دعای روز هشتم مبارک رمضان

اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَةَ الاْیتامِ، وَ اِطْعامَ اْلطَّعامِ، وَ اِفْشآءَ السَّلامِ، وَ صُحْبَةَ الْکِرامِ، بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ.

خدایا روزیم گردان در این ماه مهرورزی نسبت به یتیمان، و خوراندن طعام، و به آشکار کردن سلام، و هم‌نشینی با کریمان به فضل و کرمت ای پناه آرزومندان.
 

 شرح فرازهای دعا

«اَللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَةَ الاْیتامِ»

خدایا در ماه رمضان مهرورزی نسبت به یتیمان را روزی‌ام گردان. اگر قلب ما زنگ بزند، از چه دوایی می‌توان برای رفع آن استفاده کرد. برای این کار باید سحرها قرآن بخوانید تا قلبتان را جلا بدهید. همچنین جان انسان را استغفار سحر جلا می‌دهد و می‌توان با یتیم‌نوازی قلب را جلا داد.
 
یتیم نوازی و ترحم بر یتیمان یکی از دستورات بزرگ اسلام می‌باشد که بر مسلمانان واجب است که در این امر مهم بسیار کوشا باشند چرا که یتیم به کسی گویند که در ظاهر سرپناه و سرپرستی برای خود نداشته باشند (یعنی هیچ کس نباشد که او را سرپرستی کند مثل پدر و مادر) به طوری که فقط خداوند حامی و سرپناه او باشد که خداوند حقوق چنین افرادی را بسیار محترم داشته و بر ترحم به آنان تأکید می‌نماید.
 
اگر قلب ما زنگ بزند، از چه دوایی می‌توان برای رفع آن استفاده کرد. برای این کار باید سحرها قرآن بخوانید تا قلبتان را جلا بدهید. همچنین جان انسان را استغفار سحر جلا می‌دهد و می‌توان با یتیم‌نوازی قلب را جلا داد
 
چنانچه حضرت امیر مؤمنان علی علیه‌السلام می‌فرماید: ”الله، الله بالایتام، فلا تغبوا افواههم و لا یضیعوا بحضرتکم”‌ ”خدا را! خدا را! درباره یتیمان، نکند که آنان گاهی سیر و گاه گرسنه بمانند و حقوقشان ضایع گردد!
 
شخص ثروتمند تنها با دست کشیدن بر سر یتیم قلبش جلا پیدا نمی‌کند و باید یتیمان را از نظر مادی تأمین کند و مشکلات مالی آن‌ها را برطرف کند. پس یادتان باشد که رحم کردن به یتیم با خلوص نیت قلب را جلا می‌دهد.
 

ارزش یتیم

یتیمان با اینکه به ظاهر سرپناه و سرپرستی برای خود ندارند اما خداوند برای آنان ارزش بسیاری قائل است به طوری که در قرآن خداوند (عزوجل) خطاب به پیغمبر خود می‌فرماید: ”الم یجدک یتیما فاوی”‌یعنی ”آیا خداوند تو را یتیمی نیافت که در پناه خود جای داد”‌ که با توجه به این آیه می‌بینیم که خداوند پیغمبر خود را به دوران یتیمی‌اش (که پدر و مادر خویش را از دست داده بود و سرپناهی جز خداوند نداشت) تذکر می‌دهد تا یادآور شود که چگونه خداوند او را یاری نمود و او را از گزند دشمنان در امان داشت و به لطف و رحمتش به مقام نبوت برگزید. تا اینکه پیغمبر نیز به یاد یتیمان بوده و از آنان دلجویی کند.
 
در آیه دیگر می‌فرماید: ”‌فاما الیتیم فلا تقهر”‌ یعنی ”پس تو هم هرگز یتیمی را میازار”‌.حال با توجه به این آیات ما باید این نکته مهم را در نظر داشته باشیم که پیامبر عظیم الشان اسلام هیچ گاه از دستورات خداوند سرپیچی نکرده و نعمتی از خدای خویش را فراموش ننموده است بلکه خداوند به پیامبر خود تذکر داده تا همه مردم الگو گرفته و آن دستورات را اجرا نمایند، چرا که خداوند می‌فرماید: ”و لکم فی رسول الله اسوه حسنه”‌ یعنی ”و برای شما در (خلق و خوی) رسول خدا الگویی نیکوست.”‌ پس از خداوند می‌خواهیم که ما را در این روز یاری نماید تا بتوانیم بر یتیمان و بی سرپرستان ترحم نموده تا مشمول رحمت بی پایانش گردیم.
 

