براي موفقيت در كنكور چه کارهايي بايد انجام داد؟

مقدمه
كنكور مرزي است بين دورة متوسطه و دانشگاه، كه بايد براي رسيدن به مرحلة بعد از اين مرز عبور كرد. عبور از اين مرز طاقت فرسا نيست؛ ولي نياز به صبر و حوصله، تلاش و كوشش و اطلاعات علمي دارد. شما مي توانيد با سپري كردن يك «دورة كوتاه مدت درسي»، اطلاعات ذخيره شدة خود را بازخواني كنيد و با سپري كردن اين مرحله به دورة بعد وارد شويد. در اين دورة كوتاه مدت بايد به صورت درست به مطالعه بپردازيد. در رابطه با همين دوره به نكاتي اشاره مي شود كه لازم است دقت فرماييد.
موفقيت در کنکور به چهار رکن اساسي نياز دارد. انگيزه، استمداد، برنامه‌ريزي و تلاش. علاوه بر اين چهار رکن عوامل ديگري نيز در موفقيت فرد مؤثر است. مانند استفاده از زمان،
1ـ انگيزه
فردي براي قبول شدن در کنکور انگيزه نداشته باشد، نمي‌توان انتظار داشت که در آن قبول شود. انگيزه يک تمايل شديد براي رسيدن به هدف است. کسي مي‌تواند انگيزه قوي داشته باشد. که داراي چهار خصوصيت باشد. نخست اينکه هدف داشته باشد. يعني خواسته قلبي اش اين باشد که در کنکور قبول شود. دوم اينکه آن هدف در نظرش ارزشمند باشد. کسي که  به قبول شدن کنکور اهميت نمي‌دهد، براي تحصيلات عالي ارزش قائل نيست. سوم اينکه رسيدن به هدف را امکان پذير بداند. بسياري از اهداف ارزشمدند اما چون قابل دستيابي نيستند، کسي براي رسيدن به آن انگيزه نشان نمي‌دهد. چهارم اينکه از امور منافي هدف دل کنده باشد. به عنوان مثال کسي که به راهيابي در دانشگاه علاقه دارد و تحصيلات عالي در نظرش ارزش دارد، از خوش‌گذراني، ملاقات‌هاي غير ضروري با دوستان، رفتن بيش از حد به سينما، پارک و استاديوم خودداري مي‌کند.
پس داشتن هدف كارها را براي شما آسان مي‌كند و از كارهاي پراكنده و نامعلوم جلوگيري مي‌كند. مي توانيد اهداف خود را در دفتر مخصوص خود بنويسيد تا بعضي وقت‌ها آن را مطالعه كنيد، و يا با خودتان دربارة اهداف درسي صحبت كنيد.
هدفمند بودن اثرات ويژه ديگري هم دارد. مثلاً به انسان قدرت ايستادگي و مبارزه با مشكلات و موانع را مي دهد ـ توانايي هاي فرد را افزايش مي دهد ـ انديشه را فعال مي كند ـ فعاليت ها را هماهنگ مي كند و ميل و رغبت به مطالعه را افزايش مي دهد.[1]2ـ استمداد:كمك خواستن از خداي مهربان
اطمينان داشته باشيد که اگر خداوند کسي را ياري ندهد نه تنها در کنکور بلکه در هيچ کاري موفق نمي‌شود.
ياري خواستن از خداوند به انسان نيرويي مي‌دهد كه كارها را آسان و موانع را برطرف مي‌كند. بسياري از كساني كه موفقيتي كسب كردند، اولين عامل موفقيت را توكل به خداوند متذكر مي شوند.
بوعلي سينا، هرگاه برايش مشكلات علمي پيش مي آمد وضو مي گرفت، به مسجد مي رفت و نماز مي خواند و پس از حل مشكل به منزل بر مي‌گشت.
3ـ برنامه ريزي
در دورة مطالعه كه اشاره شد بايد براي خود برنامة منظمي ترتيب دهيد. قسمتي از شبانه روز را به مطالعه و قسمتي را به استراحت و قسمتي را هم به شركت در كلاسهاي آمادگي براي تست زدن و مباحثه اختصاص دهيد. اگر بدون برنامه به مطالعه بپردازيد، بازدهي كمتري در مطالعه احساس مي‌كنيد، برنامه خود را در حدّ توان خود منظم كنيد و استراحت و آرامش فكري و جسمي خود را ناديده نگيريد. سعي كنيد برنامة خيالي، انتخاب نكنيد. در كنار اين نكات توجه داشته باشيد كه برنامة شما انعطاف پذير باشد؛ مثلاً اگر مشكلي در برنامه بوجود آمد، نگران نشويد و با آرامش، آن را كمي تغيير دهيد.
انتخاب برنامه اي صحيح و رَوِشمند به شما كمك مي كند تا با موفقيت اين مرحله را پشت سر بگذاريد و از مطالعه، خسته نشويد.
سعي كنيد در اين دوره از كتابهاي تست و كمك آموزشي هم استفاده كنيد.
4 ـ تلاش و كوشش؛ رمز موفقيت
حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در اين باره جملة بسيار زيبايي دارند: «با ارادة محكم به جنگ سستي ها برويد»[2] اگر شما در زندگي كساني كه در كسب علم و دانش موفق شده اند، مطالعه كنيد به همين ارادة محكم كه تلاش و پشتكار را همراه دارد، مي رسيد.
نقل كردند كه ابوعلي سينا براي آموختن و درك يكي از كتاب هاي ارسطو، چهل بار آن را مطالعه كرد و تمام آن را حفظ كرد و بعدها شرح آن را از كتاب فروش دوره گردي خريد و بعدها آن را مطالعه كرد.[3]البته مسائل فراواني در رابطه با اين موضوع وجود دارد كه همگي تنها راه موفقيت را تلاش و كوشش مي دانند.

