مقدمه:
پدر و مادر در زندگي انسان نقش اساسي را ايفاء مي كنند و گسترده ترين و مهمترين نقش تربيتي را در زندگي فرزند خود به عهده دارند به همين خاطر بيشترين حق را بر گردن فرزند نيز دارند. حقوق پدر و مادر آنقدر گسترده است كه اصلاً فرزند توانايي اداء كردن حقوق آنها را ندارد. به همين خاطر هر قدر هم فرزند براي پدر و مادر احترام قائل شود و به آنها رسيدگي كند نمي تواند كمترين حقي از آنها را به جاي بياورد. در قرآن و روايات نيز به همين نكته تصريح شده كه به پدر و مادر خود احسان (كلامي و غير كلامي) كنيد. پس بايد گفت كه احترام به پدر و مادر با توجه به شرع مقدس اسلام در همة شرايط و احوال مگر در نافرماني خدا، واجب است و خداوند به انسان اجازة كوچكترين بي احترامي را نسبت به پدر و مادر نداده است و براي اينكار مجازات هاي سنگيني در دنيا و آخرت در نظر گرفته است. ما در اين نوشتار سعي خواهيم كرد نكاتي مفيد برايتان مطرح كنيم تا ان شاء الله با توجه كافي به اين نكات و در نظر گرفتن شرايط محيطي خودتان بهترين راه را براي حل اين مشكل انتخاب كنيد و به مقصود خود برسيد.
1. اولين كاري كه شما مي توانيد انجام دهيد اين است كه ذهنيت و ديدگاه خودتان را نسبت به جايگاه و مقام پدر در زندگي انسان از لحاظ مادي و معنوي تغيير دهيد و در واقع يك چارچوب فكري مستحكم اسلامي در اين باره بدست آوريد. مطمئن باشيد كليد بسياري از موفقيت هاي انسان در گرو رضايت والدين در ساية رفتار و گفتار نيك به آنها مي باشد. و در صورت عدم رضايت والدين انسان نمي تواند از لحاظ معنوي و علمي و حتي مادي پيشرفتي داشته باشد.[1]2. براي اينكه بتوانيد محبت او را در دلتان بيشتر كنيد سعي كنيد نكات مثبت پدرتان را جمع آوري كنيد و با توجه به آنها خواهيد ديد كه پدرتان آنقدرها هم كه فكر مي كنيد شخصيت نامطلوبي ندارد. شما اگر منصفانه محيط هايي كه پدرتان در آن قرار گرفته و مي گيرد را به دقت بررسي كنيد، خواهيد ديد كه قسمتي از مشكلات ايشان هم از محيط كار و زندگي ايشان ناشي مي شود. تبليغات منفي در جامعه، شايعات، فساد در ادارات دولتي، تبعيض هاي بسياري كه در قسمت هاي مختلف جامعه صورت مي گيرد. رفاه زدگي مسئولان و مشكلاتي از اين قبيل از طرفي و تبليغات دشمنان نظام هم از طرف ديگر محيطي آلوده براي مردم درست مي كنند تا برخي از مردم شروع به انتقاد از مسئولان بلند پايه نظام كنند. پس انتقاد كردن و بدبيني به نظام مي تواند «دلايل مختلفي» داشته باشد و نمي توان ادعا كرد كه مثلاً پدر شما از روي عناد و دشمني، از انقلاب انتقاد مي كند. شما بايد ريشه ها را جستجو كنيد و از همان جهتي كه بدبين شده در صدد رفع بدبيني برآئيد.
3. اگر بتوانيد محبت پدرتان را در دلتان بيشتر كنيد، خواهيد توانست محبت خودتان را نيز در دل پدرتان بيشتر كنيد. و در نتيجه رضايت ايشان را بدست آوريد تا از اين راه ديدگاه هاي خودتان را به ايشان القا كنيد. شما بايد توجه داشته باشد كه بهترين كسي كه مي تواند روش و منش پدرتان را تغيير دهد خود شما هستيد. پس بايد در پيش ايشان جايگاه خوبي داشته باشيد (الگوي عملي خوب) تا به نظرات شما احترام بگذارد.
4. براي اين كه در نزد پدرتان جايگاه خوبي داشته باشيد و از اين راه ايشان را به راه درست دعوت كنيد، بايد اهل عمل باشيد و به گفته هايتان عمل كنيد و از گناهان دوري كنيد. در اين صورت خواهيد ديد كه پدرتان احترام خاصي نسبت به شما خواهد گذاشت و سعي خواهد نمود خودش را با شما هماهنگ كند.[2] البته اين عمل نياز به زمان و تدريج و حوصله دارد (اصل تدريج در مسائل تربيتي رعايت شود) چون همانگونه كه يك صفت بد به تدريج ريشه كرده، به تدريج نيز ريشه كن مي شود و به تدريج نيز صفتي مثبت جايگزين آن مي شود.