«وَ اِطْعامَ اْلطَّعامِ»

خدایا روزی کن که من اطعام طعام کنم و افطاری دهم. در ماه مبارک رمضان یکی از چیزهایی که بسیار اهمیت دارد اطعام نمودن و سفره میهمانی پهن کردن برای فقیران و مستمندان در راه رضای خداوند است که از ثواب و منزلت بسیار بالایی برخوردار است. تا آنجایی که نبی مکرم اسلام در خطبه شعبانیه که در روزهای پایانی ماه شعبان در رابطه با فضائل و اعمال ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند در ارتباط پاداش افطاری دادن به روزه داران در ماه رمضان فرمودند:
 
هرکس در این ماه مبارک روزه داری را طعام و افطاری دهد، روز قیامت که قدم‌ها بر صراط می‌لغزد قدم او نخواهد لغزید. در این هنگام یکی از مسلمانان سؤال کرد: یا رسول الله اگر چنانچه کسی این توانایی را نداشته باشد که دیگران را مهمان کند و به آنان طعام داده ،آن‌ها را سیر کند چه کند؟ حضرت فرمودند: حتی اگر می‌تواند که به نصف خرما یا جرعه آبی دیگران را مهمان کند برای دوری از آتش جهنم، انجام دهد.
 
در ماه مبارک رمضان یکی از چیزهایی که بسیار اهمیت دارد اطعام نمودن و سفره میهمانی پهن کردن برای فقیران و مستمندان در راه رضای خداوند است که از ثواب و منزلت بسیار بالایی برخوردار است.
 
افشاء سلام یعنی بلند و آشکار سلام کردن می‌باشد . همچنین در روایتی از امام باقر علیه‌السلام وارد شده که حضرت فرمودند : “ان الله عزوجل یحب افشاء السلام : خداوند عزوجل آشکارا سلام کردن را دوست می‌دارد. “
 
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: ”اجود یده! و هو غن ذات الله بخیل! فمن آتاه الله مالا فلیصل به القرابه، والیحسن منه الضیافه”‌(1) یعنی ”دست سخاوتمندی ندارد آن کس که از بخشش در راه خدا بخل می‌ورزد! آن کسی که خدا او را مالی بخشید، پس باید به خویشاوندان خود بخشش نماید و سفره میهمانی خوب بگستراند.”‌ و ما نیز از خداوند می‌خواهیم که در این روز ما را یاری فرماید تا در راه رضای او به فقیران و مستمندان اطعام کنیم.
 

«وَ اِفْشآءَ السَّلامِ»

خدایا روزی کن با صدای بلند سلام کنم. برخی عارشان می‌شود که اول سلام کنند؛ اما هستند برخی که در سلام کردن با صدای بلند پیش‌دستی می‌کند. همچنین باید سلام را به درستی یعنی «سلامٌ علیکم» جواب داد و از بیان عبارت‌های دیگر مثل «سلام از ماست» جلوگیری کنیم. همچنین سلام کردن مستحب و جواب سلام دادن واجب است. کلمه سلام بیش از 40 (چهل) بار در قرآن کریم بکار رفته است. در آیه‌ای خداوند می‌فرماید:
 
«فاذا دخلتم بیوتا فسلموا علی انفسکم تحیه من عندالله مبارکه طیبه» وارد خانه که می‌شوید سلام کنید «فسلموا علی انفسکم» مفسران فرموده‌اند که این آیه از مواردی است که همه مؤمنین به منزله یکدیگر حساب شده‌اند. و سلام کردن به دیگران سلام کردن به خود تلقی شده است و بعضی گفته‌اند که از این آیه استفاده می‌شود که اگر کسی هم در خانه نباشد بر خودتان سلام کنید.
 