عوامل ديگر
الف) استفاده از فرصت ها
زمان، مانند ابر به آرامي حركت مي كند و استفاده از آن بخصوص براي شما بسيار مهم و ضروري است.
وقت و فرصت، شمشير برنده‌اي است كه اگر آن را قطعه قطعه سازي و به سود خود از آن  بهره مند گردي، به هدف و مقصود خويش دست مي يابي؛ و گرنه اين شمشير تو را قطعه قطعه مي كند و عمر انسان هدر مي رود.[4]البته اين تشبيه براي توجه بيشتر به گذر زمان و استفاده از آن بسيار مناسب است. بعضي ها در زمان قبل از كنكور، وقت خود را به بطالت و انجام كارهاي فرعي مي گذرانند. و آنها بايد بدانند كه پس از آزمون هم مي توانند به كارهاي ديگر بپردازند و بايد هر كاري را در فرصت خودش انجام دهند.
ب) تمركز حواس هنگام مطالعه
در هنگام درس خواندن بايد به شرايط محيطي و فكري خود توجه كنيد. سعي كنيد مكان و زمان مناسب را براي مطالعه انتخاب كنيد. مكان مطالعه بايد به اندازة كافي آرام باشد، نور كافي داشته باشد و تشويقي براي درس خواندن باشد. فكر خود را بايد آرام نگه داريد.
يكي از كساني كه در گروه آزمايشي هنر در سال 1381 رتبه اول كشور را كسب كرده در اين رابطه مي گويد: خوب درس خواندن يعني اينكه در زمان هاي مناسب با علاقه و با حواس صد در صد متمركز روي مطالب مربوطه، درس
مي خواندم. وقتي درس مي خواندم همة حواسم متمركز مطلب بود.[5]ج) نگران نباشيد
يكي از آفت هايي كه اين دوره را با خطر جدي مواجه مي كند، اضطراب و نگراني امتحان و كنكور است.
كنكوري ها بايد اضطراب امتحان را به پايين ترين حدّ برسانند و بدون نگراني به مطالعه مشغول باشند.
يكي از دانش آموزاني كه رتبة سوم كل كشور را ميان شركت كنندگان گروه رياضي و فني به خود اختصاص داد توصيه مي كند: ببينيد دوستان عزيز! شما كه زمان كنكور را سپري مي كنيد و همة خانواده هاي عزيز توجه كنند كه به راستي آنچه در موفقيت كنكور مهم است، اعتماد به نفس، داشتن آرامش خاطر و تلاش و پشتكار است. همان طور كه همه مي دانند بازار كنكور داغ است و در حقيقت كنكور را همين بازار كنكوري ها بزرگ كرده اند، در حالي كه واقعاً كنكور يك امتحان مانند ساير امتحانات است، امّا با حجم و وسعت بيشتري نسبت به ساير امتحانات.[6]د) انتخاب بهترين روش مطالعه
روش درس خواندن در اين دوره بسيار مهم است. و بايد بهترين روش مطالعه را انتخاب كنيد. به عنوان نمونه به روش «پس ختام»[7] اشاره مي شود:
در يك درس ابتدا به طور اجمالي متن درس را مي خوانيد. پس از آن از متن، سؤال هايي در مي آوريد و بعد، جواب‌ها را مي خوانيد. پس از اين مراحل در جواب هاي سؤال انديشه مي كنيد و بعد از آن از حفظ، آنها را تلفظ مي‌كنيد. در انتها به مرور مطالب مي پردازيد.[8]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. شيوه هاي يادگيري و مطالعه، شريعت دلجو، تهران: تكوك زرين، 1381.
2. تكنيك مطالعة برتر، ذبيح ا… حسن زاده و محمود ميرزايي، تهران: دانا، 1382.
3. منابع موجود در پي نوشت ها.
4. روش ها، جواد محدثي، قم، نشر معروف، 1373.
 
پي نوشت ها:
[1] . نظري، مرتضي؛ عوامل موفقيت در تحصيل، تهران، مدرسه،‌1373، ص 12.
[2] . ميزان الحكمه، ج 8، ص 395.
[3] . عوامل موفقيت در تحصيل، كتاب قبلي، ص 105.
[4] . همان، ص 35.
[5] . هفته نامة پيك سنجش، 8/2/82، ص 7.
[6] . هفته نامة پيك سنجش، 20/11/82، ص 7.
[7] . SQ4R .
[8] . خادمي، عين ا… ؛ مطالعة روش مند، قم، انتشارات پارسايان، 1379.