اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان

در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان، غیر از اعمال مشترک شب‌های قدر، اعمال دیگری نیز وارد شده است تا فردی که این شب را به احیا می‌گذراند در کنار اعمال مشترک شبهای قدر، آنها را نیز انجام دهد، که شرح آن در ادامه می آید:

1- سوره عنکبوت و سوره روم را بخواندکه امام صادق (علیه السلام) فرمود: هرکس در شب بیست و سوم، سوره‌های عنکبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند! اهل بهشت است.

2- هزار مرتبه سوره انا انزلناه (سوره قدر) را بخواند.

3- سوره حم دخان (سوره دخان) را بخواند.

4- این دعا را بخواند:

اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی

خدایا عمرم را طولانى گردان

وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی

و روزى‏ام را وسعت بخش

وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی

و بدنم را تندرست بدار

وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی

و به آرزویم برسان

وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ

و اگر در زمره بدفرجامان هستم،مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما

فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

که تو در کتاب فرو فرستاده‏ به پیامبر مرسلت(درود تو بر او و خاندانش) فرمودى:خدا محو مى‏کند آنچه را بخواهد و ثبت مى‏نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست. {1}

دعا برای امام زمان (علیه السلام) در شب ۲۳ ماه رمضان

از امامان معصوم (علیه السلام) نیز چنین نقل شده است که این دعا را در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در حال سجده، ایستاده، نشسته، و در همة حالات تکرار می‌کنی و نیز در همة اوقات این ماه و هر قدر که می‌توانی و هر موقع از دوران زندگی‌ات به یادت آمد می‌خوانی، بعد از تمجید خدای و درود بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌گویی: «اللّهمّ کن لولیـّک الحجّة بن الحسن، فی هذه السّاعة و فی کلّ ساعةٍ، ولیـّاً و حافظاً، و قائداً و ناصراً، و دلیلاً و عیناً، حتّی تسکنه أرضک طوعاً و تمتّعه فی‌ها طویلاً.» {2}

این دعا را که از امام حسین (علیه السلام) نقل شده است:

یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ

اى پنهان در حال آشکار بودنش

وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ

و اى آشکار در حال پنهان بودنش

وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى

و اى پنهانى که مخفى نمى‏شود

وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى

و اى آشکارى که دیده نمى‏شود

یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ

اى به وصف آمده‏اى که هیچ ممکنى به حقیقتش نمی‏رسد

وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ

و هیچ حدّ بسته‏اى به او احاطه پیدا نمیکند

وَ یَا غَائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ

و اى غایب گم نشده

وَ یَا شَاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ

اى حاضرى که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند

وَ لا یَخْلُو مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ عَیْنٍ

آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست،به اندازه چشم برهم‏زدن از او خالى نیست

لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَ لا بِحَیْثٍ

به کیفیتى معین دانسته نمى‏شود و محدود به مکان و جهت نمیگردد

أَنْتَ نُورُ النُّورِ

تویى روشنایى نور

وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ

پروردگار پرورندگان

أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ

به همه امور احاطه کرده‏اى،

سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ

منزه خدایی که مانندش چیزی نیست

وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ

و او شنوا و بیناست

سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ

منزّه است آن‏که داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست.

سپس هر حاجتی دارد از خدا بطلبد. {3}
 

شیخ طوسی در تهذیب، از ابوبصیر روایت کرده است که امام صادق(علیه السلام) فرمود: در آن شبی که امید می‌رود شب قدر باشد صد رکعت نماز بخوان، در هر رکعت ( پس از حمد) ده مرتبه سوره قل هو الله(سوره توحید) را بخوان.

ابوبصیر عرض کرد: اگر نتوانستم ایستاده بخوانم، چه کنم؟ فرمود: نشسته بجا آور! گفتم: اگر نتوانم نشسته بخوانم ؟ فرمود: در همان حال که در بستر خود دراز کشیده‌ای، بجا آورد.

مرحوم علامه مجلسی، در زادالمعاد فرموده است: در این شب هر مقدار که ممکن باشد، قرآن بخواند و از دعاهای صحیفه کامله سجادیه نیز استفاده کند؛ مخصوصا دعای «مکارم الاخلاق» و دعای «توبه».

روزهای شب قدر را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و دعا به سر برد؛ در احادیث فراوانی آمده است که روز قدر نیز در فضیلت مثل شب قدر است. {4}
 

اهمیت شب بیست و سوم رمضان

گرچه در احادیث مرتبط با لیلة القدر، شب‌های نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان مطرح است ولی در همین روایات، هدایت به سمت شب بیست و سوم بیشتر به چشم می‌خورد. برخی روایات اعتبار شب بیست و سوم را بیشتر دانسته و این شب را لیلة القدر نامیده اند.

سفیان بن سمط از امام صادق (علیه السلام) پرسید: امید می‌رود چه شب هایی از ماه رمضان لیلة القدر باشد؟ امام (علیه السلام) پاسخ داد: نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم. دوباره پرسید: مورد اعتماد از این‌ها کدام است؟ امام فرمود:: شب بیست و سوم.
 
امام صادق (علیه السلام) درباره اعمال شب قدر فرمود: شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان را غسل کن و در احیای این شب‌ها کوشش کن.

در ادامه فرمود: در روایتی از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که مردی در ماه رمضان خدمت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) آمد و به آن حضرت گفت: من در بیرون مدینه به سر می‌برم و شتر و گوسفند دارم که نمی‌توانم همه شب در مدینه حاضر شوم. دوست دارم شبی را به من معرفی کنی تا آن شب را به مدینه بیایم و در نماز و عبادت حاضر باشم. حضرت او را به نزد خود فراخواند و در گوش وی آن شب را معرفی نمود. آن مرد نیز وقتی شب‌های بیست و سوم ماه رمضان فرا می‌رسید، با همه خانواده و فرزندان و غلامان به مدینه می‌آمد و آن شب را می‌ماند و صبحگاهان به منزل خویش بر می‌گشت.

 
همچنین در روایت دیگری نقل شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در شب بیست و سوم ماه رمضان به سر و روی خانواده‌ اش آب می‌پاشید تا به خواب نروند و شب را به احیا بنشینند.

یحیی بن علا گفته است: امام صادق (علیه السلام) به شدت بیمار شدند پس فرمان دادند ایشان را به مسجد النبی بردند و تا صبح بیست و سوم ماه رمضان در مسجد بودند.
 
این گونه رفتار‌ها نیز عامل هدایت عملی مسلمانان به سوی درک ارزش و اهمیت شب بیست و سوم است.

برقراری پیوند بین حوادث قطعی شب قدر با شب بیست و سوم در احادیثی که مرتبط با شب بیست و سوم ماه رمضان است، اتفاقاتی که در شب قدر روی می‌دهد به این شب نسبت داده شده است.

گزارش حوادث لیلة القدر در بیان رویدادهای شب بیست و سوم، دلیل دیگری است که احتمال لیلة القدر بودن شب بیست و سوم را تقویت می‌کند.

مرحوم علامه مجلسی در کتاب زادالمعاد می‌گوید: اکثر احادیث معتبر دلالت دارد که شب بیست و سوم، شب قدر است. {5}

پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.iqna.ir
3.www.parsnaz.com
4.www.parsnaz.com
5.www.mizanonline.com