بقعه متبرکه میر کمال الدین در شهرستان دیر، بخش بردخون، دهستان بردخون و در ضلع شمال غربی شهر بردخون نو – مرکز بخش بردخون – قرار دارد. ارتفاعش از سطح دریا، ۲۸ متر است و روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۴ دقیقه واقع شده است. جاده ساحلی بوشهر – دیر از حدود دویست متری کنار آن می گذرد.
 
بنای کوچک قبلی که از سنگ و گچ بود، در زمستان ۱۳۸۴ خورشیدی تخریب شد و به جای آن، بنای بتونی کنونی که به صورت تالار مانند و به ابعاد 1.50× 6.90 متر است، به سبک معماری جدید احداث گردید. این اتاق دارای دو پنجره آهنی به عرض 1.25 در شمال و جنوب جهت نورگیری و تهویه هوا، و دری آهنی به عرض ۱۵۰ سانتی متر در جانب مشرق است.
 
کف بقعه، موزاییک کاری و مفروش به قالی و فرش های دیگر است و بر روی آن، گنبدی ناری شکل، اسکلت فلزی و ایزوگام شده، نصب است.
 
در زیر گنبد، قبر چهار گوش و مستطیل شکلی قرار دارد که فاقد ضریح بوده و پارچه ای سبز روی آن پهن شده است. بر اساس تذکره ای که جناب آقای دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم از کتب انساب استخراج نموده و نیز تذکرهای دستی که نزد برخی از سادات رفیع الدرجات بردخون موجود است، مدفون در این بقعه از نسل شاه فرج الله مدفون در کوه جاشک و نسب شریفش چنین است: «کمال الدین بهزاد بن جلال الدین بهرست بن وجیه الدین بهزاد بن پیر شاه حسین بن شاہ رکن الدین محمد بن شاه فرج الله امیر دیوان.» چون تذکرۂ امیر دیوان تا امام سجاد إلی در صفحه ۹۶ دفتر دوم همین کتاب آمده، از تکرار آن خودداری می کنیم تا باعث اطاله کلام و خستگی خوانندگان گرامی نگردد. گفته شده که سید کمال الدین فردی جلیل القدر، بزرگوار و عالم بوده که در بردخون به ارشاد خلق مشغول بوده و حوالی سال ۱۰۹۸ هجری قمری، روی به سرای آخرت نهاده است. نا گفته نماند که بنا به نقل شفاهی، سید کمال الدین برادری به نام میر جمال الدین داشته که بر اساس خواب یکی از معتمدین بردخون به نام مرحوم حاج حسین عاشوری بن شیخ محمد، در پائین پایش مدفون است.
 
از میان نوادگان و اعقاب میرکمال الدین، بزرگان و نامدارانی ظهور کرده اند که آوازهی شهرت برخی از آنها، از بوشهر هم گذشته است. به عنوان نمونه، به چند تن از آنها اشاره می شود:
 
1- آقا سید حسین بزرگ که در بردخون و در عصر حیدر خان دشتی کر می زیسته و فردی فاضل، صاحب نفوذ و دارای املاک فراوان بوده است.
 
۲- حاج سید علی رکنی فرزند سید اسدالله که فردی عالم، فاضل و مدرس بوده و بقعه اش در سمت شرق میر کمال الدین است.
 
3- سید بهمنیار حسینی معروف به مفتون بردخونی، وی از شاعران دوبیتی سرای معروف استان بوشهر، و صاحب دیوان شعری است که چند سال پیش به همت عبدالحسین احمدی ریشهری به چاپ رسیده است.
 
۴- حاج سید عیسی رکنی فرزند حاج سید علی، فردی عالم و فاضل و در ارشاد و راهنمایی مردم بسیار کوشا بود. قبرش در زیارت ساحلی کنار امامزاده زین العابدین است.
 
۵- حاج سید اسدالله رکنی فرزند حاج سید علی، فردی عالم و ساده زیست بود، قبرش در کنار بقعه میر کمال الدین، مطاف و مزار مشتاقان است.
 
