شو که دیگر تو بنده من نیستی ! خدا کند که خدا به ما بگوید، تو بنده من هستی.
 

تقوا موجب تقرب به ذات اقدس الهی

کسانی که به خداوند نزدیکترند و در پیشگاه او آبرومندند که تقوای الهی را پیشه کنند چرا که خداوند در قرآن می‌فرماید ”‌ان اکرمکم عند الله اتقکم”‌‌ یعنی ”‌به درستی که گرامی‌ترین شما نزد پروردگار تقوا پیشه ترین شماست”‌‌ و اگر به واژه رسول ”‌اکرم”‌‌ صلی الله علیه و آله توجه کنیم و آیه ”‌ولکم فی رسول الله اسوه حسنه”‌‌ یعنی ”‌و برای شما در رسول خدا الگویی نیکو است”‌‌ را در نظر بگیریم می‌توانیم دریابیم که کسانی که می‌خواهند نزد خداوند آبرویی پیدا کرده و مقرب درگاه او گردند با توجه به آیه ”‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوای الهی را پیشه کنید و برای (رسیدن به خداوند) و آمدن به سوی او وسیله‌ای بیابید”‌‌ باید به آیه ”‌اطیعوالله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم”‌‌ یعنی ”‌خداوند و رسولش و برگزیدگان از ایشان (یعنی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام) را اطاعت نمایید”‌‌ عمل نموده تا بتوانند جزء کسانی قرار گیر که مقرب درگاه الهی هستند. پس ما نیز از خداوند می‌خواهیم به حق لطف و احسانش ما را جزء کسانی قرار دهد که مقرب درگاه اویند.
 

بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَةَ الطَّالِبِین

به حق احسانت خواسته‌های من را اجابت کن؛ ای کسی که غایت طالبین تویی! انسان وقتی از همه جا نا امید می‌شود، آخر کار در خانه خدا می‌رود و آن وقت دعا مستجاب می‌شود.
 

راه شناخت استجابت دعا

اگر می‌خواهی بدانی دعایت مستجاب می‌شود یا نه !؟ به دلت مراجعه کن اگر دیدی در گوشه دلت به کسی غیر از خدا هم امیدواری بدان که دعایت مستجاب نمی‌شود ولی اگر از همه نا امیدی و چشم دلت دست به دامن الهی است بدان که دعای تو مستجاب شده است . در حدیث آمده است که به عزت و جلالم قسم من قطع می‌کنم امید کسی را که به غیر من امید دارد. (10)
 

نماز شب یازدهم ماه رمضان (بلدالامین)

از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است:

فَمَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ الْحَادِی عَشْرَةَ رَکْعَتَیْنِ بِالْحَمْدِ [الفاتحه] وَ الْکَوْثَرِ عِشْرِینَ مَرَّةً، لَمْ یُتْبَعْ بِذَنْبٍ ذَلِکَ الْیَوْمَ وَ إِنْ جَهَدَ إِبْلِیسُ جُهْدَهُ

هر کس در شب یازدهم ماه رمضان، این نماز را بخواند، دو رکعت در هر رکعت یک بار سوره حمد و بیست بار سوره کوثر را قرائت کند، در این روز گناهی مرتکب نمی‌شود و بهترین تلاش شیطان هم نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت.
 

توصیه معنوی

از میان ساعات شبانه‌روز، شب‌ها ویژه‌ی بندگان خاص الهی است؛ کسانی که خود را برای خدا خالص کردند و شب را که همه در خواب و استراحت به سر می‌برند به عبادت معبود خویش به پا خاسته‌اند. تاریکی شب، فرصت مناسبی برای خلوت با معشوق است. خداوند نیز نور خود را در دل آنان می‌تاباند و آن‌ها را از خاصان درگاه خود قرار می‌دهد. سالک همین شب‌زنده‌داری و عبادات خود را نیز به حول و قوه الهی می‌داند و از خدا همیشه حال و توفیق نماز شب را خواستار است، و روز در مراقبه است گناهی از سر نزند تا سبب سلب توفیق نماز شب گردد.

