«براء بن مالک انصاری» که بود؟

یکی از مسائل پیچیده، در میان روانشناسان و دانشمندان علوم تربیتی، تفاوتی است که گاهی در روحیه و خلق و خوی فرزندان یک خانواده به چشم می‌خورد؛ در حالی که از یک پدر و مادر هستند و همه بر حسب ظاهر، تحت شرایط مساوی رشد و پرورش یافته‌اند.ولی با توجه به ریزه ‌کاری‌های آفرینش انسان، این مسئله قابل حل است. زیرا موضوعات بسیار کوچکی (مثل فرزند اول خانواده بودن، سرپرستی فرزندان کوچک خانواده را به عهده گرفتن، معاشرت با افراد مختلف و امثال اینها) می‌‌تواند منشأ تحول و دگرگونی‌های بزرگ در روحیه انسان باشد.
و چون ممکن است بعضی از فرزندان یک خانواده، دارای چنین خصوصیتی بوده و بعضی دیگر فاقد آن باشند، طبعاُ می‌تواند منشأ اختلافات خوی و منش در میان آنها گردد.
با توجه به مطلب بالا، جای تعجب نخواهد بود اگر بدانیم که افق فکری و روحی بر اءین مالک، با برادر خود انس بن مالک انصاری اختلاف روشن داشت و این دو برادر در نقطة مقابل یکدیگر قرار داشتند!
آری گرچه این دو نفر با هم برادر بودند، ولی انس بن مالک از خاندان وحی و نبوت منحرف بود و فضائل امیرمؤمنان (ع) را کتمان می‌نمود. چنانکه روزی امیرمؤمنان در کوفه کسانی را که حدیث ولایت را در روز غدیر شنیده بودند، برای ادای شهادت دعوت نمود، گروهی برخاستند و شهادت دادند، ولی انس و رفیق وی (براء بن عازب) که در روز غدیر شاهد گفتار صریح پیامبر (ص) دربارة علی (ع) بودند، از ادای شهادت خودداری نمودند.
علی (ع) پرسید: چرا موقعی که شما را برای اداء شهادت دعوت نمودم آنچه را از پیامبر (ص) شنیده بودید بازگو نکردید؟ آنان پیری و فراموشکاری را عذر آورده، گفتند به علت پیری دچار فراموشی شده‌ایم!
امیرمؤمنان (ع) گفت: خداوندا! اگر این دو نفر از روی عناد، حاضر به ادای شهادت و اظهار حق نشدند آنان را گرفتار نما، چیزی نگذشت که انس از ناحیة پا آسیب دید و دچار بیماری برص گردید! و پس از این گوشمالی الهی با خود سوگند یاد کرد که هرگز هیچ فضیلت و منقبتی از امیرمؤمنان (ع) را کتمان نکند.(رجال کشی/46)
ولی برادر وی، براء بن مالک از علاقمندان صمیمی خاندان پیامبر (ص) بود. «فضل بن شاذان» می‌گوید: «براء بن مالک» از شخصیت‌هایی بود که به ولایت و امامت امیر مؤمنان (ع) باز گشته و در زمرة دوستداران آن حضرت قرار گرفت.(تنقیح المقال /1/162)
این دو برادر، نقطة اختلاف روحی دیگری نیز داشتند و آن این بود که هرگز از انس بن مالک، قهرمانی و دلاوری در یکی از جنگ‌های اسلامی دیده نشده است، ولی براء بن مالک مردی سلحشور و قهرمان و در عین حال، با تدبیر و اهل فضل بود.
«ابن عبدالبر» می‌نویسد:
«براء بن مالک یکی از رجال با فضیلت، و مرد قهرمان و دلیر بود، او در جنگ‌های اسلامی، غیر از کسانی که در قتل آنها شرکت داشت، صد نفر از مشرکان را به تنهائی به قتل رسانید».(الاستیعاب /1/142)
«ابونعیم اصفهانی» می‌نویسد: «براء بن مالک یکی از سلحشوران دلیر، و از جنگاوران شجاع بود.» (حلیة الاولیاء /1/350)
روزی او در بستر خود، در حال استراحت بود، برادرش انس وارد اطاق شد، دید او با صدای دلنشین، اشعاری را زمزمه می‌کند. انس از این وضع ناراحت شد؛ براء که متوجه قضیه شده بود بی‌درنگ از جا برخاست و نشست و گفت: گمان می‌کنی من در بستر بیماری می‌میرم؟ نه؛ هرگز چنین نیست، امیدوارم خداوند مرا از نوشیدن شربت شهادت و فیض بزرگ جهاد، در راه خدا محرومم نسازد، من تا کنون صد نفر از مشرکان را از پای در آورده‌‌ام غیر از کسانی که در کشتن آنها شریک بوده‌ام!(الاستیعاب /1/142)
او با چنین روحیة پرشور و حماسی، در تمامی جنگ‌های اسلامی زمان حیات پیامبر (ص) (جز جنگ بدر) شرکت جست و قهرمانی‌‌های درخشانی از خود نشان داد. پس از رحلت پیامبر (ص) نیز در سخت‌‌ترین نبردها که برای مسلمانان پیش می‌‌آمد، شرکت کرد و دلاوری‌های تحسین انگیزی انجام داد.
آیة الله جعفر سبحانی،شخصیتهای اسلامی شیعه ج 1 ـ 2
به نقل از سایت تبیان