مقدمه:
هدف ازدواج از نظر اسلام، تنها ارضاي غريزة جنسي و آميزش نيست. توليد نسلي صالح در پرتو رفتارهاي جنسي محصول مهم ازدواج است که در عوض انس و آرامش رواني، حفظ عفت و مصونيت از گناه و سلامت و امنيت اجتماعي را به ارمغان مي آورد.[1] بنابراين آداب و دستوراتي كه اسلام براي آميزش بيان كرده است، با توجّه به اهداف آن است يعني هم بهداشت رواني ازدواج را در نظر گرفته تا زن و مرد از طريق اين رفتار، به سكون و آرامش رواني و اوج لذت مشروع دست يابند و هم حفظ عفت و سلامت نسل و مسايل بهداشتي را مورد توجّه قرار داده است.
مهمترين آداب و دستورات اسلامي
1. داشتن آمادگي رواني براي آميزش؛ يكي از مهمترين مسايل در امر آميزش اين است كه زن و مرد هر دو از نظر رواني آمادگي براي آميزش را داشته باشند؛ يعني در خود احساس نياز كنند و كشش دروني آنها را به سوي يكديگر علاقمند نمايد. در بسياري از روايات، توصيه شده است كه زن و مرد در حريم خصوصي خود آزادتر از بيرون باشند، يكي از اهداف و فلسفههايي كه ميتوان براي رعايت نكات مطرح شده در روايات، در نظر گرفت اين است كه با رعايت آن نكات، آمادگي رواني براي زن و مرد حاصل ميشود. از جمله، در روايات تأكيد شده است كه زن خودش را براي همسرش آرايش كند، امام باقر ـ عليه السّلام ـ ميفرمايد: سزاوار نيست زن خودش را (براي همسرش) آرايش نكند ولو به اينكه گردنبندي به گردن آويزد.[2] علاوه بر تأكيد بر آرايش زن براي شوهر، حفظ ظاهر مرد نيز براي همسرش سفارش شده است، پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ فرمود: «لازم است هر كدام از شما خود را براي همسرش مهيا و آراسته كند، همانطوري كه دوست دارد همسرش هم براي او آراسته باشد»[3] آرايش زن براي همسر و همچنان آراسته بودن مرد باعث ميشود كه زن و شوهر نسبت به يكديگر بيشتر علاقمند گردند و در نتيجه آمادگي رواني براي آميزش در آنها حاصل ميشود.
2. داشتن آمادگي جسمي براي آميزش؛ يكي ديگر از مسايلي كه هم از نظر علمي و هم از نظر اسلام، توجّه و رعايت آن در مسأله آميزش لازم و ضروري است، داشتن آمادگي فيزيولوژيكي براي آميزش است. روانشناسان و متخصصان مسايل جنسي تأكيد كردهاند كه زن و شوهر قبل از آميزش بايد نكاتي را رعايت كنند تا هر دو به اوج لذت جنسي برسند در روايات نيز از شتاب در آميزش نهي شده است.[4] شتابزدگي در آميزش باعث عدم ارضاء طرف مقابل ميشود و همچنين در درازمدت مشكلات و اختلالاتي را در پي خواهد داشت.