5. در اين مرحله شما خواهيد ديد كه در بسياري از بحث ها با شما همراهي خواهد كرد. و اگر بتوانيد شيوه بحث كردن مناسب با ايشان را بدست آوريد، به تدريج بقيه مشكلات را حل خواهيد نمود. اگر بتوانيد در مورد انقلاب اسلامي مطالعات خود را بيشتر كنيد و شناخت بيشتري نسبت به انقلاب داشته باشيد، خواهيد توانست در بحث هايتان مستند به ايشان پاسخ دهيد. البته بايد در نظر داشته باشيد كه در بحث كردن بايد حوصله داشته باشيد و با احترام به پدرتان پيش برويد. هم چنين منصفانه مشكلاتي كه در نظام اسلامي وجود دارند را قبول كنيد و توضيح دهيد كه منشاء اين فسادها چه چيزهايي هستند؟ در اين مورد هم بايد مطالعه كافي داشته باشيد و هم اينكه با اهل فن به طور مستمر مشورت كنيد.
6. اگر ديدگاه پدرتان نسبت به شما عوض شود، مي توانيد او را با بزرگان شهرتان آشنا كنيد و با آنها مراوده داشته باشيد و اينكه پدرتان را به مجالس مذهبي ببريد تا رفته رفته به احكام و وظايف ديني خود بيشتر آگاه گردد. در اين زمينه مي توانيد با اساتيد اخلاق بزرگ شهرتان نيز مشورت كنيد تا از نظرات آنها نيز در تصحيح اعمال و رفتار پدرتان استفاده نماييد.
7. شيوه هاي انتقاد صحيح را ياد بگيريد. (مثلاً اين كه بايد دانست كه انتقاد آنقدر براي طرف مقابل سخت است كه برخي آن را «جراحي رواني» ناميده اند. جلوي ديگران از او انتقاد نكنيد، اشتباه او را مستقيم متذكر نشويد، حتماً در يك جلسه بحث سعي نكنيد او را متقاعد كنيد، شما نكته اخلاقي و تربيتي خود را با شيوة صحيح و در هنگام آرامش ايشان بگوييد و بگذاريد آن نكته به تدريج در ذهن او جاي بگيرد.
8. روز پدر برايش هديه تهيه كنيد.اگرتوان مطالعه دارد، برايش كتب مفيد تهيه كنيد تا با اين كار بينش ديني او نيز تقويت گردد.
9. به ديگر اعضاء خانواده توصيه كنيد كه به شخصيت او احترام بگذارند و خود پيش قدم باشيد.
نكته: رعايت مطالب فوق باعث مي شود او يقين كند كه شخصيت او مورد قبول شماست و شما قصد هجوم به كل شخصيت او را نداريد وقتي اين احساس در او ايجاد شد شما را صميمانه قبول مي كند و آنجاست كه شما مي توانيد تدريجاً بر او اثر بگذاريد.
10. اگررعايت نکات بالا به همراه سعي وتلاش وهمچنين استقامت وتدريج بازهم مؤثر واقع نشد، خودرا به زحمت نيندازيدواسترس وفشاررواني براي خود ايجاد نکنيد؛ چراکه خداوندمتعال به پيامبرش که هدايت کننده مردم است مي فرمايد:”اي رسول ما(باآنکه توهادي خلقي) چنين نيست که هرکسي رابخواهي بتواني هدايت کني ليکن خداهرکه رابخواهد هدايت مي کندواوبه حال آنانکه قابل هدايتندآگاه تراست.”
بنابراين شما فقط به وظيفه خودکه احسان واحترام به والدين است عمل کنيد تاخداونددرسايه رضايت آنها، ازشما راضي باشدوپاداش دنيوي واخروي خودرا شامل حال شما نمايد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. گناهان كبيره، شهيد عبدالحسين دستغيب، انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين.
2. معراج السعاده، ملا احمد نراقي، انتشارات كشف الغطاء.
پي نوشت ها:
[1] . نگارش، حميد، نصر آبادي، علي باقر، رمز موفقيت استاد مطهري، نشر خرم، چاپ دوم، 1377، ص34.
[2] . موسوي كاشمري، سيد مهدي، روشهاي تربيت، بوستان كتاب قم، چاپ اول، 1379، ص94.