با توجه به اينكه رهبر عزيز حضرت آيت الله خامنه‌اي به مطالعه تحليلي تاريخ زندگي ائمه تأكيد مي‌فرمايند، خواهشمندم كتبي در اين مورد معرفي فرمائيد، و كتب معتبر تاريخي براي شناخت درست زندگي ائمه ـ عليهم السّلام ـ را هم معرفي نمائيد.

كتابهاي زيادي درباره زندگي معصومين نوشته شده است. قبل از ذكر منابع مهم مربوط به زندگي ائمه لازم است، روشن شود كه اينگونه منابع تاريخي به سه دسته تقسيم مي شود دسته اول: منابع دست اول كه يا در عصر خود ائمه نوشته شده است، يا اولين كتابي است كه با فاصله كوتاهي از عصر ائمه نوشته شده. دسته دوم: منابعي هستند كه دست اول نيستند ولي از منابع مختلف جمع‌آوري و بازنگري و تدوين شده‌اند، دسته سوم: منابعي هستند كه تحقيقي و تحليلي بوده و به تحليل زندگي ائمه پرداخته‌اند و از زواياي مختلف سيره ائمه را مورد بررسي قرار داده‌اند (برخلاف برخي از منابع كه صرفاً نقلي و خبري بوده‌اند). اينگونه آثار، سيره اجتماعي و سياسي ائمه را به طور مفصل مورد بررسي و تحليل قرار داده‌اند و از اوضاع سياسي، اجتماعي معاصر ائمه گزارش مفصل ارائه داده‌اند. لازم به ذكر است كه برخي از منابع، سيره و زندگي تمام ائمه را از امام علي(ع) تا امام عصر (عج) مورد بررسي قرار داده‌اند و برخي از آنها اختصاص به زندگي يك يا دو امام دارند كه به برخي از آنها نيز اشاره مي‌شود. در بين منابع دست اول بهترين و معتبرترين كتابي كه درباره زندگي همه ائمه و سيره آنها مطالبي مفيد و دقيق دارد: 1. كتاب الارشاد شيخ مفيد است، كه از لحاظ اعتبار و اتقان علمي كتابي كم‌نظير و عالي است.
(در برخي از منابع تاريخ عمومي مثل طبري و ابن اثير و تاريخ مسعودي و تاريخ يعقوبي به برخي از ابعاد زندگي امامان از جمله امير المؤمنين و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السّلام ـ اشاره شده است. و در تاريخ يعقوبي مقداري بيشتر از منابع فوق درباره زندگي ائمه مطلب وجود دارد).
2. مناقب ابن شهر آشوب از جمله منابع و كتابهايي است كه در آن درباره سيره و زندگي تمام معصومان مطالبي مفيد و كامل وجود دارد و در چندين جلد منتشر شده است. مناقب خوارزمي، نيز از جمله كتابهايي است كه درباره زندگي معصومين مطالبي مفيد نگاشته، البته درباره امام حسين ـ عليه السّلام ـ مقاتل بسيار زيادي هست، از جمله آنها مقتل ابي‌مخنف و مقتل مقرم و مقتل خوارزمي و نفس المهموم محدث قمي و…. مي‌باشد. و درباره امام حسين ـ عليه السّلام ـ كتابهاي تحليلي زيادي نوشته شده است، مي‌توانيد مراجعه كنيد.
3. بحار الانوار مجلسي، مجلدات 40 الي 54 درباره تمام معصومين مطالبي مفيد و جامع دارد (جامع‌ترين كتابي است كه درباره زندگي ائمه اخبار گوناگون نقل كرده است).
4. مجلداتي از كتاب تهذيب الاحكام شيخ طوسي و برخي از مجلدات كتب اربعه مطالبي دقيق و كامل دارند.
5. كتاب جامع ديگري كه توسط آيت الله ميلاني نوشته شده كتاب «قاداتنا كيف نعرفهم» (پيشوايانمان را چگونه بشناسيم؟) مي‌باشد كه كتاب معتبر و دقيقي است. اين كتاب توسط مؤسسه آل البيت در 8 جلد چاپ شده است.
6. اثبات الهداة شيخ حر عاملي، (صاحب وسائل الشيعه).
7. كتاب كشف الغمه اربلي، (ترجمه فارسي شده).
درباره منابع تحليلي، تا به حال كتاب مفصل و جامعي كه سيره و زندگي همة معصومين خصوصاً ائمه را نوشته باشد وجود ندارد، ولي به طور جداگانه درباره امام علي ـ عليه السّلام ـ كتابهاي زيادي نوشته شده از جمله كتاب جرج جرداق، «امام علي صداي عدالت انساني» و كتاب‌هاي كمپاني تحت عنوان «علي كيست» «حسن كيست» و…
و كتابهاي سيد جعفر شهيدي، درباره امام حسين ـ عليه السّلام ـ و امام زين العابدين ـ عليه السّلام ـ و كتابهاي آقاي سيد جعفر مرتضي عاملي، درباره سيره ائمه، مثل تحليلي از زندگي امام حسن ـ عليه السّلام ـ و پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مناسب هستند و كتابهاي مرحوم آيت الله سيد رضا صدر مانند پيشواي شهيدان و راه مهدي و كتابي كه آقاي پيشوايي نوشته، سيرة پيشوايان و كتاب خاندان وحي از سيد علي اكبر قريشي و نقش ائمه در احياي دين از علامه عسگري و امام در عينيت جامعه از آقاي حكيمي.
كتابهايي كه مرحوم شهيد مطهري درباره معصومين تأليف كرده است، واقعاً مفيد هستند. خصوصاً كتاب حماسه حسيني كه در سه جلد منتشر شده و كتاب سيري در سيره ائمه اطهار و قيام و انقلاب مهدي (عج) و اسلام و مقتضيات زمان با وجود حجم كم، ولي تحليلي جامع از سيره همه آنها به دست مي‌دهد و بسيار راه‌گشا مي‌باشد. و كتب صلح امام حسن ـ عليه السّلام ـ كه توسط حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي مقام معظم رهبري به فارسي ترجمه شده، بسيار كتاب نفيسي است كه تحليلي از زندگي و صلح امام حسن ـ عليه السّلام ـ ارائه داده است.
3. كتاب چهارده معصوم آقاي عمادزاده اصفهاني، كه درباره تمام ائمه نوشته شده كه مانند منتهي الآمال شيخ عباس قمي، تاريخ نقلي جامعي درباره زندگي همه معصومان است. در خصوص امام جواد ـ عليه السّلام ـ كتاب جامعي تحت عنوان موسوعة الامام جواد در دو جلد چاپ و منتشر شده و درباره امام زمان (عج) كتابهاي فراواني از جمله: 1. غيبت نعماني؛ 2. غيبت شيخ مفيد؛ 3. غيبت شيخ طوسي؛ 4. و منتخب الاثر آيت الله صافي؛ 5. يوم الخلاص كامل سليمان؛ 6. عصر ظهور، علي كوراني؛ 7. مكيال المكارم اصفهاني نوشته شده.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. حيات فكري و سياسي امامان شيعه، نويسنده:رسول جعفريان.
2. خاندان وحي، نويسنده:سيد علي اكبر قرشي.