3. خواندن دعاهايي كه در اين زمينه وارد شده است؛ آميزش جنسي اگر مطابق ضوابط ديني انجام گيرد، نوعي عبادت است، و دعا و استغاثه در آن مواقع براي صحت جسماني و روحي فرزند و پرهيز از شيطان و وسوسههاي او مورد سفارش اخبار و احاديث قرار گرفته است. در روايتي از امام باقر ـ عليه السّلام ـ آمده است: «هنگامي كه قصد نزديك شدن به همسرت را داشتي اين دعا را بخوان: خدا يا فرزندي نصيبم نما و او را خدا ترس و پاك طينت قرار ده، او را سالم از هر نقص و ايرادي بيافرين، و عاقبتش را ختم به خير بگردان.»[5] در برخي روايات آمده است كه در آن هنگام انسان بايد از هرگونه گناه دور باشد و حتي فكر گناه را هم نكند تا به اصطلاح شيطان در نطفة آنان شريك نگردد.[6]4. آرامش و مكان مناسب:
يكي از اموري كه همسران بايد رعايت كنند آن است كه همبستري آنان كاملاً در مكان امن و مناسب مانند اتاقي كه گذر افراد ديگر در آن نيست، باشد،[7] در غير اين صورت موجب فساد و انحراف خواهد شد، و نيز لازم است مسايل خصوصي و اسراري كه در اين رابطه دارند، براي كسي نقل نكنند و با اين كار حريم حيا و عفت و غيرت اسلامي آنان كه يكي از اهداف ازدواج نيز ميباشد، حفظ خواهد شد.
5. رعايت نكات تربيتي در مورد كودكان؛ پدر و مادرها بايد توجّه داشته باشند كه هيچگاه جلو روي كودكان و حتي كودكان چند ماهه، همبستر نشوند. چون نگاه كودكان و گوش دادنشان به صداي والدين آثار بسيار نامطلوبي در آنان خواهد گذاشت. امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: «نبايد مردي با همسرش در اتاقي كه كودكي هست آميزش كند.»[8] پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ نيز فرموده است: «سوگند به آن كسي كه جانم در دست او است، اگر مردي با همسرش در خانهاي همبستر شود و كودكي آنها را بنگرد و سخن و صداي نفس آنها را بشنود، آن كودك هرگز رستگار نخواهد شد، اگر پسر باشد زناكار ميشود و اگر دختر باشد آلوده دامن ميگردد.[9]6. در برخي روايات دستورالعملهاي نسبتاً جامعي در مورد زمانهاي آميزش وارد شده[10] و نيز از آميزش با همسر در حال قاعدگي و بعد از احتلام نيز نهي شده است.[11]
نتيجهگيري:
از آنجا كه انعقاد نطفه از طريق آميزش حاصل ميشود و در واقع آميزش، اساس و زيربناي شكلگيري موجودي به نام انسان است و تحقيقات علمي نيز اثبات كرده است كه بسياري از ويژگيهاي شخصيتي كودك ژنتيكي است يعني از پدر و مادر منتقل ميشود، لذا اسلام دستورالعملهاي مهمي را در اين خصوص بيان كرده است كه لازم است بصورت صحيح و بدون پيرايه به والدين آموزش داده شود.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. علي غضنفري، ازدواج و آداب زناشويي در اسلام، انتشارات لاهيجي، 1380.
2. شيخ حر عاملي، وسايلالشيعه، ج 20.
3. علياصغر مرواريد، سلسلة الينابيع الفقهيه، كتاب نكاح، ج 18 و 19.
پي نوشت ها:
[1] . طاهري، حبيبالله، سيري در مسايل خانواده، سازمان تبليغات اسلامي، 1370، ص 47ـ44.
[2] . حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل الشيعه، بيروت، موسسه آل البيت الاحياء التراث، چاپ دوم، 1424، ج20، ص166، حديث 25321.
[3] . طباطبايي بروجردي، آقا حسين، جامع احاديث شيعه، ج 20، ص 233.
[4] . حر عاملي، وسايل الشيعه، ج 20، ص 117، حديث 25181 و 25182 و 25184.
[5] . حر عاملي، وسايلالشيعه، ج 20، ص 117، حديث 25180؛ دعاهاي ديگري نيز وجود دارد. همان، ص 136، حديث 25236.
[6] . همان، ج 14، ص 96 و 81.
[7] . همان، ج 20، ص 133، حديث 25226.
[8] . كليني، محمد بن يعقوب، فروع كافي، ج 5، ص 500.
[9] . همان.
[10] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، ج 103، ص 283ـ281.
[11] . همان، ج 103، ص 287ـ283.