اهریمن و شیطان

شیطان در اسلام غیر از اهریمن در زرتشتى است و بین آن دو تفاوت هایى چند وجود دارد از جمله:
1. اهریمن در آیین زرتشتى آفرینشگر است؛ اما شیطان در اسلام آفریننده چیزى نیست و وجود آن منافى توحید در خالقیت نمى باشد. در اسلام همه چیز آفریده خداست و او همه چیز را خوب و به بهترین صورت آفریده است:
«الَّذِی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقَهُ وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِینٍ» سجده (32)، آیه 7 .
2. گستره عملکرد اهریمن عمدتا از نظام تکوین و شرور طبیعى آغاز مى شود. او پدیدآورنده حشرات موذى، سوسک ها، مورچه ها، گزندگان و… است، اما شیطان در اسلام در عرصه شرور اخلاقى فعالیت مى کند و در این عرصه هم تنها دعوت کننده و وسوسه گر است و بر هیچ کس سلطه و قدرت عملى ندارد، و تنها کسانى تحت تأثیر او قرار مى گیرند که به سوء اختیار خویش راه او را برگزینند و او را بر خود مستولى سازند:
«وَ ما کانَ لِی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی»ابراهیم (14)، آیه 22 .
3. وجود شیطان در اندیشه اسلامى کاملاً حکیمانه و در چارچوب ربوبیت و در عرض خدا یا فرشتگان و هیچ یک از عوامل و مأموران الهى قرار نمى گیرد. بلکه وسوسه هاى او شرط اختیار و انتخاب و انسانیت مطلقه الهى است .
در این باره بنگرید :
الف. شهید مطهرى، عدل الهى.
ب. شهید مطهرى، مجموعه آثار، ج 14، ص 211-209.
ج. حمیدرضا شاکرین، راز آفرینش (پرسش هاى دانشجویى، بحث فلسفه آفرینش شیطان)، قم، معارف.
د. طهرانى، الله شناسى، ج 3، ص 175-107.

به قول مولوى:

در جهان دو بانگ مى آید به ضد

تا کدامین را تو باشى مستعد

آن یکى بانگش نشور اتقیا

و آن دگر بانگش نفور اشقیا