آیت الله بهجت (رحمه الله) فرمودند: «ما در بیدارى درست به وظیفه‌ى خود عمل نمى‌کنیم، با این حال منتظر هستیم که بیدار شویم و تهجد به‌جا آوریم. اگر توفیق شامل حال انسان گردد، از خواب بیدار مى‌شود و مشغول تهجّد مى‌گردد؛ ولى اگر توفیق نباشد، چنان چه بیدار هم بشود، از آن‌ها بهره نمى‌برد. این مطلب به یقین ثابت است و خیلى‌ها نیز نقل کرده‌اند که اگر از حال انسان معلوم شود که مى‌خواهد نماز شب بخواند، بیدارش مى‌کنند، بدون احتیاج به دعاها و آیات معهوده. این بیدارکردن به طرق مختلف است: یا در مى‌زنند و یا صدایى مى‌آید و یا او را به نام صدا مى‌زنند و…». 

اما در شب‌های ماه مبارک رمضان شبی است که مقدّرات یک سال رقم می‌خورد؛ شبی که اعمال انسان‌ها به امام عصر علیه‌السلام عرضه می‌شود و روزی‌های مادی و معنوی یک سال تقسیم می‌گردد؛ شبی برتر از هزار ماه. علمای بالله نیز شب‌های ماه رمضان و گاه شب‌های سال را در انتظار این شب عظیم‌القدر به بیداری می‌گذرانند و به عباد‌‌ت‌هایی باور نکردنی می‌پردازند.

آیت الله بهجت (رحمه الله) فرمودند: «مى‌شنیدیم و باور نمى‌کردیم، لذا به یکى از معاصرین ما گفته بودند در زمان ما در یک شب، هفتاد نفر در قنوت نماز وتر دعاى ابوحمزه می‌خواندند. ایشان بلند شده بود و خود در یکى از شب‌هاى ماه رمضان اِحصا (شمارش) کرده بود و دیده بود در حرم حضرت امیر علیه‌السلام‌ و رواق و اطراف حرم، پنجاه نفر در قنوت وتر مشغول دعاى ابوحمزه هستند.»

بسیارى از بزرگان شب‌هاى ماه رمضان را بیدار می‌ماندند و نمى‌خوابیدند، هر چند نزد ما تقریباً واضح است که شب بیست‌وسوم ماه رمضان، شب قدر است. ولى اول ماه باید قدرى دقت شود که اول ماه دقیقاً تشخیص داده شود. مرحوم آقاى طباطبایى (علاّمه سید محمدحسین طباطبایى‌) هم همین‌طور بود و شب‌هاى ماه رمضان بیدار بود و مى‌فرمود: «یک وقت در روز این‌قدر خوابیده بودیم، کار به اینجا رسید که وقتى بیدار شدیم، با استعجال وضویى براى ظهر و عصر گرفتیم و ظهرَیْن (نماز ظهر و عصر) را با وضو در آخر وقتش اداءً خواندیم!» در کربلا هم بوده‌اند کسانى که شب‌هاى رمضان نمى‌خوابیدند، حتى از بعضى‌ها نقل مى‌کردند که گعده (جلسه‌ى گفت‌و‌گو و شب‌نشینى) مى‌گرفتند و صحبت مى‌کردند تا خوابشان نبرد».
 
پی‌نوشت‌ها:
1. آل عمران ، 154
2. انعام ،59
3. بقره ،117
4. بقره ،116
5. سوره‌ی مائده, آیه‌ی ;23 سوره‌ی توبه, آیه‌ی 51
6. سوره‌ی آل عمران, آیه‌ی122
7. مجلسی, محمد باقر, بحارالانوار, ج 68, ص 138, ح 23
8. انعام ،15
9. انعام ،16
10. کافی ج : 2 ص : 66
 
منابع:
1. جامعة المصطفی / شرح دعای روز دهم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام / نماز شب یازدهم ماه رمضان
3.پایگاه اطلاع رسانی هیات/  ماه مبارک رمضان در کلام آیت الله بهجت (رحمه الله)