پس از درگذشت رسول خدا مسلمانان به دو گروه تقسيم شدند و شكاف عميقي در ميان امت اسلامي پديد آمد. گروهي معتقد بودند كه امام و رهبر جامعه بايد از طرف خدا انتخاب و بوسيله وحي به مردم معرفي گردد.
گروهي ديگر ميگفتند خود مسلمانان به انتخاب رهبر خويش قيام كنند و او را انتخاب نمايند و بدين ترتيب دو مكتب در رابطه با مسأله امامت بوجود آمد.[1]پيروان اين دو مكتب را دو گروه «شيعه» و «سني» تشكيل ميدهند گروه نخست معتقد است كه از امام علي ـ عليه السلام ـ و ديگر پيشوايان كه همه از طريق پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ معرفي شدهاند. پيروي ميكنند از اين نظر آنان را شيعه علي ـ عليه السلام ـ ميگويند. گروه دوم مدعي است كه از سنت پيامبر گرامي ـ صلي الله عليه و آله ـ تبعيت مينمايند و از اين جهت آنان به سني مشهور گرديدهاند.
اين دو گروه در عين اختلاف شديد راجع به مسأله امامت و رهبري در بسياري از اصول اسلامي با هم مشتركاند و ميان دو گروه از نظر عقايد و اصول و فروع مشتركات بسيار فراوان وجود دارد كه ميتواند آنان را در امور اخلاقي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي در مسير واحدي قرار دهد. و موضعگيري آنان را در كشمكشهاي بينالمللي مشخص كند و با داشتن يك رشته اختلافات و امتيازات به همه رنگ اتحاد و اتفاق بخشد. و اخوت و برادري را از اين جهت مستحكم نمايند.
البته اين بدان معني نيست كه شيعه از اصول اساسي خويش راجع به مسأله مهم امامت عدول نمايد بلكه در عين اختلاف راجع به اين موضوع مهم اتحاد داشته باشند.
البته اين اتحاد به معناي وحدّت مطلق كه اتفاقنظر در همه عقايد و احكام باشد نيست و اصلاً چنين وحدّتي ممكن نميباشد.[2]پس روشن گرديد كه مقصود از اخوّت و اتحاد بين شيعه و سني در موضوعات و مسائل زيادي غير از مسأله امامت و ولايت است. و در آن موارد اختلاف چندان مهمي وجود ندارد. و همين كافي است كه ما آنها را برادران ديني خود بناميم و با هم وحدت داشته باشيم، امت اسلامي امروز بيشتر از هر زماني ديگر نيازمند وحدت و اتحاد است، بر كسي پوشيده نيست كه بحرانهاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي جهان اسلام ريشه در عدم اتحاد و وحدت ميان مسلمين دارند. و اگر وحدت در ميان مسلمين حاكم ميبود قطعاً شاهد اشغال فلسطين نميبوديم، امام خميني(ره) فرموده است:امروز روزي است كه اگر مسلمين با هم قيام كنند اسرائيل بكلي از بين خواهد رفت.»[3] ولي متأسفانه عدم اتحاد مسلمين سبب شده كه نه تنها اسرائيل از بين نرفت، بلكه شاهد اشغال افغانستان و عراق نيز هستيم.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1 . فروغ ولايت،آيت الله سبحاني.
2 . اميرالمؤمنين،اسوه وحدّت، محمدجواد شيري.
پي نوشت ها:
[1] . سبحاني، جعفر، رهبري در اسلام، ص 2، تهران، دارالكتب الاسلاميه، دوم، 1363 ش.
[2] . جعفري، محمدتقي، شرح نهجالبلاغه، 22 / 27، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، هشتم، 1378 ش.
[3] . امام خميني، روح الله، صحيفه نور، 16، سخنراني 23 / 3/ 1361. مؤسسه نشر آثار امام خميني(ره).