پرستاری بر مبنای ارزش و اهمیت ویژه و منزلت بلندی که در این دنیا دارد، از آثار ارزنده معنوی و جایگاه والایی در حیات جاوید آخرت برخوردار است و این جایگاه و آثار معنوی، در واقع همان صورت ملکوتی و جلوۂ اخروی این پدیده ارزشمند در زندگی دنیاست.
 
بنابراین اگر می نگریم که یک شبانه روز پرستاری از بیمار، محشور شدن با حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام و عبور سریع از صراط را به دنبال دارد و با تلاش برای رفع نیازهای بیمار، موجب پاک شدن از گناهان است، به خاطر تلاش ارزنده ای است که پرستار برای بیماری که مورد توجه خداست، انجام می دهد و تمام ناملایمات پرستاری را با حلم و بردباری بر خود هموار می سازد. و بدینسان همان طور که بیماری، بیمار را از گناه پاک می کند، پرستار را نیز که همنشین و مأنوس با اوست و زحمات او را متحمل می شود، از گناه پاک خواهد کرد.
 
پیش از این در روایتی دیدیم که برانگیخته شدن با حضرت ابراهیم علیه السلام یکی از آثار ارزشمند پرستاری شمرده شده بود. شاید این پاداش اخروی به دلیل مشکلاتی است که پرستار باید متحمل شود. بیمار بر اثر احساس درد و ضعف و عوامل متعدد روحی و روانی مبتلا به بی حوصلگی می شود و احیانا رفتار ناهنجاری در پیش می گیرد و با اندک ناملایمتی تلخی میکند. اما پرستار با رفق و مدارا و صبر و تحمل در برابر ناهنجاری‌های بیمار و با برخوردهای عاطفی و تحمل زحمات طاقت فرسا، او را به سوی سلامت جسم و آرامش خاطر سوق می دهد.
 
اگر می بینیم روایتی پاداش غذا دادن به بیمار را اینگونه بیان میکند که خداوند از میوه های بهشتی به او می‌خوراند، باید بدانیم که نیکیها و زندگی الهی در این دنیا، به صورت پاداشهای والایی در آخرت جلوه می کند. (1)
 
پرستاری و کمک به کسانی که از نظر جسمی ناتوانند، در گفتار رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز از ارزش و آثار ویژه ای برخوردار است:

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم : «من أعان ضعیفا فی بدنه على آمره، آعانه الله على أمره و نصب له فی القیامة ملائکة یعیونه على قطع تلک الأهوال و عبورتلک الخنادق من النار، حتى لا یصیبه من دخان‌ها، و على سمومها و على عبور الطراط إلى الجنۃ سالما امنا»(2)

پیامبر خدا فرمود: هر کس انسانی را که ناتوانی جسمی دارد، یاری کند، خداوند او را در کارهایش یاری می‌دهد و در قیامت فرشتگانی را می گمارد تا او را در پیمودن مسیر هولناک قیامت و عبور از گودال‌های آتش – به گونه ای که از سموم آنها آسیب نبیند – و بر عبور از صراط به سوی بهشت با سلامت و امنیت کامل یاری دهند.
 
روایاتی که در صدد بیان ارزش پرستاری از بیمار است نیز، ناظر به همین اصل مراقبت و مواظبت و یاری بیمار است. شاید این تأکیدها و سفارشها درباره مراقبت و مواظبت از بیمار بدین جهت است که محرومیت بیمار از فعالیت‌های عادی روزانه و دوری از اجتماع و احیانا خانواده و احساس تنهایی و بی کسی، ممکن است برای او ایجاد رنجش روحی، افسردگی، و یأس و ناامیدی کند، که این خود موجب تشدید بیماری است. (3)
 

[مراقبت دائمی از بیمار]

بدین جهت مراقبت دائمی از بیمار امری لازم و ضروری است، تا علاوه بر رفع نیازهای جسمی وی، او را از این رنجش و افسردگی رها ساخته، با انس و مهرورزی به او بهبود او را سرعت بخشد. بنابراین تداوم مراقبت از بیماران، یکی از وظایف مهم و پرارج پرستاران است و رها ساختن بیمار علاوه بر این که ممکن است سلامت و حیات او را به مخاطره اندازد، برای بیمار ضایعه روحی و روانی به دنبال خواهد داشت.
 
برطرف ساختن نیازهای بیماران و کسانی که دارای معلولیت‌های جسمی هستند از شئون مهم و ارزشمند پرستاری است که رهبران ما ضمن سفارش به آن ارزش و اهمیت فوق العاده آن را تبیین کرده اند. همان گونه که پیش از این مشاهده کردیم، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در آخرین خطبه خود، ارزش رفیع برطرف ساختن نیاز بیماران را بیان فرمودند که:

«و من سعی لمریض فی حاجه قضاها یخرج من ذنوبه کیوم ولدته امه»(4)

کسی که با تلاش خود نیاز بیماری را برطرف سازد از گناهان خود پاک می‌گردد، همانند روزی که از مادر متولد شده است. روایتی دیگر صرف تلاش برای رفع نیاز بیمار را دارای همین ارزش می داند، اعم از این که نیاز بیمار برآورده شود یا نه. عن الامام الصادق عن آبائه علیهم السلام  قال: قال رسول الله من سعى لمریض فی حاجة، قضاها أو لم یقضها، خرج من ذنوبه کیوم ولدته امه»(5)
 
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که از پدرانشان نقل فرمودند که: پیامبر خدا فرمود: کسی که برای رفع نیازهای بیماری تلاش کند، خواه آن نیاز برآورده شود یا نشود، همانند روزی که از مادر متولد شده است از گناهان پاک میگردد.
 
پی‌نوشت‌ها:
١- بحارالأنوار، ج ۸۱، ص ۲۲۴
۲- بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۲۱.
3- بحارالأنوار، ج ۴۰، ص ۲.
4- بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۳۶۸.
5- بحارالأنوار، ج ۸۱، ص ۲۱۷.
 
منبع: نگرش اسلامی به: فرهنگ پرستاری، اکبر اسدی، صص53-42، نشر مرکز تحقیقات اسلامی جانبازان، قم، چاپ دوم، 1375