آنچه در این دعا بر آن تأکید شده و از خدا در خواست شده تنها توفیق سلام کردن نیست بلکه افشاء سلام یعنی بلند و آشکار سلام کردن می‌باشد. همچنین در روایتی از امام باقر علیه‌السلام وارد شده که حضرت فرمودند : “ان الله عزوجل یحب افشاء السلام : خداوند عزوجل آشکارا سلام کردن را دوست می‌دارد.” (2)
 

«وَ صُحْبَةَ الْکِرامِ»

خدایا توفیق بده در ماه رمضان با افراد کریم و عالم و دانا و متدین هم‌نشین شوم. خدایا توفیق بده که با نیکان رفیق شوم. کاری کنید که رفیقتان یک درجه از شما جلوتر باشد.
 
منظور از صحبه الکرام، هم کلام و هم‌نشین شدن با اهل کرم و بخشش است و علت این که این امر از خداوند متعال در این دعا درخواست شده این است که رفاقت و هم‌نشینی با دیگران موجب انتقال خصلت‌ها و خصوصیات دیگران به انسان می‌گردد و به خاطر همین تأثیر پذیری است که اسلام تأکید بسیاری بر دقت در انتخاب هم‌نشین دارد. لذا در این دعا از خداوند عزوجل درخواست توفیق هم‌نشینی با کریمان شده تا بدین واسطه نیز انسان متخلق به کرامت گردد.
 

«بِطَوْلِکَ»

به حق انعامت . به حق نعمت‌هایی که به ما دادی این دعاها را درباره ما مستجاب کن .
 

«یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ»

ای کسی که پناه آرزومندانی.
 

 نماز شب نهم ماه رمضان (بلدالامین)

از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است:
 

فَمَنْ صَلَّى فِی اللَّیْلَةِ التَّاسِعَةِ سِتّاً بَیْنَ الْعِشَاءَیْنِ بِالْحَمْدِ(3) وَ آیَةِ الْکُرْسِیِّ(4) سَبْعاً، وَ یُصَلِّی عَلَى النَّبِیِّ وَ آلِهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) بَعْدَ تَسْلِیمِهِ خَمْسِینَ مَرَّةً صَعِدَ عَمَلُهُ کَعَمَلِ‏ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ.

هر کس در شب نهم ماه رمضان، این نماز را بخواند، شش رکعت میان نماز شام (مغرب و عشا) و خفتن در هر رکعت یک بار سوره حمد و هفت بار آیة الکرسی را قرائت کند، و بعد از سلام نماز، پنجاه مرتبه صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و آل ایشان بفرستد، ملائکه عمل او را همانند عمل صدیقین و شهدا و صالحان بالا می برند.
 

توصیه معنوی

سالی که آیت ‏الله ‌العظمی بروجردی (رحمه الله) از دنیا رفتند، پیش ‌از ماه رمضان، پزشک ایشان سفارش کرد که ماه رمضان امسال روزه نگیرد. ایشان فرمودند: «من از آن وقتی که خودم را شناخته‌‏ام، حتی یک روز هم روزه‌‏ام را نخورده‌‏ام و نمی‏‌خورم؛ چون نه مریض شده‌‏ام و نه مسافرت رفته‌‏ام».
 

زمانی ‌که حضرت آیت ‏الله العظمی بروجردی (رحمه الله) در بروجرد بودند، نذر کردند که اگر خشم خود را کنترل نکنند و به کسی تندی کنند، یک سال پشت سر هم روزه بگیرند. روزی، هنگام مباحثه علمی با یکی از شاگردان خود، بر اثر این‌که شاگرد سخنی ‏گفت و ایشان تاب نیاوردند و به او تندی کردند و نذرشان شکسته شد. بعد، یک‌سال پشت سر هم روزه گرفتند تا نذرشان را ادا کنند.   
 
پی‌نوشت‌ها:
1. میزان الحکمه، ج 6،  ص 451
2. وسایل الشیعه، ج 12، ص 58
3. سوره الفاتحه
4. سوره البقره، آیات 255-257
 
منابع:
1. جامعة المصطفی/ شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت (علیهم السلام)/ نماز شب نهم ماه رمضان
3. سایت حوزه/ روزه در سیره آیت الله العظمی بروجردی (رحمه الله)