زیارتگاه بقعه شاه اسماعیل در شهرستان دشتی، بخش کاکی، ۸۵ کیلومتری جنوب غربی خورموج، حد فاصل روستاهای گلستان و کبگان، کنار جاده ساحلی بوشهر – کنگان و بر روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۷ دقیقه و عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۱۴ دقیقه و در ارتفاع ۲۰ متری از سطح دریا، کنار تپه ماهورها و نخلستان های خرم قرار دارد.
 
بقعه، بنایی از سنگ و گچ و دارای چهارضلع به ابعاد 3.60×6.45 متر است که در ضلع شرقی آن ایوانی کوچک قرار دارد و در بقعه درون آن باز می گردد و دیوارهای آن از بیرون گچ مالی و از داخل سفیدکاری و در مواضع مختلف روی آنها تمثال بزرگان دین و ادعیه نصب شده است. در شمال وجنوب دارای دو صفه با تراز چوبی و در اطراف طاقچه هایی هلالی شکل دارد. کف بنا موزاییکی و برفراز آن دو گلدسته و گنبدی و خودی به قطر ۳ متر استوار می باشد و زیر آن ضریحی چوبی روی قبر چهار گوش و بدون کتیبه شاه اسماعیل نصب است.
 
برخی شخصیت مدفون در بقعه را از نوادگان حضرت امام زین العابدین علیه السلام عده ای دیگر از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) میدانند. اهالی منطقه، به ویژه روستاهای نزدیک، اعتقاد کامل به این مزار شریف و مقدس دارند و بسیاری برای رفع حوائج شرعیه به آن متوسل میشوند. برخی از زوار بر این باورند که، اگر فردی بعد از در نظر گرفتن حاجت خود، پارچه ای به سوی سقف اندازد و آن پارچه آویزان گردد، حاجتش دور یا نزدیک روا خواهد شد. این باور در دیگر نقاط هم وجود دارد.
 
اگرچه عاشقان خاندان عصمت و طهارت (علیهم السلام) همه هفته در ایام پنجشنبه و جمعه به زیارت این بزرگوار می روند و از فیوضات و برکات آن بهره وافی می برند، اما بیشترین اجتماع در کنار وی، با توجه به محل بقعه اش که زیارتی و سیاحتی است، مربوط به فصل بهار، به ویژه نوروز است؛ زیرا در این ایام به خاطر دلپذیری هوا و سرسبزی منطقه، از استان های هم جوار زایرانی دارد.
 
از دیگر ایامی که این مکان شلوغ می گردد، ایام سوگواری ائمه اطهار علیهم السلام مخصوصا تاسوعا و عاشورا می باشد که دوستداران اباعبدالله علیه السلام از اطراف به این زیارتگاه می آیند و مراسم روضه خوانی و زنجیرزنی کنار مرقد برگزار می کنند. محوطه اطراف این آرامگاه از درگاه قبرستان عمومی بوده و بسیاری ار معاریف و نامداران اجتماعی و فرهنگی منطقه در آن به خاک آرمیده اند؛ از آن جمله می توان به مرحوم آیت الله حاج شیخ حسین نمازی بن زایر محمد بن زایر ابراهیم بن مشهدی غلام، از طایفه مقاتلی های دشتی و جد حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالنبی نمازی دشتی که در شرق آرامگاه مدفون است اشاره نمود. آن مرحوم به علو مقام و زهد و تقوا معروف بوده است.
 
بقعه شاه اسماعیل بجز آب انباری قدیمی، یک سرویس بهداشتی خرابه و قلندرخانه ای فرسوده امکاناتی ندارد. امید است شیفتگان و عاشقان اولاد فاطمه (علیها و علیهم السلام) و اداره اوقاف و امور خیریه در این خصوص اقدامات لازم را نه مبذول و در رفع کمبودها و احتیاجات آن بقعه متبرکه دریغ نفرموده ، و دین خود را به خاندان اهل بیت (علیهم السلام) ادا نمایند و حرمت و قداست این امامزاده جلیل القدر را نگه دارند.
 
متولیان این امامزاده از دیر زمان مرحوم زایر محمد ابراهیمی و اولادش بوده اند. اینان در چند نوبت اقدام به تعمیر و بازسازی بقعه کرده اند، که آخرین بار آن مربوط به حدود سی سال پیش، زمان کلیدداری مرحوم حاج حسین ابراهیمی بن رضا میباشد. اگرچه این خانواده در حد توان خود برای حفظ و حراست این مزار شریف همت نموده و از هیچ گونه اقدامی دریغ نکرده اند؛ اما متاسفانه این بقعه در دو نوبت مورد سرقت و حفاری واقع شده و وسایلی ربوده شده است!
 
منابع:
1- فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج۱۱۱(خورموج)، ص۹۴.
۲- دکتر محمد حسین پاپلی یزدی ، فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبی کشور، ص۶۳۳
۳- گفت و گو با خانم ابراهیمی بنت مرحوم رضا ابراهیمی، متولی بقعه، بهار ۱۳۸۵.
۴- گفت و گو با حاج حسین حاجی زاده، مطلع محلی، مورخ 5/ ۵ / 1385
5- مشاهدات نگارنده، مورخ 10/ ۱ / 1385
 
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر اول، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص51-49