۶- حاج سید محمد حسینی فرزند سید علی اکبر، قبرش در شرق بقعه میر کمال الدین قرار دارد. وی فردی فاضل و شاعر بود. آن مرحوم، پدر آیت الله حاج سید هاشم حسینی بوشهری است.
 
۷- حاج سید احمد رکنی فرزند حاج سید علی، از علما و فضلای استان بوشهر که سال هاست ساکن قم شده است.
 
۸- آیت الله حاج سید هاشم حسینی بوشهری فرزند حاج سید محمد و متولد ۱۳۳۵ شمسی در بردخون. ایشان از افتخارات استان بوشهر است. مدتی مدیر حوزه علمیه قم بود و حالا نماینده مردم استان بوشهر در مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه موقت شهر قم است. بیانی شیوا و زیبا دارد.
 
قبرستان و گلزار شهدای بردخون که در آن عده ای از معاریف و نامداران اجتماعی و فرهنگی منطقه خفته اند، در کنار همین بقعه است. حیف است به چند تن از آنها هر چند به اختصار اشاره نشود:
 
۱- شیخ عبدالنبی بحرانی: فرزند شیخ محمد، از علمای اعلام و فقهای شهیر دشتی که برای ترویج علم و فرهنگ اصیل اسلامی در مناطقی از دشتی مدارس علمیه دایر و شاگردان بسیار تربیت نمود. به هنگام هجوم لشکر انگلیس به بوشهر، فتوای جهاد داد و مردم را تشویق به مبارزه نمود. این عالم فاضل و مجاهد، سرانجام در سن ۹۰ سالگی در بردخون درگذشت. قبرش در چند قدمی بقعه میر کمال الدین و در ضلع شرقی است. قبر شایسته و بایسته ای ندارد. لازم است مورد توجه دوستان قرار گیرد و قبری در خور شأن برایش ساخته شود.
 
۲- شیخ علی بحرانی: فرزند شیخ یوسف و نوه شیخ عبدالنبی بزرگ، بعد از ۲۰ سال تحصیل در نجف اشرف به بردخون برگشت و به ارشاد مردم مشغول شد. بسیار ساده زیست و باسواد بود. فوتش در سال ۱۳۷۸ خورشیدی و قبرش در ضلع جنوب شرقی بقعه میرکمال الدین است.
 
۳- شیخ عبدالمهدی بحرانی: در بردخون متولد شد و به قدر لازم تحصیل علم نمود و سرانجام در سن پیری در زادگاهش درگذشت. قبرش در ضلع جنوب شرقی بقعه قرار دارد و دارای سنگ قبر است. آن مرحوم دارای طبع شعر بود و قسمتی از اشعارش موجود میباشد.
 
بقعه میر کمال الدین، دارای فضای سبز، آب لوله کشی، برق و سرویس بهداشتی بوده و دور تا دور آن دیوارکشی شده است. میر کمال الدین در نزد مردم بردخون جایگاه ویژه ای دارد. اهالی به طور مرتب در ایام پنج شنبه و جمعه به زیارتش رفته و جهت شفای بیماران و برآورده شدن حوائج شرعی، از روح وی یاری می طلبند.
 
منابع:
١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱ (خورموج)، ص ۲۰.
2. دکتر حبیب الله سعیدی نیا، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی دشتی در دوران قاجار و پهلوی، ص ۲۵۳.
3. عبدالحسین بحرینی نژاد و حیدر دوراهکی، بندر دیر نگینی بر ساحل خلیج فارس، ج ۲، ص ۲۵۴.
۴. دست نوشته آقای حاج سید احمد رکنی، ساکن قم، از نوادگان میر کمال الدین، مورخ ۱۳۸۵/7/15
۵. شجره نامه حضرت آیت الله حاج سید هاشم حسینی بوشهری و سادات بردخون، تهیه و تنظیم دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم گیلانی.
۶. گفتگو با حاج غلام (حمزه) بحرانی، ۶۴ ساله، بردخون، مورخ ۱۳۸۵/4/29
7. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۶/9/1
 
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر سوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 79-75